Nieuwgrieks/Syntax/Onderschikking

Het Grieks onderscheidt in eerste instantie drie soorten bijzinnen:

• naamwoordelijke bijzinnen
• bijwoordelijke bijzinnen
• betrekkelijke bijzinnen

Onder de naamwoordelijke bijzinnen worden niet alleen de bijzinnen verstaan die in het Nederlands onderwerpszin, meewerkendvoorwerpszin en lijdendvoorwerpszin worden genoemd, maar ook de bijzinnen die een onderdeel zijn van het naamwoordelijk deel van het gezegde.

Daarnaast onderscheidt het Grieks nog zogenaamde toelichtende bijzinnen.

Het onderscheid in soorten bijzinnen is al met al in het Grieks niet zeer verschillend van dat in het Nederlands. Het probleem van de bijzinnen is de keuze tussen aantonende en aanvoegende wijs. Indien deze keuze door het gebruikte voegwoord wordt bepaald, is dat bij de betreffende soort van bijzin vermeld.

ειδικές προτάσεις (aanvullingszin)

Worden meestal ingeleid met het voegwoord: ότι, πως, που

αντικείμενο (lijdendvoorwerpszin)

In de hoofdzin ingeleid door:

werkwoorden als: λέγω, νομίζω, αισθάνομαι, γνωρίζω. δείχνω

zelfstandige naamwoorden als: γνώμη

bijvoeglijke naamwoorden als: βέβαιος

υποκείμενο (onderwerpswerpszin)

In de hoofdzin ingeleid door:

onpersoonlijke werkwoorden als: φαίνεται

onpersoonlijke uitdrukkingen als: είναι κρίμα, είναι βέβαιο

επεξήγηση (toelichtende bijzin)

In de hoofdzin ingeleid door:

zelfstandige naamwoorden als: διάδοση, γνώμη

voornaamwoorden als: αυτό, εκείνο, ένα

Nb Aan het begin van de bijvoeglijke bijzin staat een komma

κατηγορούμενο (naamwoordelijk deel van het gezegde)

Tijd, wijze en aspect.

οριστική

δυνητική οριστική

πιθανολογική οριστική

Sjabloon:Lev2Pars Aanvullingszinnen kunnen ook worden ingeleid door het voegwoord να, ze drukken dan twijfel of waarschijnlijkheid uit.

In de hoofdzin ingeleid door:

werkwoorden als: πιστεύω, θυμάμαι, σκέφτομαι, φαίνομαι

onpersoonlijke uitdrukkingen als: είναι (α)πιθανό

Ook het voegwoord και kan in de betekenis van που gebruikt worden:

Soms ook wordt het voegwoord geheel achterwege gelaten

βουλητικές προτάσεις (wenszin)

In de hoofdzin ingeleid door:

werkwoorden als: θέλω, μπρορώ, προτρέπω, εμποδίζω, αναγκάζομαι

onpersoonlijke werkwoorden als: πρέπει, χρειάζεται, απαγορέυεται, συμβαίνει

onpersoonlijke uitdrukkingen als: είναι ανάγκη, είναι ντροπή, είναι φυσικό, είναι δυνατό, ειναί καλύτερα

zelfstandige naamwoorden als: πόθος, αναάγκη, σκοπός

bijvoeglijke naamwoorden als: ασυνήθιστος, έτοιμος, πρόθυμος

voegwoorden als: αντί, δίχως, χωρίς, ίσαμε, από το, με το, στο

υποκείμενο (onderwerpszin)

In dit geval wordt het werkwoord altijd onpersoonlijk gebruikt.

επεξήγηση (toelichtende bijzin)

Zinnen met να kunnen niet alleen βουλητικές προτάσεις (wenszinnen) zijn, maar ook: ειδικές (aanvullings-), τελικές (finale), αποτελεσματικές (consecutieve), υποθετικές (conditionele) en εναντιωματικές προτάσεις (concessieve bijzinnen).

ενδοιαστικές προτάσεις (bijzin van vrezen)

In de hoofdzin ingeleid door:

werkwoorden als: φοβάμαι, ανησυχώ, τρομάζω

zelfstandige naamwoorden als: ανησυχία, μέτρα, φόβος, αγωνία

voegwoorden als: μη(ν), μήπως

υποκείμενο (onderwerpszin)

Meestal staat het werkwoord van een wenszin in de υποτακτική.

Soms echter wordt de οριστική gebruikt. De vrees wordt als feit gezien:

Een enkele keer kan het voegwoord ook να μην zijn:

Of zelfs και:

Een bijzin van vrezen kan ook als hoofdzin voorkomen.

πλάγιες ερωρηματικές προτάσεις (afhankelijke vraagzin)

In de hoofdzin ingeleid door:

werkwoorden als: ρωτάω

onpersoonlijke uitdrukkingen als: είναι ζήτημα, είναι παράξενο, είναι βέβαιο, υπάρχει πληροφορία

zelfstandige naamwoorden als: ζήτημα, ερώτηση, απορία, αμφιβολία, σκέψη

voegwoorden als: αν, γιατί, μήπως

vragend persoonlijk voornaamwoord als: ποιος, πόσος

vragend bijwoord als: πού, πότε, πώς, τί

αναφορικές ονοματικές προτάσεις (betrekkelijke naamwoordelijke bijzin)

Betrekkelijke naamwoordelijke bijzinnen en betrekkelijke bijwoordelijke bijzinnen zijn samengevoegd in één totaaloverzicht van betrekkelijke bijzinnen.