Kunstgeschiedenis/20e-eeuwse Nieuwe Beelding

Beeld volgens het grondprincipe van Piet Mondriaan

Nieuwe Beelding of neoplasticisme is een kunsttheorie die rond 1917 naar voren werd gebracht door De Stijl. Dit was een groep kunstenaars, onder wie Piet Mondriaan en Theo van Doesburg, die de toenmalige principes van esthetiek veranderde. Hun theorieën vonden hun oorsprong in de kubistische werken van Georges Braque en Pablo Picasso enerzijds en in de theosofie anderzijds.

Neoplasticisme is een artistieke beweging die in Nederland is ontstaan uit het tijdschrift De Stijl, opgericht in 1917 door de Nederlandse schilder Theo van Doesburg, en getheoretiseerd door Piet Mondriaan, die haar kenmerkt als abstracte, sobere en geometrische kunst. Uitgangspunt voor de groep was dat de kunst geheel abstract moest zijn. Ze schreven het gebruik van elementaire vormen in de kunst voor, met name kubussen, verticalen en horizontalen. Er mochten alleen horizontale en verticale lijnen en rechthoekige worden gebruikt, en de kleuren moesten de eenvoudige basiskleuren rood, geel en blauw zijn met toevoeging van wit, zwart en grijs.

Piet Mondriaan liet zich inspireren door de theosofie en zijn schilderkunst was een zoektocht naar de orde die heerste achter 'wat de ogen wordt gegeven'. De verticale lijnen kunnen worden geïnterpreteerd als wat de theosofen het 'mannelijke constructieve' principe noemen, en de horizontale als het 'vrouwelijke passieve' principe. Daarom is het mogelijk om zijn schilderij te zien als een soort zoektocht naar evenwicht en harmonie in een diepere zin.

Lijst met kunstenaars van de Nieuwe Beelding (selectie)

Burgoyne Diller (1906-1965), schilder
Theo van Doesburg (1883–1931), schilder, ontwerper en schrijver
Cornelis van Eesteren (1897–1988), architect
Jean Gorin (1899–1981), schilder
Robert van 't Hoff (1887–1979), architect
Vilmos Huszár (1884–1960), schilder
Anthony Kok (1882–1969), dichter
Bart van der Leck (1876–1958), schilder
Piet Mondriaan (1872–1944), schilder en kunsttheoreticus
Marlow Moss (1889-1958), schilder en beeldhouwer
JJP Oud (1890–1963), architect
Gerrit Rietveld (1888–1964), architect en ontwerper
Georges Vantongerloo (1886–1965), beeldhouwer
Friedrich Vordemberge-Gildewart, schilder
Charmion von Wiegand (1896–1983) schilder en kunstcriticus
Jan Wils (1891–1972), architect