Hoofdstukken

Onderwijstechnologie en afstandsonderwijs in Vlaanderen

Algemeen

De laatste jaren is er een toenemende aandacht voor kwesties als integratie van ICT in opleidingen. Afstandsonderwijs en zijn digitale vormen is populair en zeer actueel. Uit een recent rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau bleek dat leerlingen computervaardigheden eerder thuis en onder vrienden leren dan op school. Maar wat we zeker in het achterhoofd moeten houden is dat het leren van ICT-competenties ook draait rond “Leren werken met ICT in een leercontext”.

Definitie

Afstandsonderwijs is, zoals het woord laat blijken, onderwijs op afstand. Deze afstand kan eindeloos zijn. In plaats van dat de student zich naar het onderwijs verplaatst, wordt het onderwijs verplaatst naar de student. Deze manier van onderwijs laat toe op eigen ritme te studeren, zo kan de student in kwestie zijn doel van die bepaalde cursus bereiken zonder te moeten nadenken over het ongemak van tijd die bijvoorbeeld besteed wordt aan werk of andere studies. Afstandsonderwijs biedt de kansen aan iedereen, het is een kans op integratie, op verdere ontwikkeling. Via de digitale weg is er de mogelijkheid om beroep te doen op afstandsonderwijs, maar diegene die niet over een computer beschikken, kunnen via briefwisseling bepaalde cursussen volgen.

Pleidooi

Door het ontstaan van afstandsonderwijs zijn voor sommige mensen wegen geopend die ervoor onbereikbaar leken. Zo kunnen kinderen die moeilijkheden ondervinden op school, of kinderen die geen vaste woonplaats hebben, of die om gezondheidsredenen niet op regelmatige basis naar school kunnen gaan, op die manier hun studie-carrière vervolmaken. Maar kinderen zijn niet de enige doelgroep, ook volwassenen maken gebruik van deze 'hype'. Voor personen voor wie het schoolgebouw onbereikbaar is, is dit ‘de’ oplossing. Het is een vorm van onderwijs die afstanden overbrugt, ruime kansen aanbiedt voor die speciale situatie en bovendien flexibel en gratis is. De redenen om hiervan gebruik te maken, verschillen van persoon tot persoon. Je kan een diploma nastreven, hiaten in je studieverleden wegwerken of gewoon bepaalde leerstof opfrissen.

Hoewel het afstandsonderwijs het persoonlijk contact tussen student en leraar niet kan vervangen, is de trend van dit onderwijs onstuitbaar!

Voorbeeld: Panopto

Panopto is een systeem dat gebouwd is geweest op een universiteit. Dit werd gemaakt met in het achterhoofd was de lesgevers van vandaag nodig hebben om een les eenvoudig, betrouwbaar en met bestaande infrastructuur te kunnen geven en dit met een niet te grote prijs.
Panopto is een makkelijk te gebruiken presentatie platform waarmee gebruikers opnames kunnen maken, bewerken, streamen, archiveren en verspreiden. Panopto is verkrijgbaar als software met licentie. Het kan worden geïnstalleerd of het is toegankelijk via de Panopto servers.
Het is gemakkelijk in zijn gebruik vanwege het feit dat het tegelijk de opnames van een videocamera, de audio van een microfoon en het gebruik van een powerpointpresentatie op het scherm van je computer kan vastleggen om tot één presentatie te komen waar deze in geïntegreerd zijn. Dit alles moet wel naar één computer worden gecentraliseerd waarop de Panopto software draait om het dan als één geheel op te nemen. Dit eindewerk kan men dan zoeken op het net, men kan er naar refereren en men kan het bekijken waar en wanneer men maar wil.
Deze Panopto videoopnames kunnen zowel live worden uitgezonden op het net als worden vastgelegd als een videobestand op het dat later opnieuw kan bekeken worden. Ook kan er bij het live uitzenden door de kijkers vragen worden gesteld met de live tekst functie. Hiermee kan er dus gecommuniceerd worden van op afstand.
Gebruikers van het Panopto systeem kunnen ook hun opnames vervolledigen door het maken van aantekeningen. Deze notities zijn via de zoekfunctie terug te vinden. In het onderwijs kan men deze functie bijvoorbeeld ook gebruiken om aan studenten individuele feedback te geven. Het kan ook simpelweg gebruikt worden als verduidelijking.
Het Panopto systeem is ook gebruiksvriendelijk voor zowel PC’s al Mac’s. Het is makkelijk te installeren en ze hebben dezelfde functionaliteit.
Er kan in het Panopto bestand ook makkelijk gezocht worden naar een bepaald punt in de presentatie. Dit via de schuifknop van het videobeeld, door de commentaar of aantekeningen die zijn toegevoegd op een bepaald tijdstip in de presentatie of door de powerpointslide die gekoppeld is aan een welbepaalde uitleg tijdens de presentatie. Op die manier kunnen kijkers ook gemakkelijk naar het interessante deel overschakelen.
Het Panopto systeem vereenvoudigt ook de bewerking van de presentatie waardoor het ook voor mensen zonder kennis over videobewerkingssoftware toegankelijk is. Iedereen met een breedband netwerk verbinding kan dus zonder het downloaden van grote videobestanden of het lezen van enorme gebruiksaanwijzingen zijn presentatie bewerken naar wens.
Voor het gebruik in het onderwijs bestaat er ook de mogelijkheid om de opgenomen presentatie automatisch te posten op het ELO zodat studenten en docenten vanaf één en dezelfde locatie het bestand makkelijk kunnen bekijken.
De mogelijk bestaat ook om de presentatie opnames via draagbare media-apparaten zoals iPhones en video-iPods bekijken. Om de kosten te beperken maakt het Panopto systeem gebruik van een gewone PC, microfoon en webcam en worden de bestanden in industriestandaard formaten weergegeven (MP3, MP4,…).

