Nederlands/Spelling/Interpunctie/Komma

De komma is het meest gebruikte interpunctieteken.

Gebruik

Aaneenschakelen van zinsdelen

• Om het verband tussen twee zinsdelen extra te benadrukken:
  • Pas op, Jan!

Hoofd- en bijzinnen

• Om een hoofd- en een bijzin met elkaar te verbinden. Als de bijzin niet vooraan in de samengestelde zin staat (zoals bijv. in deze zin wel het geval is), staat er direct na de komma meestal een onder- of nevenschikkend voegwoord. Een komma is dan vaak niet verplicht, maar wel sterk gewenst omwille van het leesgemak:
  • Ze komt daar graag(,) omdat de sfeer er heel goed is.
  • Hij is ziek(,) want hij heeft koorts.
  • Hij weet zeker dat hij komt(,) maar het kan wel lang duren.

Een uitzondering hierop vormen beknopte bijzinnen aan het begin van een samengestelde zin. In dit geval is een komma doorgaans overbodig:

• Zonder een spier te vertrekken legde hij de aas op tafel.
• Een komma is hier weer wèl gewenst als de beknopte bijzin eindigt op een deelwoord:
• Door Toscane trekkend, hebben we veel mooie steden gezien.

Bij bijvoeglijke bijzinnen hangt het af van de betekenis. Er moet er wel een komma voor uitbreidende, maar juist niet voor beperkende bijvoeglijke bijzinnen worden geplaatst:

• De journalisten, die de verklaring niet ondertekend hadden, werden opgepakt. (uitbreidend; geen van de journalisten heeft de verklaring ondertekend).
• De journalisten die de verklaring niet ondertekend hadden werden opgepakt. (beperkend; sommige journalisten hebben de verklaring wel ondertekend).

Opsommingen

• In een opsomming. Meestal staat er dan alleen voor het laatste lid van de opsomming dan geen komma, maar en (zie ook onder).

"En"/komma

Aangezien het nevenschikkend voegwoord en van zichzelf al een pauzerende functie heeft, is een komma voor en doorgaans overbodig. In sommige gevallen is het echter toch gewenst om en vooraf te laten gaan door een komma:

• Als dit het leesgemak duidelijk ten goede komt, m.n. in erg lange en tevens nevengeschikte zinnen.
• Als er zonder de komma dubbelzinnigheid kan ontstaan: Hij maakt schilderijen, sculpturen van gaas en hout, en kleifiguren.

Komma voor e.d., enz., etc.

Voor de afkortingen e.d., enz. en 'etc. - die dienen om een opsomming af te sluiten - staat in het algemeen geen komma.

Komma's na citaten

Het is tegenwoordig het meest gebruikelijk om na een citaat dat eindigt met 2 leestekens (meestal een vraag-/uitroepteken gevolgd door een aanhalingsteken ter afsluiting van het citaat) geen komma te laten volgen:

• "Wat een prachtig cadeau!" riep hij.
• "Je gaat toch wel mee, hè?" vroeg mijn moeder.

Staat er voor het aanhalingsteken geen ander leesteken, dan is een komma na het citaat echter verplicht:

• "Verbazingwekkend", zei hij.

Bronnen