Latijn/Les 14

De Accusativus cum Infinitivo; het futurum exactum; aanvullingen op het participium; fieri

De Accusativus cum Infinitivo

De Accusativus cum Infintivo, ook wel de A.c.I, is een constructie van een accusativus met een infintivus die wordt vertaald als een bijzin, een dat-zin.

Voorbeeld 1. Dixi servum id facere.

Vertaling. Ik zei dat de slaaf het deed.

De constructie in het voorbeeld is servum, de accusativus van servus, met facere, een infintivus. Hier kun je ook zien dat er in een zin waar een A.c.I instaat makkelijk 2 accusativi kunnen staan. Meestal is het dan de eerste. Hier ook: servum is het onderwerp van de bijzin, en id, ook een accusativus, is het lijdend voorwerp van de bijzin.

Gelijktijdigheid en voortijdigheid

Voorbeeld 1. Dico servum id facere.

Vertaling. Ik zeg dat de slaaf het doet.

Voorbeeld 2. Dixi servum id facere.

Vertaling. Ik zei dat de slaaf het deed.

Voorbeeld 3. Dico servum id fecisse.

Vertaling. Ik zeg dat de slaaf het heeft gedaan.

Voorbeeld 4. Dixi servum id fecisse.

Vertaling. Ik zei dat de slaaf het had gedaan.

Zin 1 en 2 zijn gelijktijdig, zin 3 en 4 zijn voortijdig. Bij gelijktijdigheid vertaal je de infintivus met dezelfde tijd als de persoonsvorm, de infintivus staat dan in het praesens. Bij voortijdigheid vertaal je de infinitivus ten opzichte van de persoonsvorm in de verleden tijd.

Futurum exactum

De tweede toekomende tijd in het Latijn is het futurum exactum, de voltooid toekomende tijd. Wanneer twee handelingen na elkaar in de toekomst plaatsvinden, wordt het futurum exactum gebruikt voor de handeling die het eerste is:

Voorbeeld. Magister dicit: Si opus finiveritis, vobis fabulam narrabo.

vertaling. De meester zegt: Als jullie je werk afgemaakt (zullen) hebben, zal ik jullie een verhaal vertellen.

Verbuiging

De verbuiging van het futurum exactum wordt gevormd met de perfectum-stam, met daarachter het imperfectum van esse.

inf.	amare	terrere	ducere	audire
stam	amav-	terru-	duc-	audiv-
1 s. 2 s. 3 s. 1 p. 2 p. 3 p.	amavero amaveris amaverit amaverimus amaveritis amaverint	terruero terrueris terruerit terruerimus terrueritis terruerint	ducero duceris ducerit ducerimus duceritis ducerint	audivero audiveris audiverit audiverimus audiveritis audiverint

Passivum

Het futurum exactum heeft ook passieve vormen, die net als de andere voltooide tijden worden gevormd door het voltooid deelwoord, met een vorm van esse, in dit geval de futurum-vorm van esse.

Futurum exactum

amatus ero amatus eris amatus erit amati erimus amati eritis amati erunt

Aanvullingen op het participium en de infinitivus

Zoals je in les 13 hebt geleerd, zijn er drie soorten van participia: het participium praesens actief, het participium perfectum passief, en het participium futurum actief. Er zijn ook aanvullingen hierop, in zinsconstructies.

De A.c.I met de Inf. fut. act.

De infinitivus in de A.c.I kan ook een inf. fut. act. zijn. Dan wordt hij niet vertaald met zullen, maar met zouden.

Voorbeeld. Dicebam Corneliam venturam esse.

Vertaling. Ik zei dat Cornelia zou komen.

Fieri

Fieri is een onregelmatig werkwoord. Het betekent zoveel als 1.worden, 2.gebeuren, ontstaan, 3.gemaakt, gedaan worden.

Verbuiging

	Praesens	Imperfectum	Futurum
1 s. 2 s. 3 s. 1 p. 2 p. 3 p.	fio fis fit fimus fitis fiunt	fiebam fiebas fiebat fiebamus fiebatis fiebant	fiam fies fiet fiemus fietis fient

Let op! Fieri heeft geen eigen perfectum-stam. Daarvoor wordt het ppp van het werkwoord facere/io gebruikt, dus: factus sum, factus eram, factus ero.