Nederlands/Grammatica/Zelfstandige naamwoorden/Verkleinwoord

Inleiding Inleiding Nederlands taalgebied Nederlands geschiedkundig Lezen Lezen Samenvatting Onderdelen van een tekst Verbanden Schrijfdoel en tekstsoort Schrijven Correspondentie Uitdrukkingen en gezegden Stijlfiguren Briefindeling Betoog en beschouwing Recensie Enquête Spreken en luisteren Instructie Vragen stellen Het intakegesprek De discussie Het debat Uitspraak en klemtoon Etymologie Grammatica Grammatica Zinsleer Zinsontleding Woordontleding Voornaamwoorden Wederkerende voornaamwoorden Wederkerige voornaamwoorden Aanwijzende voornaamwoorden Persoonlijke voornaamwoorden Ik Jij Gij Du U Hij Zij Wij Jullie Hen Hun Jou of jouw Hen, hun of zij Zelfstandige naamwoorden Meervoud Verkleinwoord Bezits-s Bijvoeglijke naamwoorden Trappen van vergelijking Verbuiging Lidwoorden Voegwoorden Als of dan Als, wanneer of indien Werkwoorden Uitgangen Vervoeging Hulpwerkwoord, koppelwerkwoord en zelfstandig werkwoord Regeltjes voor dt 't Kofschip Gezegde Lijst van sterke en onregelmatige werkwoorden Kennen of kunnen Bijwoorden Telwoorden Verwijswoorden Haar-ziekte Lijst van veelvuldig gemaakte fouten in het Nederlands Woorden die veel op elkaar lijken Hete hangijzers in het Nederlands Naslag Nederlands Spelling Nederlands/Spelling Open lettergreep Tussen-n Paarde(n)bloemregel Tussen-s Trema Accentteken Interpunctie Komma Puntkomma Haakjes Dubbele punt Beletselteken Koppelteken Afbreken Weglatingsteken Apostrof Liggend streepje Ei of ij Au of ou Zij of zei Nog of noch C of k Qu of kw Alle of allen Hoofdletter Aardrijkskundige namen Dieren- en plantennamen Achternamen Gebruik van spellings- en grammaticacorrector Alternatieve spelling Woorden van vreemde herkomst Toets Toets Nederlandse grammatica Fictie Rijm Dichtvormen Dichterlijke vrijheid Recensie Genre en thema Cabaret Toetsenbank Nederlands Toetsenbank Nederlands Centraal Schriftelijk Eindexamen Centraal Schriftelijk Eindexamen

Een verkleinwoord of diminutief is een zelfstandig naamwoord in de "verkleinde" vorm, dat wil zeggen met het achtervoegsel -je.

Bijvoorbeeld:

huis - huisje
kop - kopje
tafel - tafeltje
maan - maantje
man - mannetje
klas - klasje
glas - glaasje
schip - scheepje
meid - meisje
jongen - jongetje
zin - zinnetje

Soms verandert er door het toevoegen van het achtervoegsel -je tevens iets aan het grondwoord. Dit betreft dan meestal alleen de slotklank (zie ook "Regels"):

café => cafeetje

koning => koninkje

Regels

Bij verkleinwoorden gelden bepaalde regels:

• Als het grondwoord eindigt op -é, eindigt de verkleinde vorm op -eetje, zoals al eerder genoemd: caf-eetje. Meestal betreft het hier leenwoorden uit het Frans.

• Als het grondwoord eindigt op -ing en de voorgaande lettergreep beklemtoond is, eindigt de verkleinde vorm op -inkje, zoals in de eerder genoemde voorbeelden: kon-inkje, of: pal-inkje.

• Als in het grondwoord ook de lettergreep vóór -ing niet beklemtoond is, eindigt de verkleinde vorm op -etje:

ding - dingetje

ring - ringetje

en ook:

handeling - handelingetje

wandeling - wandelingetje

• Bij sommige woorden met -a treedt in de verkleinde vorm verlenging van deze klinker op:

glas - glaasje

vat - vaatje

Geslacht

Het geslacht van verkleinwoorden is altijd onzijdig (dus met het), ongeacht het geslacht van het grondwoord:

de ring - het ringetje

Bijzondere gevallen

Soms bestaat alleen het verkleinwoord als zelfstandig naamwoord:

uitje (van wij gaan uit).

Het komt incidenteel dat de verkleinde vorm een geheel andere betekenis heeft dan het grondwoord:

ijs - ijsje.