In het Onderwijs

In het onderwijs kan het dus gebruikt worden om video, audio, slides, afbeeldingen, filmpjes,… die tijdens de les worden gegeven tegelijk op te nemen en dit vast te leggen in één geheel op de computer die als server dient. De server zal het dan uploaden als één presentatie op het net met een link zodat studenten er toegang tot krijgen. Om dit alles voor elkaar te krijgen heb je enkel de software van Panopto nodig en verder infrastructuur als een computer, camera, microfoon en internet toegang. Dit alles is op de meeste scholen al aanwezig en het zorgt dus voor een niet te grote prijskaart aan het product omdat enkel de software moet worden aangekocht.

Bronnen

http://www.cvovolwassenenonderwijs.be/afstandsonderwijs.php

http://www.belgium.be/nl/Leren/permanente_vorming/afstandsonderwijs/

http://www.digilife.be/schoolnet_oldsite/volwassenenonderwijs/afstand/instellingen.htm

http://runners.ritsumei.ac.jp/cgi-bin/swets/hold-query-e?mode=1&key=&idxno=19153034

“Eindelijk aandacht voor de didactiek van e-learning!” door Robert-Jan Simons

http://www.panopto.com

Begeleid Individueel Studeren in Vlaanderen: Een toepassing

http://www.ond.vlaanderen.be/bis/

Het Vlaams ministerie van Onderwijs voorziet de mogelijkheid tot ‘Begeleid individueel Studeren’. Dit type onderwijs richt zich tot volwassenen (personen die niet langer leerplichtig zijn) die een getuigschrift middelbaar onderwijs willen behalen. Het is voorbereidend voor een examen bij de Vlaamse examencommissie.

Wie?

Op dit moment kunnen enkel gedetineerden en personen die zich voorbereiden op de examencommissie zich inschrijven.

Cursussen

De deelnemers vinden de informatie over alle cursussen op internet. Niet alle cursussen of taakpakketten zijn digitaal verkrijgbaar. Cursussen van vakken zoals talen, wiskunde, economie,... zijn enkel schriftelijk verkrijgbaar (en worden per post opgestuurd). Een aantal cursussen worden begeleid door een cd-rom of audio-cd.

Ook online zijn een aantal elektronische bijlagen beschikbaar.

Daarnaast zijn er ook een aantal handleidingen gratis beschikbaar; woordleer, zinsleer, zelfstandig studeren, solliciteren,…

E-taken

Het BIS biedt de mogelijkheid tot het maken van E-taken, taken die je dus kan downloaden en indienen via internet. Het is ook mogelijk om deze taken schriftelijk te maken en op te sturen. Een aantal dagen later kan je de verbeterde versie terug downloaden.

De examencommissie

Personen die alsnog een secundair diploma of getuigschrift willen behalen, kunnen terecht bij de examencommissie. Deze organiseert examens voor de 3 graden van het Secundair onderwijs, en voor de 4e graad (het zevende jaar).

Stopzetting

BIS online wordt op dit moment afgebouwd. Waarom dat zo is, is niet helemaal duidelijk. In ieder geval kunnen we deze website opvatten als een voorbeeld voor afstandsonderwijs en E-learning.

