Kunstgeschiedenis/20e-eeuws surrealisme
Het surrealisme is een poëtische en artistieke beweging van de 20e eeuw die rechtstreeks voortvloeide uit de opstand van de dadabeweging aan het einde van de Eerste Wereldoorlog. Volgens André Breton beoogde het surrealisme "de eerder tegenstrijdige omstandigheden van droom en werkelijkheid op te lossen in een absolute realiteit, een superrealiteit, of 'surrealiteit'". Het vormde de inspiratie voor kunstwerken in de schilderkunst, de beeldhouwkunst, de literatuur, het theater, het filmmaken, de fotografie en andere media.
Met de psychoanalyse van Freud en Jung aan het begin van de 20e eeuw ontstonden nieuwe richtingen in de kunst als onderdeel van de moderne doorbraak. Een daarvan is het surrealisme. De surrealisten wilden met hun kunst zowel hun dromen, fantasieën, onbewuste seksuele driften als de waanzin en absurditeit van de grote stad, het kapitalisme en de Eerste Wereldoorlog exposeren. De kunst van de surrealisten is een scherpe kritiek op de tirannie van het rationalisme van het groeiende industriële kapitalisme.
Inspiratie
[bewerken]Veel surrealisten waren hervormingssocialisten of revolutionaire marxisten die door hun kunst probeerden de cultuur van de rede van de bourgeoisie omver te werpen en een 'surrealistisch' bestaan mogelijk te maken, waarin ze hun verlangens vrijelijk konden uiten zonder de sociale degradatie van het kapitalisme of de onderdrukking van behoeften door rationalisme. Zo laat de surrealistische beweging zich inspireren door Karl Marx en door de grondlegger van de psychoanalyse, Sigmund Freud. Net als hedendaagse culturele radicalen waren de surrealisten erg begaan met een vrijere seksualiteit.
De verwantschap van de surrealisten met de freudiaanse psychoanalyse kwam het duidelijkst tot uiting toen de Franse schrijver André Breton (1896-1966) het literaire manifest van de surrealisten (Manifeste du surréalisme uit 1924) schreef. Hierin schreef hij dat het de edelste taak van de kunstenaar is om zijn eigen onbewuste te verkennen en te laten zien door middel van zijn kunst. Verder schreef André Breton: "Het surrealisme is gebaseerd op het geloof in de hogere werkelijkheid achter bepaalde soorten associaties, die vóór het surrealisme onopgemerkt waren gebleven; over de almacht van dromen en het onbaatzuchtige spel van gedachten.”
Bekende surrealisten
[bewerken]- André Breton
- Frida Kahlo
- Jack Yerka
- Luis Bunuel
- René Magritte
- Paul Delvaux
- Salvador Dali