Huishouden/Financiën

Huishouden

In veel huishoudens zullen er (veel) meer wensen zijn dan er geld is. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden. Een belangrijk aspect van huishouden is daarom verantwoord omgaan met geld: wat koop je wel en wat niet, welke wensen gaan in de ijskast of worden juist wel vervuld. Om verantwoord met geld te kunnen omgaan, is er een financiële administratie nodig (meten is immers weten), moeten budgetten worden opgesteld, kosten en baten in evenwicht gehouden en gespaard worden.

Een woord vooraf
Hier worden géén adviezen verstrekt over fondsen om in te beleggen, welke banken betrouwbaar genoeg zijn om je spaargeld aan toe te vertrouwen en andere risicovolle financiële zaken. Hiervoor kunt u het beste zelf enige research doen (vertrouw niet al te veel op influencers!) en/of bespreken met een betrouwbare financieel adviseur (zie NIBUD en Adviestraject door AFM voor enkele aanwijzingen daarvoor). Wel worden hier enkele waarschuwingen vermeld voor financiële producten waarmee het voor veel mensen slecht is afgelopen.

NB De meeste regels die hier zijn vermeld, gelden alleen voor Nederland. Voor België, Suriname en de andere landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden kunnen andere wetten en regels gelden.

Administratie

Meten is weten. Om de financiën van een huishouden goed te kunnen beheren is het nodig om precies te weten:

Hoeveel er is uitgegeven in een periode (bijvoorbeeld maand of jaar).
Waaraan het geld precies is uitgegeven.
Welke inkomsten er zijn.

Daarvoor wordt een administratie ingericht.

Voor een administratie zijn de volgende hulpmiddelen nodig:

Een bureau met lades en een goed zittende stoel. Daarnaast een of meer kasten voor het opbergen van rekeningen, bankafschriften en andere financiële zaken.
Opbergsysteem: Documenten kunnen worden opgeborgen in ordners, multomappen met tabbladen en/of hangmappen in een bureaulade. Bedenk een systeem waardoor je snel een document kunt terugvinden. Dat kan alfabetisch op naam van de leverancier zijn, maar ook op onderwerp of datum, of een combinatie (eerst op onderwerp, daarbinnen alfabetisch en op datum). Wie vooral een digitale administratie heeft, heeft ook "mappen" nodig voor het bewaren van documenten, maar dan digitale, bij voorkeur op de eigen pc of laptop, met regelmatig back-ups. Voor particulieren wordt aanbevolen om de administratie voor de belastingdienst minimaal 5 jaar te bewaren, voor bedrijven gelden langere termijnen, zie Hoe lang administratie bewaren. Bewaar salarisstroken langer, bijvoorbeeld voor het geval er later gedoe komt over pensioenaanspraken. Print salarisstroken elke maand uit (op papier of digitaal) en bewaar ze in uw eigen administratie, want als u uit dienst gaat, heeft u er misschien geen toegang meer toe. Bewaar echt belangrijke documenten bij voorkeur in een brandvrije kluis, maak er kopieën van en houd die onder handbereik. Bijvoorbeeld diploma's, verzekeringspapieren, koopakte van het huis of het huurcontract, een setje foto's van uw dierbaren en/of fotonegatieven, backups van de computer.
Kantoorartikelen, waaronder een rekenmachine (al dan niet digitaal), nietmachine en een perforator.
Een "systeem", op papier of digitaal, waarmee de administratie gevoerd wordt. Dit wordt hieronder besproken.

Huishoudboek

In een huishoudboek worden alle uitgaven en inkomsten bijgehouden. Hierdoor weet u waar het geld naartoe is gegaan. Per onderwerp zijn er steeds drie kolommen: voor datums, omschrijvingen en bedragen.

Voor elk onderwerp wordt een categorie gemaakt, bijvoorbeeld: Inkomsten (salaris, winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente), Huisvesting (hypotheek/huur, energie, water, gemeentebelastingen, huishoudelijke artikelen, tuin), Voeding, Verzekeringen, Gezondheid (incl. eigen bijdrage, apotheek, tandarts), Kleding, Rijksbelastingen (inkomstenbelasting, vermogensbelasting), Kantoorartikelen (incl. kosten voor PC en printer), Telefoon, internet en TV, Contributies, Vervoer/Reizen, Cadeaus, Uitjes & uitgaan, Correspondentie, Hobby's, Vakanties, Aflossingen, Grote uitgaven (incidentele uitgaven zoals aan nieuwe meubels, huishoudelijke apparaten, TV), Bankzaken (bankkosten, betaalde rente excl. hypotheek), Zakgeld kinderen en Onvoorziene uitgaven. Bepaal zelf welke categorieën voor u van belang zijn, waaraan binnen jullie huishouden geld wordt besteed. Wellicht kunnen enkele onderwerpen worden samengevoegd zodat er minder categorieën ontstaan. Als u met meerdere personen een huishouden vormt, kan er voor gekozen worden om per (volwassen) persoon een eigen administratie te voeren, en een voor het gezamenlijke huishouden. Persoonlijke uitgaven, zoals kleding, uitjes, mobiele telefoon, contributies, vervoer en hobby's, blijven dan gescheiden van huishoudelijke uitgaven.

