Wereldliteratuur/Latijns-Amerikaanse literatuur

De Latijns-Amerikaanse literatuur is de in het Spaans geschreven literatuur van de bevolking van Noord-en Zuid-Amerika, Midden-Amerika en het Caribisch gebied. Latijns-Amerikaanse literatuur kwam in het bijzonder op het voorplan gedurende de tweede helft van de 20e eeuw dankzij het internationale succes van de stijl die magisch realisme heet. Vandaar dat de literatuur die in deze regio werd geproduceerd vaak uitsluitend vereenzelvigd wordt met deze literaire stijl en haar voornaamste exponent Gabriel García Márquez. Op deze wijze doen we echter onrecht aan het rijke literaire verleden van Latijns-Amerika.

Precolumbiaanse literatuur

Precolumbiaanse culturen waren veelal mondeling, alhoewel bijvoorbeeld de Azteken en de Maya's een uitgebreid schrift kenden. Na de komst van de Europese kolonisators werden soms mythologische en religieuze verhalen op schrift gesteld zoals bij de Popol Vuh.

Koloniale literatuur

Vroege ontdekkingsreizigers en conquistadores schreven verslagen en kronieken van hun ervaringen neer, zoals Columbus dat deed in zijn brieven aan koning Ferdinand en koningin Isabella van Spanje. Of Bernal Díaz del Castillo's beschrijvingen van de verovering van Mexico. Bartolomé de las Casas' boek (Brevísima relación de la destrucción de las Indias (1542) over de vernielzucht van de conquistadores en de slechte behandeling van de inboorlingen, bracht een ethisch debat op gang over deze praktijken van de kolonisators. In Latijns-Amerika wordt Las Casas nog steeds vereerd als “de apostel van de indianen.”

Gedurende de gehele periode van de kolonisatie was de geschreven cultuur bijna uitsluitend in handen van de kerk. Binnen deze context schreef Sor Juana Inés de la Cruz verdienstelijke poëzie en filosofische essays. Tegen het einde van de 18e en begin van de 19e eeuw verscheen een duidelijk te onderscheiden creoolse literatuur, waaronder "El Periquillo Sarniento" (1816), de eerste roman van José Joaquín Fernández de Lizardi. De "libertadores" waren zelf soms onderlegde schrijvers, zoals Simón Bolívar en Andrés Bello.

19de-eeuwse literatuur

De 19de eeuw was een periode waarin romans in de romantische of naturalistische traditie trachtten in te spelen op een gevoel van nationale trots. Ze concentreerden zich vooral op wat toen als een belangrijke kwestie werd ervaren: de grens tussen beschaving en barbarij. Auteurs die deze thematiek behandelden waren onder meer de Argentijnse Domingo Sarmiento met zijn "Facundo" (1845), de Colombiaan Jorge Isaacs met "María, Ecuadorian Juan León Mera's Cumandá" (1879) en de Braziliaan Euclides da Cunha met "Os Sertões" (1902). Deze werken vormen nog steeds de grondslag en nationale canon van Spaanssprekende landen, die ook in hun schoolcurricula zijn terug te vinden. Een andere exponent van de 19de eeuwse Latijns-Amerikaanse literatuur is José Hernández met zijn episch gedicht "Martín Fierro" (1872). Het verhaal van een arme gaucho die wordt opgeroepen om te gaan vechten aan de "frontier" tegen de indianen is een voorbeeld van de "gauchesque", een Argentijns poëziegenre dat het leven van de gauchos als thema kiest.

Modernismo

Eind 19e eeuw kwam het "Modernismo" op, een poëtische beweging die zich voor haar ontstaan beriep op de tekst "Azul" (1888) van de Nicaraguaan Rubén Darío. Het was de eerste literaire beweging in Latijns-Amerika die een invloed uitoefende op de literaire cultuur buiten de eigen regio en ook de eerste echt Latijns-Amerikaanse literatuur.

Volgens de literaire criticus Harold Bloom, is de meest vooraanstaande Latijns-Amerikaanse schrijver aller tijden de Argentijn Jorge Luis Borges. In zijn controversiële boek The Western Canon zegt Bloom: "Van alle Latijns-Amerikaanse auteurs van deze eeuw is hij de meest universele ... Als je Borges vaak en van nabij leest, word je iets van een 'Borgesiaan', want om hem te lezen is een bewustzijn van de literatuur nodig waarin niemand verder dan hij is gegaan."

Onder de Latijns-Amerikaanse romanschrijvers is Gabriel García Márquez waarschijnlijk wel de meest prominente auteur van de 20e eeuw. Zijn boek Cien Años de Soledad uit 1967, is een van de belangrijkste werken in de wereldliteratuur van de 20e eeuw. Borges sprak erover als "de Don Quichote van Latijns-Amerika."

Een van de grootste dichters van de 20e eeuw is Pablo Neruda. Volgens Gabriel García is hij zelfs "de grootste dichter van de 20e eeuw, in elke taal." Zijn werk wordt veel gelezen en vertaald.

Cervantesprijs

De Cervantesprijs van Spanje wordt algemeen beschouwd als de belangrijkste literaire prijs van het Spaanse taalgebied. Latijns-Amerikaanse auteurs die deze prestigieuze prijs hebben gewonnen zijn onder meer: Juan Gelman (Argentinië), Sergio Pitol (Mexico), Gonzalo Rojas (Chili), Álvaro Mutis (Colombia), Jorge Edwards (Chili), Guillermo Cabrera Infante (Cuba), Mario Vargas Llosa (Peru), Dulce María Loynaz (Cuba), Adolfo Bioy Casares (Argentinië), Augusto Roa Bastos (Paraguay), Carlos Fuentes (Mexico), Ernesto Sabato (Argentinië), Octavio Paz (Mexico), Juan Carlos Onetti (Uruguay) , Jorge Luis Borges (Argentinië) en Alejo Carpentier (Cuba).

Nobelprijs voor Literatuur

Latijns-Amerikaanse auteurs die de meest prestigieuze literaire onderscheiding in de wereld, de Nobelprijs voor Literatuur, hebben gewonnen zijn: Octavio Paz (Mexico), Gabriel García Márquez (Colombia), Pablo Neruda (Chili), Miguel Angel Asturias (Guatemala), en Gabriela Mistral (Chili).