Plato/Meno
In de dialoog Meno van Plato raakt Socrates in gesprek met Meno. Deze vraagt hem of deugd aangeleerd kan worden. Socrates gaat hierop in en stelt voor dat ze beiden trachten te achterhalen of deugd kan onderwezen worden. Voor ze dat kunnen aanvatten, moeten ze een definitie vinden van wat deugd eigenlijk is.
In de loop van het gesprek stelt Socrates twee hypothesen voor:
- Als deugd een vorm van kennis is, dan kan ze aangeleerd worden
- Als ze iets vinden dat goed is (deugdzaam) dat geen kennis is, dan is het mogelijk dat deugd (iets goeds) ook geen vorm van kennis is en dus niet kan worden aangeleerd.
Om hieruit te raken besluit Socrates dat deugd gelijk kan worden gesteld aan wijsheid. Alles wat goed is, gaat immers gepaard met wijsheid. Als deugd wijsheid is, dan kan het niet iets zijn dat aangeboren is. Dus... deugd moet aangeleerd worden.
Meno is bereid om dit te aanvaarden. Maar Socrates vraagt zich dan weer af: "Als deugd wijsheid is die aangeleerd kan woerden, waar zijn dan de leraars?"
Als Socrates een geacht Atheens burger met de naam van Anytus ondervraagt, suggereert hij dat mogelijk de sofisten die deugd onderwijzen. Anytus wijst dit verontwaardigd af, want volgens hem zijn sofisten een bron van corruptie. Dan zou eerder een Atheense heer zoals hij die titel van leraar verdienen! Socrates wijst hem er echter fijntjes op dat veel van die waardige burgers klieren van zoontjes hebben en hun opvoeding dus duidelijk gefaald heeft... Dit alles brengt Socrates ertoe om te besluiten dat deugd dan toch geen vorm van kennis is, zelfs al is het een soort wijsheid.
Socrates slaat nu een nieuw pad in. Misschien is deugd helemaal geen resultaat van kennis maar een waar geloof. Kennis is immers de vaardigheid om zich rekenschap te geven van wat we weten, terwijl we toch sterk in iets kunnen geloven zonder die overtuiging te kunne verrechtvaardigen.
De eindconclusie is dat deugd noch aangeboren is, noch aangeleerd kan worden. Socrates oppert dat het misschien gewoon een 'geschenk van de goden' is, iets dat we ontvangen zonder het te begrijpen...