Houd per categorie bij wat er uitgegeven is. Zie Stappenplan kasboek van NIBUD voor een methode. Dat kan op papier of digitaal. Als u handig bent met Excel of een soortgelijk spreadsheet-programma, dan kan het digitaal. Of u kunt een digitaal huishoudboekje kiezen, vaak kan dat via uw bank, zie Huishoudboekjes van Wijzeringeldzaken. Maar met een multoband of ordner, tabbladen, multobladen met lijntjes en een rekenmachine kan het ook.

Hoe dan ook: Bewaar kassabonnetjes, facturen/rekeningen en andere betalingsbewijzen en registreer die steeds in de juiste categorie, doe dat ook met alle posten (= een bedrag met omschrijving) op bankafschriften. Sommigen registreren ook op bankafschriften of pin-betalingen zijn afgeschreven. Zo kunt u ook goed controleren of er niet ten onrechte bedragen van uw bankrekening zijn afgeschreven.

Kassabonnetjes van producten die geen lang leven zijn beschoren, zoals voedsel, toiletartikelen, schoonmaakmiddelen en de kapper, kunnen na registratie worden weggegooid. Betaalbewijzen van producten die langer worden gebruikt, zoals kleding, huisraad en een fiets, worden langer bewaard: als bewijzen voor garantie en voor de verzekering (bijvoorbeeld als de goederen gestolen worden of tijdens een brand onbruikbaar worden). Ook van uitgaven die u als aftrekpost op uw belastingaangifte wilt vermelden, zijn harde bewijzen nodig.

Maak per maand of aan het eind van het jaar het hele huishoudboek op: tel alle bedragen per categorie bij elkaar op en maak een overzicht met alle categorieën en de uitgegeven totaal-bedragen. Als u vorig jaar een budget hebt opgesteld, kunt u nu vergelijken of de werkelijkheid en het budget min of meer overeenkomen. Vraag u af hoe de verschillen zijn ontstaan en of er voor volgend jaar lessen uit zijn te trekken.

Kasboek

Daarnaast is het handig om een kasboek bij te houden. Hierin worden uitgaven vermeld die contant, met munten en bankbiljetten, zijn gedaan, en wat er bij gekomen is (bijvoorbeeld gepind bedrag bij geldautomaat; vraag ook hiervan steeds een bon). Ook deze uitgaven moeten in het huishoudboek worden geregistreerd. Gepinde bedragen bij de geldautomaat hoeven niet geregistreerd te worden, omdat dat geen inkomsten zijn; het is alleen een andere verschijningsvorm: bankbiljetten in plaats van geld op je bankrekening. Andere contante inkomsten, zoals verjaardagsgeld en teruggaves van teveel betaalde bedragen aan de kassa, worden wel geregistreerd.
De belangrijkste functie van een kasboek in een consumentenhuishouding is nog dat periodiek (bijvoorbeeld wekelijks of maandelijks) gecontroleerd wordt of het bedrag in de portemonnee nog hetzelfde is als het op papier zou moeten zijn. Als dat niet zo is, kan misschien nog achterhaald worden waar dat aan ligt. Anders moet het in het huishoudboek geregistreerd worden als kastekort (als het bedrag in de portemonnee lager is dan in het kasboek) of kasoverschot.

Bankafschriften

Bankafschriften maken een integraal onderdeel uit van de administratie.

Tip: Maak regelmatig een papieren of digitale print -of neem een abonnement op de maandelijkse afschriften van uw bank- van elke bankrekening met daarop de inkomsten en uitgaven van de afgelopen periode, bijvoorbeeld een maand. Bewaar die in huis, op papier of digitaal op een pc of andere gegevensdrager. Dan kunt u toch nog zaken nakijken, ook als uw rekening is opgezegd of anderszins digitaal onbereikbaar is. Ze kunnen zelfs nodig zijn als bewijs, bijvoorbeeld als er problemen bij de bank zijn, zoals (dreigend) faillissement.

Budgetteren

Een budget of begroting geeft aan wat er de komende periode (bijvoorbeeld een maand of jaar) aan uitgaven te verwachten zijn en/of maximaal te besteden is. Om een budget te maken is informatie nodig over inkomsten en noodzakelijke en gewenste uitgaven. Voor sommige posten staan die vast, andere moeten geschat worden en hangen ook af van prijsontwikkelingen/inflatie. In het algemeen is het verstandig om voorzichtig te budgetteren: schat voor uitgaven liever iets hogere bedragen in en voor inkomsten juist iets lagere. Dan komt u minder snel voor nare verrassingen te staan. Zie Stappenplan jaarbegroting maken van NIBUD voor een methode op maandbasis. Als u het afgelopen jaar (of maand) al een huishoudboek hebt bijgehouden, kunnen de bedragen daarin als basis dienen, die aan de situatie van volgend jaar (maand) worden aangepast.

