Nieuwgrieks/Syntax/Enkelvoudige Zin

Inleiding

Een enkelvoudige zin is opgebouwd uit een gezegde, eventueel een onderwerp, eventueel een lijdend voorwerp, eventueel een meewerkend voorwerp en eventueel een of meer bijvoeglijke of bijwoordelijke bepalingen.

De volgorde van deze zinsdelen is niet geheel vrij.

onderwerp

Het onderwerp van de zin staat in de 1e naamval.

gezegde

Het gezegde bestaat uit een of meerdere werkwoorden (met het eventueel erbij behorende partikel) en eventueel een naamwoordelijk deel van het gezegde. Beide stemmen in geslacht en aantal overeen met het onderwerp.

lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp staat in de 4e naamval.

Het lijdend voorwerp wordt in het Grieks το (άμεσο) αντικείμενο genoemd.

meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp staat in de 2e naamval of wordt omschreven met σε + 4e naamval.

Het meewerkend voorwerp wordt in het Grieks το έμμεσο αντικείμενο genoemd.

bijvoeglijke bepaling

Een bijvoeglijke bepaling staat in de 2e naamval.

bijwoordelijke bepaling

Een bijwoordelijke bepaling bestaat uit een bijwoord, uit een voorzetsel gevolgd door een 4e (soms 2e) naamval of uit een tijdsbepaling in de 4e naamval.

Syntax van de enkelvoudige Griekse zin

De eenvoudigste zin die men zich kan voorstellen, bestaat uit niet meer dan een werkwoord of een uitroep.

Onder een enkelvoudige zin verstaan we een zin die geen bijzinnen bevat.

Over het algemeen zal een dergelijke zin één of meer zinsdelen bevatten (onderwerp, gezegde en dergelijke). Deze zinsdelen zijn opgebouwd uit woordsoorten. De inhoud en de samenhang van de zinsdelen bepaalt de vervoeging van het werkwoord, de verbuiging van de overige verbuigbare woordsoorten, zoals voornaamwoorden en bijwoordelijke bepalingen) en de volgorde van de zinsdelen.

Elke zin kan vanuit vier onafhankelijke gezichtspunten worden ingedeeld.

De belangrijkste indeling is die naar structuur (onderwerp, gezegde etc).

De overige drie gezichtspunten die het Grieks onderscheidt, zijn:

naar inhoud

1. mededelende zin

2. bevelende zin

Nb Er zijn meerdere manieren om vorm te geven aan de gebiedende wijs.

Nb De ontkenning bij de gebiedende wijs is μην in plaats van δε.

3. uitroepende zin

4. vragende zin

naar hoedanigheid

bevestigend

ontkennend

In sommige gevallen is de ontkenning μην: bij gebruik van een gebiedende wijs en na sommige voegwoorden in een bijzin.

naar de relatie met andere zinnen

De Griekse indeling van zinnen naar hoedanigheid ligt niet geheel in lijn met de indeling die over het algemeen in het Nederlands wordt gehanteerd. Op zich leidt dit niet tot problemen. Dit is echter wel de reden dat hier nog aandacht wordt geschonken aan de Griekse interpretatie van de begrippen 'onafhankelijke zin', nevenschikking en hoofd- en bijzin.

1. onafhankelijke zin

2. nevenschikking

3. hoofd- en bijzin