Pools

Polen

Krakau

Tatra

Warschau

Wisent

Wroclaw

Tatra

Gdansk

Malbork

Inleiding

Pools is een lid van de West-Slavische taalgroep. Het wordt gesproken door ongeveer 44 miljoen mensen, voornamelijk in Polen, maar ook in de naburige gebieden in de aangrenzende landen.

Het Pools is een door immigranten geïmporteerde taal in landen zoals het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Australië en nog tal van andere landen. Er kunnen sporen worden teruggevonden van het Pools tot in de 12e eeuw, maar de moderne literaire taal dateert uit de 16e eeuw, gebaseerd op het dialect dat wordt gesproken rond de stad Poznań.

Het Pools is nauw verwant met het Tsjechisch, het Slowaaks en het Sorbisch. Het wordt geschreven in het Latijnse alfabet met daarbij de volgende diakritische tekens:

ą ć ę ł ń ó ś ź ż

Daarbij worden met ą en ę nasale klinkers weergegeven (dit "haakje" wordt ogonek genoemd, wat "staartje" betekent). De ć, ń, ś, ź duiden gepalataliseerde medeklinkers aan. De ł wordt als een w uitgesproken, terwijl de Poolse w qua klank ongeveer overeenkomt met de Nederlandse v.

Het Pools kent weinig dialecten. Na de gedwongen verhuizingen na 1945 van Polen uit de oostelijke gebieden die nu bij Litouwen, Wit-Rusland en Oekraïne horen, zijn veel regionale varianten verdwenen. Afwijkende streektalen zijn bijvoorbeeld het Kasjoebisch (ten westen van Gdańsk) en de taal van de górale in de Podhale.

Naamvallen

Het Pools kent zeven naamvallen. Naast de nominatief (1e naamval), genitief (2e naamval), datief (3e naamval) en accusatief (4e naamval) bestaan ook nog de instrumentalis en de locatief. De vocatief, een aanspreekvorm, is de zevende naamval, maar deze wordt niet veel gebruikt. Het Pools kent, anders dan de Germaanse en Romaanse talen, geen lidwoorden.

Werkwoorden

Elk werkwoord heeft een perfectieve vorm en een imperfectieve vorm, dit onderscheid wordt aspect genoemd. De perfectieve werkwoorden drukken, gebruikt in de tegenwoordige tijd, toekomst uit. Czytać (lezen), imperfectief. Czytam list (imperfectief): Ik ben een brief aan het lezen) Przeczytam list (perfectief): Ik zal een brief lezen (en ik lees hem uit).

De Poolse taal hoort tot de grote Indo-Europese taalfamilie. Aan basale woorden als jeden, dwa, trzy (een, twee, drie) is de verwantschap met het Nederlands (ook een Indo-Europese taal) te zien. Andere voorbeelden: on stoi (hij staat); ty jesteś (jij bent, vgl. Frans tu es). Verreweg de meeste woorden zijn voor het ongeoefend oog of oor echter niet of moeilijk herkenbaar. Een deel van de Poolse woordenschat is anderzijds volkomen ongerelateerd aan bijvoorbeeld die van de Germaanse talen.

Cursus

Deze studie bestaat uit 10 lessen met geluidsfragmenten en oefeningen. Zie de inhoudsopgave voor een overzicht van de lessen en inhoud.