Begin met de inkomsten te schatten: netto-salaris (incl. vakantiegeld, 13e maand en bonussen), winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente, dividenden en overige inkomsten (zoals alimentatie en ontvangen kostgeld).
Maak dan per kostencategorie een budget. Schat in hoeveel u volgend jaar per categorie maximaal wilt en kunt uitgeven. Neem daarbij inflatie mee, maar ook of er volgend jaar grote uitgaven zijn, zoals een winterjas, een PC die aan vervanging toe is of groot onderhoud aan uw koophuis. Neem ook een maandelijks bedrag op voor sparen als uw inkomsten dat toelaten. Tel alle bedragen bij elkaar op.

Als de totale uitgaven lager uitkomen dan de totale inkomsten, kunt u het beoogde spaarbedrag verhogen en zo een hogere buffer opbouwen, de hypotheek of andere lening(en) sneller aflossen of de gebudgetteerde bedragen van een of meer van de andere categorieën verhogen. Dat laatste (meer uitgeven) is in het algemeen af te raden, omdat men snel went aan een luxer leven, maar dat moeilijk weer terug kan draaien als het leven tegen zit, zie Column van Vincent Kouters over Leefstijlinflatie.
Als de totale uitgaven daarentegen hoger uitvallen dan de totale inkomsten, zult u de gebudgetteerde bedragen voor de uitgaven moeten verlagen en daarnaar volgend jaar ook moeten handelen. Alternatieven zijn: (1) spaargeld aanspreken (dat zou bijvoorbeeld kunnen voor grote uitgaven die niet elk jaar gedaan hoeven te worden zoals groot onderhoud of een huishoudelijk apparaat vervangen), of (2) bedenken of de inkomsten verhoogd kunnen worden, maar dat laatste is meestal geen optie. Persoonlijke leningen aangaan om uw lopende uitgaven te dekken, is een slecht idee. U vult dan het ene gat met het andere en eens zult u toch moeten betalen, en dan nog extra vanwege de hoge rente die zo'n lening kost. Een nog slechter idee is om te gaan gokken, dan komt u in nog grotere financiële ellende terecht. Ook meedoen met loterijen kost in het algemeen meer dan het oplevert. (3) Als u er niet uitkomt, kunt u beter hulp/advies vragen, zie Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden. Schaam u daarvoor niet! Dat is nergens voor nodig en het voorkomt grotere financiële problemen in de toekomst. Hoe eerder u hulp vraagt, hoe sneller u uit de problemen bent. Zo'n adviseur kan bijvoorbeeld beoordelen of u in aanmerking komt voor (meer) toeslagen en/of de Voedselbank, of adviseren hoe u uw uitgaven naar beneden of inkomsten omhoog kunt brengen.

Reken nu voor posten die maandelijks niet veel verschillen (zoals boodschappen/voedsel, vervoer, zakgeld en telefoon) uit, hoeveel u per maand mag besteden. Hiervoor deelt u het jaarbudget door 12 (maanden).

En dan volgt de proef op de som: ervoor zorgen dat u steeds uitkomt met het budget.

Winkelen

Veel mensen vinden het leuk om samen met een vriend(in) naar een stads- of winkelcentrum te gaan, in de ene na de andere winkels te kijken wat er van hun gading is, spontaan producten te kopen, tussendoor iets te drinken of te eten en met volle tassen weer naar huis te gaan. Vrijwel hetzelfde geldt voor online shoppen: er komt iets leuks in je tijdlijn, een influencer prijst iets aan en voordat je het weet, heb je op de bestelknop gedrukt. En voordat je het weet heb je in een middag je hele maandbudget er doorheen gejaagd.

Dat is uiteraard niet zuinig met geld, grondstoffen, energie en het milieu omgaan. Hoe kan het beter?

Maak van tevoren een plan, met een boodschappenlijstje, ook als je gaat winkelen of online gaat shoppen: Wat heb je nodig? Wat zijn je criteria (qua materiaal, duurzaamheid, prijs)? Hoe blijf je binnen je budget voor die categorie/categorieën, hoeveel mag je dan maximaal uitgeven als je later dit jaar nog vaker wilt gaan winkelen?
Oriënteer je van tevoren al op internet en/of vraag in je omgeving na waar je iets speciaals kunt kopen: waar zijn de producten te koop waar je naar op zoek bent, hoe duur zijn ze daar, welke winkels en producten krijgen goede reviews? Stippel een winkelroute uit.
Als je samen met iemand anders gaat winkelen: maak samen een plan: waar gaan jullie winkelen, welke winkels wil je beslist bezoeken, gaan jullie nog iets drinken en/of eten en waar dan? Of neem je zelf drinken en een lunchpakket of snack mee die je in het nabijgelegen park opeet? Naar de wc kun je wel in een warenhuis, openbare bibliotheek of gemeentehuis. Beperk je anders tot goedkope horeca, duurdere zijn voor speciale gelegenheden.
Ga op pad en ga als eerste naar de winkel(s) waar je verwacht dat de gezochte producten er te koop zijn.
Koop niets buiten je boodschappenlijst om, hoe aantrekkelijk het product ook is qua uiterlijk en prijs. Je kunt natuurlijk wel ideeën opdoen, maar koop het niet nu, maak er een foto van en zet het op je verlanglijstje (ook online zijn daar bij vele websites mogelijkheden voor). Te vaak blijkt het idee de tand des tijds niet te doorstaan, en verdwijnt het weer van je verlanglijstje, zonder dat je een miskoop hebt gedaan.
Als je allebei je boodschappenlijst hebt afgewerkt, kun je naar huis. Blijven rondhangen biedt alleen maar verleiding om meer te kopen, zonder dat je er iets mee opschiet.

