Trotski voor beginners/Wat had Trotski tegen het fascisme
Trotski liet zijn afkeer van het fascisme het meest merken in 'Het overgangsprogramma' en 'Fascisme: Wat het is en hoe te bestrijden'. In deze werken analyseert Trotski de ontwikkeling van het fascisme in Europa, alsmede wat het communisme daartegen kan uitrichten. In het laatstgenoemde boek stelt hij dat de term 'fascisme' zijn oorsprong in Italië vindt, waar Mussolini zich op dat moment op het hoogtepunt van zijn macht bevindt. Ook stelt hij dat de basis voor het fascisme de middenklasse en de boeren zijn. In de rest van dit boek analyseert hij de fascistische bewegingen in Italië, Duitsland en de VS; om tot slot tot de vraag te komen of een fascistische ontwikkeling onvermijdelijk is; en of, als de crisis er komt, de fascisten of de communisten eerder voorbereid zijn. Trotski laat in zijn boeken blijken dat hij gelooft dat het communisme het fascisme omver kan werpen. Dit gebeurde ook; aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Hij had dit echter eerder verwacht, wat uit het volgende citaat blijkt: "Zodra de [communistische] beweging ergens een massakarakter krijgt, (…) zullen (er) vermoedelijk fabriekscomités ontstaan, nog voor de oude bonzen, vanuit hun kantoren aan de opbouw van vakbonden beginnen: Duitsland zal met sovjets bezaaid zijn, nog voor in Weimar een nieuwe wetgevende vergadering bijeen zal zijn. Hetzelfde geldt voor Italië en de overige totalitaire en landen."Deze verwachting kwam niet uit, zoals iedereen weet.
Drie belangrijke punten van kritiek zijn:
- Mussolini heeft nooit een ideologie gehad.
- De ideologie van Hitler heeft de arbeiders nooit echt aangesproken.
- De verwerping van de rassen- en bloedtheorieën.
Uit naam van de Vierde Internationale schrijft Trotski: "De IVe Internationale verwerpt met afschuw de methoden van een politieke maskerade die de stalinisten […] aanleiding geven, om beurtelings het masker van katholieken, protestanten, joden, Duitse nationalisten en liberalen op te zetten, alleen maar om hun eigen weinig aantrekkelijk gezicht te verbergen. De IVe Internationale treedt altijd en overal onder haar eigen vaandel op. Zij biedt haar programma openlijk aan het proletariaat van de fascistische landen aan. Reeds nu zijn de vooruitstrevende arbeiders van de hele wereld er onwrikbaar van overtuigd dat de val van Mussolini, Hitler, hun agenten en nabootsers ten uitvoer gebracht zal worden onder de leiding van de IVe Internationale."
Trotski brengt het stalinisme dus in verband met het fascisme. Hier gaat de volgende vraag dan ook over.