Voorzetsels hebben in het Esperanto over het algemeen een nauwer gedefinieerde betekenis dan in natuurlijke talen, zoals het Nederlands, bovendien zijn het er minder. Maar ook in het Esperanto bestaan er soms meerdere manieren om hetzelfde te zeggen en bestaan er vaste uitdrukkingen die niet helemaal stroken met de eigenlijke definitie. Gelukkig zijn dat zeldzaamheden.
We geven hier een opsomming van de voorzetsels die in het Esperanto kunnen worden gebruikt en daarbij de Nederlandse betekenis.
Voorzetsel
Vertaling
Voorbeeld
al
naar (richting)
Mi iras al vi. - Ik ga naar jou (toe).
anstataŭ
in plaats van
Mi iras anstataŭ vi. - Ik ga in plaats van jou
antaŭ
voor (plaats, volgorde of tijd)
Mi staras antaŭ vi. - Ik sta voor jou
apud
naast (plaats)
Mi sidas apud vi. - Ik zit naast jou.
Voorzetsel
Vertaling
Voorbeeld
ĉe
bij
Mi sidas ĉe la fajro. - Ik zit bij het vuur.
ĉirkaŭ
rondom, er omheen
La vojo iras ĉirkaŭ la urbo. - De weg gaat rondom de stad.
Voorzetsel
Vertaling
Voorbeeld
da
(wordt gebruikt bij hoeveelheden die te tellen of te meten zijn)
Ni havis multe da gastoj. - Wij hebben veel gasten
de
van
Mi iras tra la pordo de la domo. - Ik ga door de deur van het huis.
dum
terwijl, gedurende
Ni atendis dum tri minutoj. - Wij wachtten gedurende drie minuten.
'De' wordt op verschillende wijzen gebruikt, om diverse zaken uit te drukken, bijvoorbeeld:
het behoren tot
Mi vidas la rideto de la filino. - Ik zie de glimlach van het meisje.
Mi renkontas unu de miaj amikoj - Ik ontmoet een van mijn vrienden.
de herkomst
Mi ricevis kison de vi. - Ik kreeg een kus van jou.
Mi venas de la urbo. - Ik kom uit de stad.
de oorzaak van
Mi ridas de ĝojo. - Ik lach van vreugde. Ik lach omdat ik blij ben.
Mi tremas de malvarmo - Ik ril van de kou.
rij 2, cel 3
de makelij
Kastelo de sablo. - Een kasteel van zand.
Tegmento de kano - Een dak van riet.
'Da' wordt gebruikt tussen een woord van hoeveelheid, maat en de zaak (in onbepaalde hoeveelheid) waarvan men de maat uitdrukt.
kilogramo da rizo - een kilogram rijst du litroj da lakto - twee liter melk glaso da biero - een glas bier (zoveel bier) multe da bananoj - veel bananen
Voorzetsel
Vertaling
Voorbeeld
ekster
buiten, uit (positie)
Mi staras ekster la domo. - Ik sta buiten het huis.
el
uit (beweging)
Mi iras el la domo. - Ik ga het huis uit.
en
in (positie of beweging)
Mi laboras en la domo. - Ik werk in het huis. n . - Ik ga het huis in.
Voorzetsel
Vertaling
Voorbeeld
ĝis
tot (aan)
Mi iras ĝis la domo. - Ik ga tot aan het huis
Voorzetsel
Vertaling
Voorbeeld
inter
tussen
Mi iras inter la domoj. - Ik ga tussen de huizen
Voorzetsel
Vertaling
Voorbeeld
je
(een voorzetsel met een onbepaalde betekenis)
Li kredas je Dio. - Hij gelooft in God
Wanneer geen enkel ander voorzetsel geschikt is, kan men het onbepaalde voorzetsel je gebruiken.
Li kredas je Dio. - Hij gelooft in God Een andere gebruikelijke toepassing van je is in tijdsuitdrukkingen:
je la tria horo - om drie uur De uitgang -n in plaats van een voorzetsel
In plaats van een voorzetsel kan men de uitgang -n gebruiken om tijd en maat uit te drukken.
En la 22-a de junio mi venos. - La 22-an de junio mi venos. (De 22-ste juni zal ik komen) Mi estas je 20-metra distanco de vi - Mi estas 20 metrojn for de vi. (Ik ben 20 meter weg van jou.)
Voorzetsel
Vertaling
Voorbeeld
kontraŭ
tegen
Mi iras kontraŭ via volo. - Ik ga tegen jouw wil
krom
behalve
Ĉiuj krom mi iris. - Allen behalve ik gingen
kun
(samen) met
Mi iras kun vi. - Ik ga samen met jou
Voorzetsel
Vertaling
Voorbeeld
laŭ
langs, volgens
Mi iras laŭ la vojo - Ik ga langs de weg
Voorzetsel
Vertaling
Voorbeeld
malgraŭ
ondanks
Mi iras malgraŭ la pluvo. - Ik ga ondanks de regen.
Voorzetsel
Vertaling
Voorbeeld
per
middels, met
Mi vojaĝas per trajno. - Ik reis met de trein.
por
voor, om te
Mi eniras por manĝi. - Ik ga naar binnen om te eten
po
voor (de prijs van)
Po du eŭroj je persono. - Voor twee euro per persoon
post
na, achter (positie, tijd)
Mi iras post vi. - Ik ga na jou.
preter
(eraan) voorbij
Mi iras preter vi. - Ik ga aan jou voorbij
pri
betreffende, over
Mi parolas pri vi. - Ik praat over jou.
pro
omwille van, door, vanwege
Mi eniras pro la pluvo. - Ik ga naar binnen vanwege de regen
Voorzetsel
Vertaling
Voorbeeld
sen
zonder
Mi iras sen vi. - Ik ga zonder jou.
sub
onder
Mi iras sub la domo. - Ik ga onder het huis
super
(hoog) boven, over
Mi flugas super la domo. - Ik vlieg boven het huis.
sur
op
Mi sidas sur la domo. - Ik zit op het huis.
Voorzetsel
Vertaling
Voorbeeld
tra
door(heen)
Mi iras tra la domo. - Ik ga door het huis heen.
trans
via
Mi iras trans la dekstra ponto. - Ik ga via de rechter brug.
Na voorzetsels die geen richting aanduiden gebruikt men de basiswoordvorm zonder -n.
pri la knabo - over de jongen
en la domoj - in de huizen
al la urbo - naar de stad Na voorzetsels die een richting aanduiden, gebruik je -n om duidelijk te maken dat het om een beweging gaat.
Hundo saltas sur la tablo. - Een hond is op de tafel aan het springen.
Hundo saltas sur la tablon. - Een hond springt de tafel op.
Mi iras en la domo. - Ik ga (loop) in het huis.
Mi iras en la domon. - Ik ga het huis in (naar binnen). Hetzelfde geldt voor bijwoorden die een plaats aanduiden.
hejme - thuis | hejmen - naar huis
urbe - in de stad | urben - naar de stad
kie - waar | kien - waarheen
tie - daar | tien - daarheen
