Kunstgeschiedenis/20e-eeuws expressionisme
Het expressionisme was een modernistische beweging in de poëzie en de schilderkunst die aan het begin van de 20e eeuw in Duitsland ontstond. Expressionisten maken een subjectieve voorstelling van de fysieke wereld om hen heen, die dan nog eens radicaal wordt vervormd om bij de toeschouwer emotie teweeg te brengen of ideeën op te roepen.
Het expressionisme werd voor de Eerste Wereldoorlog ontwikkeld als een avant-gardestijl. Het bleef populair tijdens de Weimarrepubliek, en dan met name in Berlijn. Vanuit poëzie en schilderkunst kreeg deze stijl ook invloed op expressionistische architectuur, literatuur, theater, dans, film en muziek.
De eerste tekenen van het expressionisme verschenen aan het einde van de negentiende eeuw, vooral in de serie De schreeuw van Edvard Munch, en in de werken van Van Gogh en James Ensor. De kunstcriticus Wilhelm Worringer was degene die de term "expressionisme" in 1908 voor het eerst gebruikte.
Die Brücke en Der Blaue Reiter
[bewerken]Verschillende groepen kunnen worden verbonden aan deze in Duitsland ontstane beweging, waarvan Der Blaue Reiter en Die Brücke de bekendste zijn.
De kunstenaarsgroep Die Brücke werd in 1905 in Dresden opgericht door Ernst Ludwig Kirchner (als belangrijkste vertegenwoordiger), Fritz Bleyl, Erich Heckel en Karl Schmidt-Rottluff. Een jaar later zouden Max Pechstein en Emil Nolde zich bij hen aansluiten, en ook Otto Müller (in 1910), Cuno Amiet en de fauvist Van Dongen sloten zich aan. De bedoeling van de groep was om alle revolutionair ingestelde kunstenaars aan te trekken die zich met hen wilde verenigen. Wat ze vooral wilden, was het vernietigen van de oude conventies, net zoals in Frankrijk was gebeurd.
In 1912 verzamelde een andere groep kunstenaars, waaronder Wassily Kandinsky, Franz Marc, August Macke, Alexey Jawlensky, Gabriele Mnterter en Marianne von Werefkin zich in Murnau, bij München, onder de naam Der blaue Reiter. Anders dan Die Brücke, hadden de kunstenaars van Der blaue Reiter de behoefte om hun boodschappen op een meer gecontroleerde, minder instinctmatige manier te brengen. Ze publiceerden boeken en organiseerden tentoonstellingen, en ontwikkelden een spirituele kunst waarin ze het naturalisme reduceerden tot het abstracte. Ze deelden enkele ideeën met de expressionisten van Die Brücke, maar ze streefden vooral naar het vastleggen van de spirituele essentie van de werkelijkheid. Op dit punt waren hun ideeën meer gezocht en speculatief. De bekendste vertegenwoordigers waren Kandinsky en Franz Marc, samen met Macke, Jawlensky en Klee.
Neue Sachlichkeit
[bewerken]
Neue Sachlichkeit was een Duitse kunstbeweging uit de jaren 1920. De belangrijkste schilders van deze groep waren George Grosz en Otto Dix, die in de nasleep van de desillusie en politieke ontreddering van de Eerste Wereldoorlog werkten in een bitter realistische stijl. Hun schilderkunst was een vorm van sociaal commentaar, met behoud van de intense emotionaliteit van Die Brücke en Der Blaue Reiter, maar zonder het symbolisme.