Nederlands/Lezen/Samenvatting

Een samenvatting dient slechts om een tekst makkelijker en begrijpelijker te maken en om de tekst sneller tot je te nemen. Omdat een samenvatting in principe puur persoonlijk is, is deze pagina slechts bedoeld als hulpmiddel tot het maken ervan.

Betogende of beschouwende tekst

Bij een samenvatting dient men de tekst behapbaar te maken. Het is handig de volgende stappenvolgorde aan te houden bij het maken van een samenvatting:

Lees de tekst nauwkeurig door. Men moet de gehele tekst snappen om een goede samenvatting te maken. Wanneer men het geheel niet geheel meester is, kan een samenvatting een hulpmiddel zijn om de tekst beter te begrijpen. Het is belangrijk dan de verschillende onderdelen van de tekst wel te begrijpen.
Schrijf de titel van het stuk bovenaan, eventueel samen met auteur en datum en waar het stuk uit vandaan komt. Dit kan een hoop zoektochten schelen.
Schrijf de hoofdgedachte van de tekst op, dit is makkelijk voor de rest van het verhaal.
Schrijf de alle belangrijke argumenten uit de tekst op wanneer men het over een betogende tekst heeft. Wanneer het beschouwende tekst is, kan men twee verschillende delen maken, gescheiden door een witregel. Het is belangrijk elk argument in een aparte alinea te zetten. Het is niet nodig met witregels te werken.
Schrijf in één zin de conclusie uit de tekst op. Vermijd herhalingen van argumenten.

Let hierbij op de volgende zaken:

Verzin geen zaken erbij, dit is geen onderdeel van een samenvatting.
Houd de volgorde van de tekst aan, draai geen argumenten om, ook niet als dat voor jou makkelijker is.
Houd per argument een alinea aan.
Begin elke alinea met in één zin het argument samenvatten, daarna kan men uitweiden.
Geen vragen in een samenvatting.
Geen voorbeelden in een samenvatting.
Gebruik niet te veel woorden voor een samenvatting, dat is niet de essentie van een samenvatting.
Vergeet randzaken als de titel niet.

Leertekst

Een leertekst is vaak groot en onbehapbaar. Daarom kan het makkelijk bij het leren zijn om van de grote tekst een samenvatting te maken. Dit is voor elk onderdeel verschillend, het kan handig zijn om hiermee te beginnen:

Lees de tekst eenmaal geheel door, waarbij alles duidelijk is.
Schrijf de titel duidelijk bovenaan, voor later opnieuw opzoeken.
Verdeel de tekst bijvoorbeeld in de hoofdstukken. Waarschijnlijk is in de titel het begrip gegeven. Het begrip uit de titel komt bovenaan in de samenvatting, met de uitleg van deze titel.
Bekijk per hoofdstuk of de tekst in nog meer delen te delen is (paragrafen). Deze delen kunnen door elkaar heen lopen.
Schrijf bij een tekst elke alinea in één zin op, dit is een leidraad, sommige alinea's bestaan slechts uit voorbeelden, andere hebben meerdere zinnen nodig.
Onderstreep de begrippen (behalve het eerdere hoofdbegrip uit de titel) die uitleg verdienen.
Schrijf aan het eind van elk onderdeel of hoofdstuk alle begrippen die je onderstreept hebt onder elkaar en leg ze uit. Gebruik hiervoor eventueel woordenboek, daarin kan het erg goed staan, wat handig kan zijn als je er zelf niet uitkomt.
Schrijf onder de begrippenlijst nog de zaken die geen uitleg behoeven, maar die wel de kern zijn. Dit kunnen bijvoorbeeld formules bij de exacte vakken zijn, ook kan het een opsomming van namen zijn, waarvan je wel weet wie ze zijn, maar die handig bij elkaar staan.
Hierna schrijf je nog in één zin wat er in het hoofdstuk staat. Waarschijnlijk kan dit bij lange na niet, maar dat is niet erg, houd het algemeen.

Let bij het maken van een samenvatting op de volgende zaken:

Houd elk begrip en elke zin kort, het is een samenvatting.
Vergeet geen delen en denk niet: "o, dat weet ik wel." Denk ook niet, dat weet ik niet en zal ik ook niet kunnen. Voor jezelf is dit niet handig.
Houd de samenvatting netjes, maak er geen onderstreep- en krasboel van.

Toets

Bij dit onderdeel hoort een toets, zie Toets Nederlands/Samenvatting