- Rationalisme - Een filosofisch denksysteem dat zich baseert op de rede. De filosofische en wereldbeschouwelijke stellingname dat de rede, het verstand, steeds voorrang krijgt als manier om kennis te verwerven. Niet de zintuigen dus. Om iets te kunnen herkennen moet men eerst al over de notie hiervan beschikken. Een bekendste rationalist was de 17e-eeuwse Franse filosoof en wiskundige René Descartes. Hij probeerde vanuit zijn redenering 'Ik ben dus ik besta' de rest van alle mogelijke kennis af te leiden. Het tegengestelde van het rationalisme is het empirisme.
- Realisme - De overkoepelende term voor een aantal filosofische stromingen die het bestaan verdedigen van zaken die door anderen in twijfel worden getrokken, zoals universalia, wetenschappelijke theorieën en de immateriële geest. De tegenhanger is het nominalisme. Zie ook Metafysisch realisme.
- Relativisme - De filosofische houding die stelt dat er een gebrek aan duidelijkheid en objectiviteit is met betrekking tot kennis, cultuur, ethiek en waarheid. Het relativisme stelt dat wat waar of ethisch is voor één sociaal systeem of conceptueel schema alleen noodzakelijkerwijs waar of ethisch is als subjectief perspectief van die persoon of dat ding. Met andere woorden: relativisme ontkent het bestaan van universele waarheden. Al naargelang de context spreekt men van bijvoorbeeld cultureel, ethisch of wetenschappelijk relativisme. De twee belangrijkste types zijn cognitief (epistemologisch) en ethisch (moreel) relativisme.
- Retorica - of retoriek - De kunst van het spreken in het openbaar. Met het aanleren van deze kunst aan toekomstige bestuurders en rijke jongelui kwamen de sofisten het Oude Griekenland aan de kost. Het was immers belangrijk om zowel in politiek als rechtspraak overtuigend te kunnen spreken en schrijven. Aristoteles besteedde er aandacht aan in zijn Ars Rhetorica. Ook bij de Romeinen stond de retorica nog in hoog aanzien. Zo zijn er van Cicero heel wat redevoeringen bewaard gebleven.
