Italiaans/Grammaticaoverzicht

Uit Wikibooks

Italiaans

Inleiding
  1. Inleiding op de cursus
Lessen
  1. Alfabet en uitspraak
  2. Regelmatige werkwoorden
  3. Lidwoorden en venire
  4. Voltooid tegenwoordige tijd en delend lidwoord
  5. Wederkerende werkwoorden
  6. Bijvoeglijk naamwoord, bezittelijk voornaamwoord
  7. Andare, teksten lezen en klokkijken
  8. Getallen, tenere en dovere
  9. Voorzetsel, rimanere, uscire en stare
  10. Meewerkend voorwerp, vraagwoorden en dare
  11. Bijwoord, onbepaald voornaamwoord, toekomende tijd
  12. Gebiedende wijs, rangtelwoorden
  13. Verleden tijd
  14. Vergelijking en bere
  15. Ci en ne
  16. Onvoltooid deelwoord
  17. Persoonlijk voornaamwoord
  18. Congiuntivo en passivum
  19. Condizionale en voegwoorden
  20. Afsluitend examen
  21. Einde
Toetsen
  1. Toets les 2 en 3
  2. Eindexamen
  3. Luistertoets
Overig
  1. Nuttige woorden
  2. Grammatica
  3. Grammatica-overzicht
  4. Woordenlijst
  5. Cultuur en eetgewoonten van Italië
  6. Huurcontract met woordenlijst
  7. Dante Divina Commedia: Inferno Canto I
  8. Liedtekst Volare van Modugno en Migliacci
  9. Liedtekst Per amore van Andrea Bocelli
  10. Liedtekst Va Pensiero uit Verdi's opera Nabucco
  11. Meningen
  12. Antwoordenboek
Auteurs
  1. Dion
  2. Hansmuller, woonde en werkte vier jaar in Rome

Inleiding[bewerken]

Dit blok is er gekomen vanwege een idee van iemand bij 'Meningen'. Het overzicht kan helpen bij het leren van toetsen. Werkwoorden zijn één van de belangrijkste dingen bij het leren van een taal. Je geeft er mee aan wat er gebeurt, wat iemand doet, wat er geweest is, noem maar op. Daarom worden ze hier uitgebreid behandeld.

Regelmatige werkwoorden[bewerken]

Gelukkig zijn de meeste werkwoorden in een taal regelmatig. Het Italiaans heeft drie uitgangen van regelmatige werkwoorden:

  1. -are
  2. -ere
  3. -ire

Maar dan zijn we er nog niet. Zo ongeveer elke mogelijkheid heeft nog weer afwijkende vormen. Dus beginnen we maar met de werkwoorden op -are:

op -are[bewerken]

De meeste werkwoorden op -are gaan als volgt:

parlare praten
parlo ik praat
parli jij praat
parla hij/zij/het/u praat
parliamo wij praten
parlate jullie praten
parlano zij praten

Dus de uitgangen zijn:

-o
-i
-a
-iamo
-ate
-ano

Maar als je een werkwoord op 'gare' of 'care' hebt, wordt het rijtje anders gespeld om de uitspraak te behouden:

pagare betalen
pago ik betaal
paghi jij betaalt
paga hij/zij/het/u betaalt
paghiamo wij betalen
pagate jullie betalen
pagano zij betalen

Dit is om het samensmelten van de g/c en de i te voorkomen.

Dankzij de ingelaste h bij paghi (jij betaalt) en paghiamo (wij betalen) spreek je het uit met behoud van de Italiaanse g-klank zonder i. Maar als er pagi of pagiamo had gestaan, zou je het moeten uitspreken als pa-dzji en pa-dzjamo. Dit is dus fout.

Nog een afwijkende vorm hebben werkwoorden op -giare, zoals 'mangiare' (eten).