Als je je verveelt, kun je beter niet gaan winkelen, maar iets anders leuks gaan doen dat niets of minder kost: een fietstochtje maken, thee drinken met een vriend(in), naar het park om een boek te lezen, langs de boekenplanken in de bibliotheek struinen naar leuke boeken of er een tijdschrift lezen, ... vul zelf maar in.

Bezuinigen

Moeten bezuinigen is niet leuk, maar soms wel noodzakelijk. In dit Wikibook staan in elk hoofdstuk al tips om zuinig te leven. Als die niet volstaan: denk ook eens aan deze geldverslindende posten:

Roken, of het nu op de ouderwetse manier met tabak is of via vapen. Reken eens uit wat het per week kost en vermenigvuldig dat met 52. Bovendien is het slecht voor uw gezondheid, die van uw naasten en het milieu. Leer ook uw kinderen om er niet aan te beginnen, eenmaal ermee begonnen, kun je vaak alleen met veel moeite stoppen.
(veel) Alcohol drinken. Idem.
Een eigen auto. Beoordeel of de auto echt nodig is, of dat er bijvoorbeeld een gehuurd kan worden als de auto meer voor de deur staat dan gebruikt wordt, of dat het concept deelauto/leenauto iets voor u is. Reken uit wat een auto per jaar kost, incl. alle kosten (ook beurten bij de garage, reparatie, belastingen, verzekeringen, etc.) en of dat het waard is. En/of gebruik vaker de fiets en het openbaar vervoer.
Buitenshuis eten en drinken: van koffie en lunches tot regelmatig in een restaurant eten. Neem liever zelf een thermoskan met hete koffie mee en maak een lunchtrommeltje met lekkere boterhammen en wat rauwkost. De tijd dat u op uw beurt moet wachten voor de koffie of lunch, duurt in de regel langer dan wanneer u het zelf bereidt en scheelt bovendien veel geld. Koop desnoods goede kant-en-klaarmaaltijden in een winkel tezamen met een lekkere fles wijn, dan bent u al een stuk goedkoper dan wanneer u in een restaurant eet, laat dat laatste tot de feestelijke uitzonderingen horen. Reken eens uit wat u er per week aan uitgeeft, vermenigvuldig dat met het aantal werkweken (52 - vakantieweken) en verminder dat bedrag met de kosten van de vervangers.
Vuurwerk: binnen luttele minuten knal je honderden euro's in de lucht. Die kun je ook op andere manieren besteden, bijvoorbeeld luxe uit eten (een hele avond gezelligheid in plaats van enkele minuten), met vakantie, iets waarvoor je aan het sparen bent.

Meer bespaartips en tips over zuinig leven:

Rekeningen niet (op tijd) betalen

Rekeningen/facturen die je niet (op tijd) betaalt, worden alleen maar duurder. Na de eerste aanmaning komen er incasso- en/of deurwaarderskosten bij, en die zijn niet mals. Zonde van het geld. Betaal rekeningen dus altijd op tijd!

Als u het niet eens bent met een rekening: reageer direct! Bel eerst op en meld dat u het niet eens bent met de rekening en waarom niet. Blijf beleefd, dan krijgt u in de regel meer voor elkaar. En het kan een vergissing zijn, fouten maken is menselijk. Afhankelijk van hoe het gesprek verloopt en wat er wordt afgesproken: bevestig het gesprek met een mail of brief, herhaal uw bezwaren tegen de rekening, beschrijf de (afgesproken of door u voorgestelde) oplossing en vraag om de afspraken te bevestigen. Houd de zaak in de gaten, twee weken is een redelijke termijn om de oplossing uit te voeren.

