Heraclitus over de natuur/Het onjuiste handelen (aantekeningen)

Aantekeningen bij fragment

• ἄξιον Ἐφεσίοις ἡβηδὸν ἀπάγξασθαι πᾶσιν, οἵτινες Ἑρμόδωρον ἄνδρα ἑωυτῶν ὀνήιστον ἐξέβαλον φάντες· ἡμέων μηδὲ εἷς ὀνήιστος ἔστω, εἰ δὲ μή, ἄλλη τε καὶ μετ’ ἄλλων.
• De volwassen Efeziërs verdienen het zich allen te verhangen, zij, lieden die Hermodorus, een man die van henzelf de meest bekwame was, verdreven, zeggende: “van ons mag nooit één de beste zijn, maar zo niet, dan elders en te midden van anderen”.

Testimonia

• DIOGENES LAËRTIUS, IX, 2
  • καθάπτεται δὲ καὶ τῶν ᾿Εφεσίων ἐπὶ τῷ τὸν ἑταῖρον ἐκβαλεῖν ῾Ερμόδωρον ἐν οἷς φησιν, ἄξιον ᾿Εφεσίοις ἡβηδὸν ἀποθανεῖν πᾶσι καὶ τοῖς ἀνήβοις τὴν πόλιν καταλιπεῖν, οἵτινες ῾Ερμόδωρον ἑωυτῶν ὀνήιστον ἐξέβαλον λέγοντες, ἡμέων μηδὲ εἷς ὀνήιστος ἔστω· εἰ δέ τις τοιοῦτος, ἄλλῃ τε καὶ μετ᾿ ἄλλων. ἀξιούμενος δὲ καὶ νόμους θεῖναι πρὸς αὐτῶν ὑπερεῖδε διὰ τὸ ἤδη κεκρατῆσθαι τῇ πονηρᾷ πολιτείᾳ τὴν πόλιν. “Maar hij pakt ook de Efeziërs aan, vanwege de verbanning van zijn vriend Hermodorus, en hij zegt: De volwassen Efeziërs verdienen het allen te sterven en de onvolwassenen de stad na te laten, zij, lieden die Hermodorus, die van henzelf de meest bekwame was, verdreven, zeggende: “van ons mag nooit één de beste zijn, maar als er iemand zo is, dan elders en te midden van anderen.” Hij werd het ook waard geacht wetten samen te stellen voor henzelf. Hovaardig, nu werkelijk schreeuwende, wees hij op de ondeugdelijkheid van de volksvertegenwoordiging der stad.”
• STRABO, Geographia, XIV, 1, 25, p. 642
  • ἄνδρες δ᾿ ἀξιόλογοι γεγόνασιν ἐν αὐτῆι τῶν μὲν παλαιῶν ῾Ηράκλειτος τε ὁ Σκοτεινὸς καλούμενος καὶ ῾Ερμόδωρος, περὶ οὗ ὁ αὐτός φησιν ἄξιον ᾿Εφεσίοις ἡβηδὸν ἀπάγξασθαι, οἵτινες ῾Ερμόδωρον ἄνδρα ἑωυτῶν ὀνήιστον ἐξέβαλον, φάντες ἡμέων μηδὲ εἷς ὀνήιστος ἔστω, εἰ δὲ μή, ἄλλῃ τε καὶ μετ᾿ ἄλλων. δοκεῖ δ᾿ οὗτος ὁ ἀνὴρ νόμους τινὰς ῾Ρωμαίοις συγγράψαι. “Vermeldenswaardige mannen zijn er verder geboren, zij leefden in oude tijden, in de eerste plaats Heraclitus, die de Duistere genoemd wordt en verder Hermodorus, over wie de eerste zelf zegt: De volwassen Efeziërs verdienen het zich te verhangen, zij, lieden die Hermodorus, een man die van henzelf de meest bekwame was, verdreven, zeggende: “van ons mag nooit één de beste zijn, maar zo niet, dan elders en te midden van anderen.” Maar men meent dat deze man zelf wetten voor de Romeinse lieden heeft samengesteld.
• PLINIUS, Historia naturalis, XXXIV, 21
  • Fuit et Hermodori Ephesii (statua) in comitio, legum quas decemviri scribebant interpretis, publice dicata. “Het standbeeld van Hermodorus van Efeze werd geplaatst in de volksvergadering, hij werd als gezant gezonden naar een college van tien personen als schrijver en uitlegger en werd van staatswege vrijwillig opgenomen.”
• IAMBLICHUS, De Vita Pythagorica, s. 173 (19e eeuws)
  • οὐ γὰρ καθάπερ Ἡράκλειτος Ἐφεσίοις γράψειν ἔφη τοὺς νόμους, ἀπάγξασθαι τοὺς πολίτας ἡβηδὸν κελεύσας.“Want zij gingen niet als Heraclitus tewerk, die voor de Efeziërs wetten schreef om vervolgens de volwassen burgers aan te sporen zich te verhangen.”
• CICERO, Tusculanea, V, 105 (1—6)
  • Est apud Heraclitum physicum de principe Ephesiorum Hermodoro; universos ait Ephesios esse morte multandos, quod, cum civitate expellerent Hermodorum, ita locuti sint: nemo de nobis unus excellat; sin quis extiterit, alio in loco et apud alios sit. “Het is bij de natuurvorser Heraclitus zo dat alle Efeziërs de dood waard waren, omdat zij voor de meest uitnemende van hun stad, namelijk Hermodorus, de meest hooggeplaatste onder hun burgers, deze regeling getroffen hadden: “Dat geen één van ons zich van de anderen onderscheid, als dit voor iemand toch zo blijkt te zijn, laat hem dan bij anderen gaan wonen”.”