Volgens dezelfde logica volgt de spelling de uitspraak, die de gi (dzjie) klank behoudt bij de vervoeging in het rijtje. Bij deze werkwoorden wordt er waar nodig een i tussen de stam en de uitgang gezet.

Het rijtje voor 'mangiare' wordt dus:

mangiare eten
mangio ik eet
mangi jij eet
mangia hij/zij/het/u eet
mangiamo wij eten
mangiate jullie eten
mangiano zij eten

Als er al een 'i' in de uitgang staat, wordt er vanzelfsprekend niet nog een 'i' tussengepropt.

op -ere[bewerken]

De werkwoorden op -ere gaan als volgt:

Als voorbeeld nemen we het werkwoord 'credere' (geloven).

Credere geloven
credo Ik geloof
credi Jij gelooft
crede Hij/zij/u/het gelooft
crediamo Wij geloven
credete Jullie geloven
credono Zij geloven

Bij de werkwoorden op -ere zijn er geen uitzonderingen van betekenis.

De uitgangen zijn dus:

-o -i -e -iamo -ete -ono

op -ire[bewerken]

De werkwoorden op -ire kennen een aantal verschillende vormen. De uitgangen zijn hier vet weergegeven, niet de klemtoon!

partire vertrekken
parto ik vertrek
parti jij vertrekt
parte hij/zij vertrekt
partiamo wij vertrekken
partite jullie vertrekken
partono zij vertrekken

Daarnaast is er nog een andere mogelijke vervoeging, volgens welke bijvoorbeeld capire (begrijpen) en finire (eindigen) gaan:

capire begrijpen
capisco
capisci
capisce
capiamo
capite
capiscono

Een aantal regelmatige werkwoorden[bewerken]

comprare kopen
chiudere sluiten
mettere plaatsen
prendere nemen
scrivere schrijven
vedere zien
vendere verkopen
vivere leven
dormire slapen
aprire openen
offrire aanbieden
partire vertrekken

Onregelmatige werkwoorden[bewerken]

essere
zijn
avere
hebben
potere
kunnen
volere
willen
io sono ho posso voglio
tu sei hai puoi vuoi
lui/lei è ha può vuole
noi siamo abbiamo possiamo vogliamo
voi siete avete potete volete
loro sono hanno possono vogliono

Overige onregelmatige werkwoorden:

andare
gaan
bere
drinken
dare
geven
dire
zeggen
dovere
moeten
fare
doen/maken
sapere
weten
stare
staan/zich voelen
tenere
houden
venire
komen
io vado bevo dico devo faccio so sto tengo vengo
tu vai bevi dai dici devi fai sai stai tieni vieni
lui/lei va beve dice deve fa sa sta tiene viene
noi andiamo beviamo diamo diciamo dobbiamo facciamo sappiamo stiamo teniamo veniamo
voi andate bevete date dite dovete fate sapete state tenete venite
loro vanno bevono danno dicono devono fanno sanno stanno tengono vengono

Onregelmatige voltooid deelwoorden[bewerken]

Werkwoord vertaling voltooid deelwoord
aprire openen aperto (vertaling: geopend)
accendere aansteken acceso (aangestoken)
bere drinken bevuto (gedronken)
chiedere vragen chiesto (gevraagd)
chiudere sluiten chiuso (gesloten)
confondere verwisselen/in de war brengen confuso
correre rennen corso
dire zeggen detto
essere zijn stato
fare maken/doen fatto
leggere lezen letto
morire sterven morto
mettere zetten, plaatsen, leggen messo
nascere geboren zijn nato
offrire aanbieden offerto
perdere verliezen perso
piangere huilen pianto
prendere nemen preso
ridere lachen riso
rispondere antwoorden risposto
rimanere blijven rimasto
rompere kapotmaken rotto
scrivere schrijven scritto
spegnere uitmaken spento
succedere voorvallen, gebeuren successo
vedere zien visto
venire komen venuto
vincere winnen vinto
vivere leven vissuto
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.