Pools/Les 2

Nederlands    Les 2			Pools Lekcja 2
In deze tweede les Pools worden enige werkwoorden geïntroduceerd, kennis gemaakt met de vervoeging van regelmatige werkwoorden in de tegenwoordige tijd, en de formele aanspreking uitgelegd. Aan het einde van de les staan oefeningen waarmee de opgedane kennis kan worden getest.

Pools/Les 2 - Werkwoorden in de tegenwoordige tijd

Type I

Werkwoorden waarvan de onbepaalde wijs de vorm "stam + -ać" heeft worden als volgt vervoegd in de tegenwoordige tijd:

Nederlands	Pools
lezen	czytać
ik lees	czytam   Beluister
jij leest	czytasz
hij/zij leest	czyta
we lezen	czytamy
jullie lezen	czytacie
zij lezen	czytają

Type II

Werkwoorden waarvan de onbepaalde wijs de vorm "stam + -ieć" heeft worden als volgt vervoegd in de tegenwoordige tijd:

Nederlands	Pools
kunnen	umieć
ik kan	umiem
jij kan	umiesz
hij/zij kan	umie
we kunnen	umiemy
jullie kunnen	umiecie
zij kunnen	umieją

De werkwoorden wiedzieć (weten) en jeść (eten) worden ook zo vervoegd, met uitzondering van de derde persoon meervoud: wiedzą (zij weten), jedzą (zij eten).

Type III

Werkwoorden waarvan de onbepaalde wijs de vorm "stam + -wać" of "stam + -ować" heeft worden als volgt vervoegd in de tegenwoordige tijd:

Nederlands	Pools
geven	dawać
ik geef	daję
jij geeft	dajesz
hij/zij geeft	daje
we geven	dajemy
jullie geven	dajecie
zij geven	dają

Nederlands	Pools
werken	pracować
ik werk	pracuję
jij werkt	pracujesz
hij/zij werkt	pracuje
we werken	pracujemy
jullie werken	pracujecie
zij werken	pracują

Pools/Les 2 - Persoonlijke voornaamwoorden

Zoals uit bovenstaand voorbeeld blijkt gebruikt het Pools - net als bijvoorbeeld het Latijn - geen persoonlijke voornaamwoorden (ik, jij, we), omdat de gebruikte werkwoordsvorm al voldoende informatie geeft over het onderwerp. Voorbeeldzinnen met andere werkwoorden:

Nederlands	Pools
Ik houd van melk	Lubię mleko
Wij sluiten de ramen	Zamykamy okna
Hij opent het raam	Otwiera okno   Beluister
Zij wachten op de kinderen	Czekają na dzieci
Ik herinner me deze flat	Pamiętam to mieszkanie   Beluister

Normaal gesproken worden persoonlijke voornaamwoorden dus niet gebruikt bij werkwoorden. Als dit toch gebeurt is het om nadruk te leggen tussen personen. Bijvoorbeeld: ja mam twoje pióro (ik ben degene die jouw pen heeft).

Pools	Nederlands

| ja || ik |- | ty || jij |- | on || hij |- | ona || zij |- | ono || het |- | my || we |- | wy || jullie |- | oni || zij (mannelijke groep, of een gemixte groep) |- | one || zij (vrouwelijke groep) |}

Pools/Les 2 - Speciale werkwoorden

Het werkwoord hebben, mieć ("hebben") eindigt in de onbepaalde wijs op -eć maar wordt op dezelfde manier vervoegd als bijvoorbeeld kochać (houden van) en czytać (lezen).

Nederlands	Pools
hebben	mieć
ik heb	mam
jij hebt	masz
hij/zij heeft	ma
we hebben	mamy
jullie hebben	macie
zij hebben	mają

Pools/Les 2 - Aanspreken personen

Het formeel aanspreken van personen gebeurt door een combinatie van de voornaamwoorden pan ("u, meneer") of pani ("u, mevrouw") en het werkwoord in de derde persoon enkelvoud. In het volgende voorbeeld is het verschil met het Nederlands te zien: 'U' kan betrekking hebben op een man of een vrouw, in het Pools wordt nadrukkelijk aangegeven wie er wordt aangesproken. Dit geldt ook voor het meervoud panowie (jullie, mannen) en panie (jullie, vrouwen).

Nederlands	Pools
U heeft mijn pen, meneer	Pan ma moje pióro
U heeft mijn pen, mevrouw	Pani ma moje pióro
Jullie (m) hebben mijn pen	Panowie mają moje pióro
Jullie (v) hebben mijn pen	Panie mają moje pióro

Daarnaast is er nog een uitzondering in het aanspreken van getrouwde paren en gemixte groepen mannen en vrouwen: państwo mają (jullie hebben). Ter afsluiting van deze les voorbeeldzinnen met een uitbreiding van de woordenschat.

Nederlands	Pools
Jij hebt een oefening	Masz zadanie
Jullie hebben een mooie flat	Macie ładne mieszkanie   Beluister
Vandaag hebben we vakantie	Dziś mamy święta
Ik ga naar de afspraak	Idę na zebranie   Beluister
Wij wachten op de kinderen	Czekamy na dzieci
Zij wacht op de afspraak	Ona czeka na zebranie
De vrouwen lezen de oefeningen	One czytają zadania   Beluister

Pools/Les 2 - Oefeningen

Oefeningen
Vertaal in het Nederlands
Masz moje nowe pióro - Dziecko czyta - Czytam twoje zadanie - Ona czyta moje zadanie - Pan otwiera dwa okna - Pani ma pióro - Otwierają to pudełko
Vertaal in het Pools
Het kind opent deze grote doos - De mannen hebben een leuke flat - Ik wacht op de afspraak - Zij leest een oefening - Hij herinnert zich de zee - Wij sluiten de ramen - Jullie openen het raam - Mevrouw wacht - U (meneer) heeft mijn pen - Jullie (vrouwen) openen de doos