=> de leermiddelen en ontwikkelde materialen worden voor het onderwijspubliek aangeboden door klascement.net op www.klascement.net/bis

Overzicht ICT-projecten voor zieke kinderen in Vlaanderen

Voorstelling ICT-projecten

Simon & Odil - [www.simonodil.com] Het Simon & Odil concept is een project vanuit de vzw 4 Kids dewelke tracht een gebrek aan communicatie tussen langdurig zieke kinderen en hun omgeving op te vangen door het aanwenden van innovatieve en interactieve middelen. Het hart van “Simon & Odil” is een interactieve website voor langdurig of chronisch zieke kinderen. Het project is een idee van Christian Salez, één van de oprichters van de vzw 4 Kids. Voorts wordt Simon & Odil ook gesteund door verscheidende, al dan niet commerciële partners, zoals vb. de Koning Boudewijnstichting, alsook door vele vrijwilligers. Zoals reeds gezegd, werd de website opgericht voor chronisch zieke kinderen dewelke soms voor onbepaalde tijd in een ziekenhuis moeten verblijven. Wanneer bezoekjes van hun vrienden verminderen, gaan ze zich al gauw vervelen. Het is net daarop dat de vzw 4 Kids inspeelt via het aanbieden van een computer die toegang tot het internet verleent. Zo kunnen de kinderen surfen naar de Simon & Odil website waarop ze zich kunnen amuseren dankzij het aanbod van vele verschillende toepassingen. Belangrijk hierbij is dat alle diensten van Simon & Odil volledig gratis zijn voor de kinderen en hun omgeving!

Het project heeft drie grote doelstellingen:

Het isolement van langdurig zieke kinderen doorbreken (zowel thuis, als in het ziekenhuis).
De zorgen en angsten van de kinderen en hun ouders verlichten.
Het taboe dat nog steeds rond “erg ziek” zijn (vb. kanker en mucoviscidose) hangt, doorbreken.

Maar wie zijn Simon en Odil nu eigenlijk? Simon stelt een gezonde jongen van negen jaar voor die de pech heeft ziek te zijn. Als tijdverdrijf in het ziekenhuis, bedenkt hij allerlei avonturen die hij samen met Odil (zijn knuffel en trouwe vriend) kan beleven. Toch mist Simon zijn andere vrienden want zij komen immers steeds minder op bezoek bij hem, al sturen ze wel regelmatig e-mailtjes door met al hun belevenissen. Maar op die eenzame momenten is er natuurlijk nog altijd Odil en een nieuw avontuur! Het concept van Simon & Odil steunt op drie pijlers:

Informatie: kinderen die met belangrijke vragen (vb. over hun ziekte of behandeling) of moeilijke zaken (vb. leven en dood) worstelen maar het hier liever niet over hebben met de artsen, kunnen dan terecht bij Odil. Ook ouders kunnen hier terecht met hun vragen.
Communicatie: indien kinderen willen praten met andere zieke kinderen, vriendjes of familie, kunnen ze op een volledig beveiligde chatroom terecht. Ook kan men hier leuke e-cards versturen en via een webcam volgen wat er thuis of in de klas gebeurt.
Amusement: op de website kan men verschillende spelletjes spelen, interactieve puzzels oplossen, grappige verhalen lezen over Simon & Odil, links naar andere leuke sites terugvinden, enz.

Bednet - [www.bednet.be] Bednet wil het onderwijsproces van langdurig zieke kinderen ondersteunen door hen via internet synchroon lessen te laten volgen. Deze lessen worden gegeven in de thuisschool. Bednet steunt op hetzelfde principe als BIS maar richt zich tot langdurig zieke kinderen. Er wordt ondersteuning aangeboden voor zowel lager als secundair onderwijs. De ondersteuning van het gehele project gebeurt door de Vlaamse overheid, Koning Boudewijnstichting, Nationale Loterij, Belgacom, Provincie Antwerpen, Provincie Oost-Vlaanderen en een aantal commerciële sponsors.

Het concept bestaat er in dat elk kind een stukje webruimte krijgt waar een persoonlijke digitale leeromgeving gebouwd wordt. Deze leeromgeving is dag en nacht toegankelijk. Via audiovisuele software (webcam en audiotoepassingen) kan het kind alles volgen wat er in de klas gebeurt, kan het foto’s nemen van het bord en zelfs zijn vinger opsteken of vragen stellen aan de leerkracht. De digitale leeromgeving voorziet ook in ruimte waar taken kunnen geupload en gedownload worden, een lessenrooster en een agenda. Ook zijn er oplossingen voorzien voor kinderen die overdag geen lessen kunnen meevolgen.

Om heel dit gebeuren tot stand te brengen en het systeem te kunnen gebruiken, zijn een webcam, microfoon en laptop nodig. Aangezien Bednet toegankelijk wil zijn voor alle kinderen en ouders, voorziet het zelf in al het materiaal en is het dus kosteloos. Alleen de nodige leerboeken dienen nog aangekocht te worden.