Als u, door wat voor oorzaken ook, een of meer rekeningen niet kunt betalen, of een achterstand heeft met het betalen van rekeningen:

Steek uw kop niet in het zand. Maak alle rekeningen en aanmaningen open. Bundel ze per schuldeiser en reken uit hoeveel elke schuldeiser nog van u tegoed heeft. Hoe sneller u handelt, hoe eerder een oplossing kan worden gevonden en u er weer van af bent.
Bedenk van tevoren wat wèl mogelijk is. Wat kunt u een schuldeiser bieden? Is het product nog ongebruikt en kunt u het terugsturen, ook al is het buiten de bedenktijd? Welke bedragen kunt u wel betalen en wanneer? Kan een abonnement eerder worden stopgezet? Overleg eventueel met een goede vriend(in), kennis of buur met verstand van financiële zaken hoe u dit het beste kunt aanpakken en of hij/zij u wilt helpen met die aanpak. Vraag geen geld aan uw helper! Het is uw probleem (en misschien dat van de schuldeisers), niet dat van de helper.
Verzamel al uw moed en meld de achterstand telefonisch aan de schuldeiser(s). Leg uit wat er aan de hand is. Als dat realistisch is: zeg dat u de schulden per [datum] zult voldoen. Probeer anders een betalingsregeling af te spreken. Als dat lukt: bevestig de betalingsregeling schriftelijk, schrijf precies op wat jullie hebben afgesproken, vraag in de brief of dat correct is en stuur de brief/mail op naar de schuldeiser. Als u schuldeisers niet inlicht, zijn de gevolgen in het algemeen nog veel erger en lopen de schulden alleen maar op door incassokosten, deurwaarders, e.d. Zie voor meer informatie: Incassokosten door Justitia.
Als er geen betalingsregeling mogelijk is, of alleen een betalingsregeling waar u niet aan kunt voldoen: zoek Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden.

Sparen

Sparen wordt gedaan om een appeltje voor de dorst, een buffer, te hebben, of voor iets concreets, dat te duur is om direct te kopen. Iedereen kan in slechte tijden terecht komen, een studie die langer duurt dan gepland, werk verliezen, langere tijd ziek worden, een ongeluk krijgen, of de wasmachine die het begeeft. Het is dan prettig om geld achter de hand te hebben. Sparen kan door een spaarrekening bij een bank te openen en daar automatisch elke maand een deel van je netto-salaris op te laten storten, direct na het uitbetalen van je salaris.
Zie Sparen door NIBUD voor tips, mogelijke doelen, een stappenplan en een spaarrekening kiezen.

Leer ook kinderen al vroeg om te sparen. Geld dat ze voor hun verjaardag of een andere gelegenheid hebben gekregen: een deel mogen ze direct besteden, de rest gaat in hun spaarpot. Eens in de zoveel tijd wordt de spaarpot geleegd en wordt het geld op een eigen spaarrekening gezet. Dat geld is van hen, kom niet in de verleiding om er uit te stelen, ook niet als u krap bij kas zit. U zou voor altijd hun vertrouwen beschamen. Dat geld zullen ze hard nodig hebben als ze het huis uit gaan en op zichzelf gaan wonen.

Valkuilen

Gezien het aantal mensen in de schuldsanering en jongeren met financiële problemen en al grote schulden nog vóórdat ze het huis uit gaan, zijn er vele financiële valkuilen. Hier een kleine greep (niet uitputtend):

Leefstijl: Op hoop van zegen leven. Budgetten aan je laars lappen, helemaal geen inzicht in de eigen financiën willen hebben, desinteresse in financiële zaken, een hekel hebben aan planningen en administratie, spontaniteit hoog in het vaandel hebben, boven je stand leven, je leeft maar één keer. Betere mantra's zijn:
Onderschatten van uitgaven, bijvoorbeeld voor een auto.
Teveel en/of te hoge leningen afsluiten, waardoor andere posten in het geding komen of je met schuldsanering te maken krijgt, waardoor je langere tijd op het absolute minimum moet leven.
Rekenen op hogere inkomsten en daar naar leven. Maar als de inkomsten juist tegenvallen, zit je met de gebakken peren en moet je weer terugschakelen, wat véél moeilijker blijkt te zijn dan op grotere voet gaan leven.
Kopen op afbetaling. Meestal is het goedkoper om een persoonlijke lening af te sluiten: vergelijk daarvoor de totaalbedragen die u moet aflossen en de effectieve rente. En bijna altijd is het in ieder geval nog goedkoper om eerst te sparen voor het product en het pas te kopen als het bedrag bijeengespaard is. Dan hoeft u geen rente te betalen, maar ontvangt u vaak rente over uw spaargeld. Bovendien zijn er dan minder hoofdbrekens. Al te vaak komt het voor dat het restant van de aflossing nog moet worden voldaan terwijl het product al ter ziele is; breng dan de motivatie nog maar eens op om het toch af te betalen. Want juridisch zit u wel vast aan zo'n lening.
Er worden vaak speciale verzekeringen aangeboden, voor één bepaalde aankoop of gebeurtenis, zoals een bril, laptop of begrafenis, ook wel een "financieel aspirientje" genoemd. Die zijn zelden lonend en bovendien loopt u het risico dat een schade net buiten de voorwaarden valt, de uitbetaling bij schade lager uitvalt dan verwacht of dat het risico al gedekt wordt door en andere verzekering zoals een inboedelverzekering of reisverzekering. Zorg liever voor een ruime buffer (op een spaarrekening) en stop daar al die verzekeringspremies in die u anders had moeten betalen.

