Leer jezelf ecologisch tuinieren/Vlier

Vlier (Sambucus) is een geslacht van snelgroeiende heesters of kleine bomen uit de Muskuskruidfamilie. In de lente dragen ze tuilen van witte of crèmekleurige bloemen, gevolgd door kleine rode, blauwachtige of zwarte vruchten. Ook komt er een vlier met paars blad en roze bloemen voor.
Daarnaast zijn er de volgende rassen speciaal voor de productie van bessen met een hoog kleurstofgehalte: 'Skondol', 'Samyl', 'Sampo', 'Mammut' en 'Haschberg'.

Soorten

Wereldwijd kent het geslacht 25 soorten, waarvan er drie in Nederland en België voorkomen:

• 
  Gewone vlier (Sambucus nigra)
• 
  Kruidvlier (Sambucus ebulus)
• 
  Peterselievlier (Sambucus nigra laciniata)
• 
  Trosvlier of Bergvlier (Sambucus racemosa)

Waardplant

Dit geslacht is waardplant voor onder andere:

• 
  Anania coronata (Gewone coronamot)
• 
  Epagoge grotiana
• 
  Udea prunalis (Grijze kruidenmot)

Medisch gebruik

Thee van de bladeren werkt bloedreinigend. Thee van de bloemen versterkt de afweer. Gekookte bessen versterken de stofwisseling en worden ingezet tegen ischias en reuma. Vlierbessensiroop is goed voor de keel bij een verkoudheid. Het helpt de koorts te onderdrukken bij griep.

Gekneusde bladeren bijeengebonden boven een deur of raam houden muggen op afstand. Kransen van vliertakken legt men over de hoofden van paarden om lastige vliegen op afstand te houden.

Gebruik in de keuken

Zowel bloemen als bessen worden gebruikt voor het maken van wijn; de bessen worden ook verwerkt tot jenever en jam of gelei. Ook worden de bessen gebruikt voor het verven. De bessen kunnen beter niet rauw gegeten worden aangezien ze licht giftig zijn. Ze bevatten de naar dit geslacht genoemde stof sambunigrine, die door koken onschadelijk wordt gemaakt.
Van de bloemschermen kunnen vlierbloesembeignets worden gemaakt, een toetje. Hiervoor moeten deze in een beslag worden gedoopt en daarna in ruim vet goudbruin worden gebakken.
Vlierbloesem laat men even trekken in water en gefilterd kan men daarvan een limonade maken die verfrissend en zweetafdrijvend werkt, ook bij verkoudheden. Dit kan ook met de jonge scheuten in de periode van Sint Jan (24 juni) die op dat moment het krachtigst zijn.
Vlierbessen worden altijd gekookt, ze bevatten veel vitamines. Ze geven een pittige smaak bij het toevoegen aan kruisbessenjam. Men kan ook van vlier zelf een sterke jam maken, of siroop en bollen. Gezeefd is deze siroop het huismiddel tegen keel- en buikpijn.
In Beerse wordt graanjenever op basis van vlierbessensap gebotteld, het Beers Vlierke. Deze streekdrank heeft een zoete smaak. En in Lommel bestaat een likeur op basis van vlierbessen, Klotsenbos genaamd.

Bijgeloof

Aan de bloesem van de vlier worden voorspellende krachten toegeschreven. In Midden-Europa hangen jonge meisjes in de nacht van eenentwintig juni een bloeiende vlierbloesem achter het bed. Hierdoor zal hun toekomstige echtgenoot zich in hun droom openbaren.

Symbiose

De vlier is de favoriete gastheer van de Judasoor. De bessen zijn een belangrijke bron van voedsel voor veel vogels.

Referenties