My Zone - [www.my-zone.be] Telenet lanceerde My Zone, in samenwerking met Simon & Odil en Fujitsu Siemens, het interactieve platform voor langdurig zieke kinderen. Het doel van dit initiatief is het verbeteren van de levenskwaliteit van langdurige zieke kinderen die voor een korte of langere periode in het ziekenhuis verblijven. Via het My Zone project worden laptops en draadloos internet ter beschikking gesteld. Kinderen kunnen zo hun sociaal leven onderhouden door met vrienden of familie te chatten.

ASCIT - [ascit.ibbt.be] In het kader van het onderzoeksproject met als titel ‘ASCIT – Again at my School by fostering Communication through Interactive Technologies for long term sick children’ hebben enkele universiteiten, instellingen, organisaties en bedrijven de handen in elkaar geslagen. Bedoeling is om een systeem te ontwikkelen dat het leerproces ondersteunt van langdurig zieke kinderen. Hierbij zal vooral gefocust worden op de communicatie tussen het zieke kind (dat zich thuis of in het ziekenhuis bevindt) en de eigen klas/leeromgeving (leerkracht, medeleerlingen, vriendjes). Het slotevent vond plaats op 16/1/2008.

Anty - [www.anty.org] In 2002 werd de Belgische VZW Anty Foundation opgericht. Dit is een organisatie die zich inzet om de levensomstandigheden van kwetsbare (zieke) kinderen te verbeteren. Zo organiseren ze o.a. diverse activiteiten en evenementen, zowel op lokaal, regionaal, federaal, Europees als internationaal niveau. Bij de diverse evenementen worden telkens zowel de kinderen als hun families betrokken. Op deze manier kunnen de kinderen genieten van een uitzonderlijke ervaring te midden van een heel sociaal gebeuren, weg van hun dagelijks isolement.

Maar naast het organiseren van activiteiten, heeft de Anty Foundation ook nog een andere doelstelling voor ogen. En door de pertinente steun van het Brussels Gewest, de Vrije Universiteit Brussel en allerhande privé-partners/sponsors, realiseerde de stichter van Anty Foundation, Ivan Hermans, zijn droom. Nl. de ontwikkeling van een knuffelrobot en deze aanbieden aan chronisch zieke kinderen in het ziekenhuis. Dit elektronische speelkameraadje draagt de naam “Probo” en wil ook weer het isolement van kinderen met ziektes doorbreken en hun levensomstandigheden verbeteren. Het brengt ze in contact met andere kinderen en met hun ouders. Anty Foundation draagt immers een zekere visie weg om technologie te dienste te stellen van het kind en om ziekenhuizen kindvriendelijk(er) te maken, Probo past alvast perfect binnen dit plaatje! Via een “Knuffel de dag”-actie wil Anty Foundation dan ook 2000 van deze unieke poppen van de knuffelrobot aan kinderen over verschillende ziekenhuizen, stichtingen en non-profit organisaties schenken. Elke vrijwilliger die een pluche versie van de knuffelrobot aan een kind wil schenken, kan hiervoor 30 euro schenken aan Anty Foundation via hun website.

Jonge Kamera - [1] Jonge Kamera stelt in een aantal kinderziekenhuizen gratis videofoontoestellen ter beschikking waarmee zieke kinderen contact kunnen opnemen met hun familie, vrienden of klasgenoten thuis. De technologie is heel eenvoudig, en maakt gebruik van een gewone telefoonlijn.

Hotel de Cuberdonske - [www.hoteldecuberdonske.be] Hotel de Cuberdonske is een samenwerking tussen de Cliniclows en het My Zone-platform van Telenet voor zieke kinderen. Het is een online aanbod waarbij zieke kinderen kunnen surfen naar een speciaal ontwikkelde website waarop ze kunnen “webkammen” met een echte cliniclown. Het doel van dit project is om de kinderen, naast de “normale” bezoeken van de cliniclowns aan het ziekenhuis, nog een extra afleiding te bieden wanneer ze zich vervelen of eenzaam voelen. Ze hoeven zich dan eenvoudigweg in te loggen op de site van Hotel de Cuberdonske en kunnen een webcam-gesprek met een clown tot stand brengen. Ze kunnen vervolgens genieten van echte staaltjes van hoogstaand improvisatietheater! Op de site worden tevens ook nog andere applicaties aangeboden zoals “Mijn Clownsfoto’s”, “Hotel TV” en een Hoteldagboek.

Zie ook: ICT-pagina van het Trefpunt Onderwijs aan Zieke Kinderen

Bronnen

http://www.simonodil.com

http://www.bednet.be

http://www.anty.org

http://probo.vub.ac.be

http://www.hoteldecuberdonske.be

http://www.kuleuven.be/uzschool/p/ict.html