Te mooi om waar te zijn
Als een voorstel te mooi is om waar te zijn, dan is het in de regel ook te mooi om waar te zijn. Er zit een adder(tje) onder het gras, er worden extra kosten verborgen, of het gaat gewoon om oplichting. Enkele voorbeelden:

Pas op met geldproducten die je de hemel voorspiegelen: kijk altijd welk eindbedrag zo'n product werkelijk geeft, zwart op wit(!), want meestal gaat het om beleggingen en worden alleen mooie prognoses voorgesteld die je in het allerbeste geval zou kunnen halen (bedenk: iedereen kan mooie prognoses voorspiegelen), maar in de praktijk zul je later spijt hebben. Zie bijvoorbeeld de Woekerpolisaffaire en Aandelenlease-affaire.
Hetzelfde geldt voor een beleggingshypotheek.
Beleg ook niet in oncontroleerbare zaken als teakhout en ver weg gelegen percelen grond. Tussentijdse verkoop is vaak onmogelijk en u kunt valutarisico lopen. Bedenk altijd bij dergelijke "te mooi om waar te zijn" aanbiedingen: waarom leent een aanbieder niet zelf het benodigde geld bij een bank en belegt hij dan zelf in het product om het voorgespiegelde rendement te incasseren? Zie ook de film Margin Call om meer inzicht te krijgen in de beweegredenen en mentaliteit in de financiële sector (in ieder geval in Amerika).
Iemand die je op internet of hebt ontmoet (bijvoorbeeld via een datingsite) en je vertrouwen heeft gewonnen, of een kennis van een kennis, of wie dan ook, vertelt enthousiast over zijn/haar successen met beleggen. Hij/Zij probeert je over te halen ook in dat product te beleggen. Trap er NIET in! Maak geen geld over naar die persoon of naar wie dan ook om te beleggen. Grote kans dat het om oplichting gaat. Als je wilt beleggen, bespreek het dan met een adviseur van je bank (meestal gratis, maar die is ook verkoper en zal alleen adviseren over de eigen beleggingsproducten) of een onafhankelijk financieel adviseur (berekent kosten voor elk advies, vraag daar van tevoren naar, maar zo'n adviseur neemt wel beleggingsproducten van vele aanbieders in beschouwing). Zij zijn verplicht je situatie in kaart te brengen, je wensen omtrent risico's die je wilt of kunt lopen mee te wegen in hun advies en je te wijzen op de risico's die je loopt bij beleggen. En dan nog kun je besluiten dat je liever blijft sparen, omdat je beleggen te risicovol vindt.

Loterijen

Loterijen zijn belastingen voor de armen of de dommen
Arme mensen kopen veel vaker loten dan rijke mensen, en meedoen aan loterijen kost gemiddeld meer geld dan het oplevert. Dom/onwetend omdat loten vooral worden gekocht door mensen die de kansberekening en de kans op geluk niet begrijpen.
Ga maar na: als er een miljoen deelnemers zijn, is de kans dat u de hoofdprijs wint 1 : 1.000.000, een op een miljoen. De kans dat u de gelukkige wordt is dus extreem klein. Er zijn vele mensen die een levenlang meedoen aan een loterij, soms een kleine prijs winnen, maar zelfs nooit hun inleg van al die jaren terug winnen. De andere 999.999 deelnemers sponsoren dus een onbekende die de prijs wint en -als het niet tegen zit- enkele goede doelen. De goede doelen worden gekozen door de loterij-organisatie, u heeft er geen invloed op. Bovendien zijn de voorgespiegelde bedragen die te winnen zijn vaak geen netto-bedragen: er wordt nog kansspelbelasting van afgetrokken, afhankelijk van het gewonnen bedrag algauw zo'n 30%.

En vraag u ook eens af hoeveel mensen, een (kras-)lot van € 5,= moeten hebben gekocht om een van hen € 250.000 te laten winnen, terwijl de rest allemaal niets wint. (Het is "maar" € 5,=, maar als u elke week zo'n lot koopt, kost het wel € 260,= per jaar, als het bij één lot per week blijft...)

De "belasting" (inleg) gaat dus naar drie soorten partijen: één winnaar, de belastingdienst en goede doelen die niet democratisch zijn vastgesteld. Verstandiger is het om uw geld niet aan loterijen en goksites te spenderen, maar het zo uitgespaarde bedrag op een spaarrekening te zetten. Of zelf één of meer goede doelen uit te kiezen en met zelf gekozen bedragen te sponsoren (dan kunt u nog belastingaftrek krijgen ook, in plaats van te betalen). Of het aan iemand te geven die u (goed) kent en die financieel in de knel zit, dan weet u zeker dat het geld goed terecht komt.

Meer tips

Leefstijl: Leef zuinig, met af en toe een uitspatting. En laat zo'n uitspatting dan ook iets bijzonders zijn. Het is altijd gemakkelijker om meer geld uit te geven als er een financiële meevaller is, dan te bezuinigen als er tegenvallers zijn. Stel het in zoals u het kunt uithouden: kies (zuinige en andere) gewoontes en huishoudelijke afspraken die u lang kunt volhouden en die ook bij tegenslag toepasbaar zijn of u er dan juist doorheen helpen. Laat jaloezie of begeerte niet uw leidraad zijn. Dit vergt zelfbeheersing. Maar vergeet ook niet te leven. Bepaal wat het leven voor u de moeite waard maakt en probeer daar aan te voldoen, ook als dat geld kost.
Leer ook uw kinderen om verstandig om te gaan met geld, dat geld een serieuze zaak is en niet zomaar vanzelf op een bankrekening komt. Laat ze jaarlijks zelf van tevoren bedenken wat ze allemaal van hun zakgeld willen kopen en hoeveel ze dan nodig hebben. Bespreek ook wat u niet (meer) voor hen koopt en ze dus voortaan van hun zakgeld moeten kopen. En op = op. Wat gaan ze voortaan zelf kopen? Cadeautjes voor de andere gezinsleden en vriend(innet)jes, batterijen, sparen, uitjes (kermis, op stap met vrienden, schoolavonden), abonnementen, lidmaatschappen van (sport- en andere) verenigingen? Dat zal ook afhankelijk zijn van de leeftijd, wat ze aankunnen en wat u redelijk vindt. Later kunt u ze ook kleedgeld geven en hen zelf verantwoordelijk maken voor hun eigen kleren. Laat ze vanaf het begin een kasboek bijhouden. Dat hoeft niet zo uitgebreid als u zelf doet, het gaat er om dat ze zich bewust worden wat ze (wekelijks, maandelijks) uitgeven en waar ze dat aan uitgeven. Meer tips: Zakgeld en kleedgeld (NIBUD).
Voordat u een verzekering afsluit:
- Vergelijk premies en dekkingen van verzekeringen.
- Een hoog eigen risico verlaagt de premie. Vraag u af of een lagere premie opweegt tegen een hoger eigen risico, kunt u dat dragen als onverhoopt zich een situatie zich voordoet om een beroep op de verzekering te doen?
- Lees goed de voorwaarden, dekt die inderdaad eventuele schade die u ermee hoopt af te dekken? Wordt er niet te veel uitgesloten?
Vaak wordt gesteld dat bij het afsluiten van een lening ook verzekeringspolissen voor overlijden, arbeidsongeschiktheid en werkloosheid verplicht zijn. Doe dat alleen als dat strikt noodzakelijk is en u dat zelf ook zinvol vindt. Vergelijk dan ook de kosten van de aanbieder van de lening/hypotheek met die van echte verzekeraars. Het voordeel van dergelijke polissen is dat u of uw gezinsleden het huis niet hoeven te verkopen als dit soort gebeurtenissen financiële problemen opleveren. Maar als u bijvoorbeeld een alleenstaande bent en goed gedekt bent tegen arbeidsongeschiktheid en werkloosheid (als u werknemer bent of als zelfstandige hiervoor al goede verzekeringen hebt afgesloten), dan is een overlijdenspolis alleen zinvol als u een huis op de top van de markt koopt en een hoge hypotheek afsluit (van 90% of meer van de waarde van het huis); als u overlijdt en de markt is ingestort, dan zadelt u uw nabestaanden met zo'n polis niet op met een restschuld.
Beoordeel één keer per jaar:
- Uw verzekeringen: zijn ze nog nodig, zijn er betere en/of goedkopere verzekeringen die beter bij uw situatie passen? Een goed moment is de decembermaand, wanneer in ieder geval de ziektekostenverzekering verlengd moet worden. Een verzekering sluit je vooral af voor hoge schades die je zelf niet kunt betalen. In ieder geval nodig zijn (afgezien van verplichte ziektekosten- en motorrijtuigenverzekeringen): verzekeringen met een brede dekking, zoals:
  - Opstalverzekering als u een koophuis heeft. Voor huurhuizen is de verhuurder verantwoordelijk.
  - Inboedelverzekering, tegen brand, wateroverlast en diefstal.
  - Aansprakelijkheidsverzekering die de aansprakelijkheid dekt voor schade toegebracht aan anderen.
  - Aanbevolen: een rechtsbijstandverzekering. Iedereen kan in conflicten terechtkomen waarbij juridisch advies of zelfs een rechtsgang is geboden. Advocaten zijn duur.
  - Het overwegen waard: een reisverzekering; denk aan repatriëring, ziektekosten die in het buitenland veel hoger liggen en waarvoor je standaard op zijn best de Nederlandse prijzen vergoed krijgt, die in veel gevallen lager is dan de gemaakte kosten.
- Abonnementen (zoals op kranten, tijdschriften, bibliotheek, allerlei diensten): maak eerst een overzicht van alle abonnementen; weeg vervolgens af of de kosten nog opwegen tegen het plezier en nut dat u ervan heeft, maakt u er nog voldoende gebruik van om de kosten te rechtvaardigen? Hiervoor is november een goed tijdstip, veel abonnementen worden (al of niet automatisch) verlengd per 1 januari en dan heeft u in de regel nog tot 1 december om abonnementen op te zeggen.Let op dat u het abonnement opzegt bij de echte leverancier en niet terechtkomt bij een opzegdienst die geld rekent voor het opzeggen. Tussentijds opzeggen van abonnementen en meer informatie: zie Opzeggen van abonnementen van Consumentenbond. Als u een abonnement niet kwijt wil, maar het ook te duur vindt: overweeg of delen met een buurtgenoot een optie is. Dat kan in de regel alleen met papieren abonnementen en vereist goede afspraken en die ook nakomen. Kranten en tijdschriften kunt u ook in de openbare bibliotheek lezen, daarvoor hoeft u niet eens lid te zijn.
- Lidmaatschappen van verenigingen: idem: inventariseren en afwegen van nut en kosten. Lidmaatschappen kunnen in de regel alleen na afloop van de lidmaatschapsperiode worden opgezegd. Zie de website van de betreffende vereniging of het contactorgaan (zoals een nieuwsbrief en kwartaalblad) voor details, of vraag het anders aan de ledenadministratie.
- Energieleverancier: is hij nog steeds betrouwbaar en biedt hij waar voor uw geld? Is er misschien een andere die net zo betrouwbaar is, maar wel goedkoper of waarvoor een redelijke vergoeding bij teruglevering van zonne-energie wel vanzelfsprekend is? Voor het opzeggen van een energiecontract: zie Energiecontracten beëindigen van Consumentenbond.
Voor werknemers: Neem alleen ontslag als u een andere baan hebt, d.w.z. een getekend arbeidscontract bij een andere organisatie. Vrijwillig ontslag nemen betekent dat u waarschijnlijk geen recht hebt op een werkloosheidsuitkering, zie Zelf ontslag nemen door UWV
Een vakantiehuis kopen? Daar zitten veel haken en ogen aan, risico's en zorgen:
- Hoe vaak gaan we er als gezin plezier van hebben? Wilt u bij wijze van spreken elk weekend of om het weekend er steeds heen reizen? Is dat plezier het waard om een eigen vakantiehuis voor te hebben? En willen we inderdaad dan elke keer naar dezelfde stek of willen we op vakantie juist steeds andere omgevingen ontdekken?
- Een vakantiehuis is geen woonhuis, er zijn regels aan verbonden, u mag er niet permanent wonen. Wat is het maximum aantal dagen dat u er zelf mag verblijven? Is dat acceptabel?
- De prijs die u betaalt is meer dan de verkoopprijs alleen: er komen allerlei extra kosten bij, zoals makelaars- en notariskosten, overdrachtsbelasting en kosten van een hypotheek, voor een nieuwe vakantiewoning betaalt u 21% BTW (in Nederland); daarnaast kunnen er kosten zijn voor verbouwing en inrichting van de woning. Daarna betaalt u elk jaar in ieder geval nog vermogensbelasting (hier of in het buitenland) over de actuele waarde van het vakantiehuis, en talloze andere kosten, zoals verzekeringen, een (jaarlijkse/maandelijkse) bijdrage voor de faciliteiten in het park, gemeentelijke belastingen, energiekosten, reparaties, en hypotheekrente.
- Als u het wilt verhuren: wat zijn de mogelijkheden? Is er een instantie die u het werk uit handen neemt, van boekingen, in- en uitchecken en schoonmaak tot reparaties en klachtenbehandeling? Welke huurprijs is mogelijk, wat zijn de kosten van verhuur? Wat is realistisch qua bezettingsgraad? Zullen andere toeristen er net zo graag vakantie vieren als uzelf? Staat het in een aantrekkelijk toeristisch gebied? Wellicht wilt u juist in het hoogseizoen zelf gebruik maken van het vakantiehuis? Wat kan de opbrengst dan nog zijn? Huuropbrengsten kunnen onderhevig zijn aan BTW en inkomstenbelasting, wat het rendement drukt.
- Als u het weer wil verkopen, is de opbrengst afhankelijk van de op dat moment geldende verkoopprijzen, die kunnen hoger zijn dan de aankoopprijs, maar ook lager, afhankelijk van vraag en aanbod, de staat van het huis, de dan geldende wet- en regelgeving en eventuele plannen voor het terrein waarop het huis staat.
- Zet alle voor- en nadelen op een rijtje en neem ook deze beslissing met uw verstand, vergeet alle verkooppraatjes. Het gaat immers om serieus geld, om een investering voor ten minste voor enkele jaren. Draai zo mogelijk eerst proef: huur het huisje voor enkele dagen, of een ander huisje op hetzelfde park, beoordeel of de afstand goed te doen is, probeer alle faciliteiten uit, kijk hoe wordt gereageerd op klachten, is de omgeving echt zo aantrekkelijk als wordt voorgesteld?

Meer informatie

NIBUD] - Informatie, tips en wegwijzer naar hulp
Wijzer in geldzaken