Esperanto/Grammatica/Uitspraak
Het Esperanto-alfabet
[bewerken]Het Esperanto-alfabet heeft 28 letters. Het mist de letters q, w, x en y en heeft zes letters die ons alfabet niet heeft, die echter zeer gemakkelijk te vormen zijn: ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ en ǔ. De eerste vijf worden gevormd door een accent circonflexe ('hoedje') boven de letter te plaatsen, en de laatste door een breve ('omgekeerd boogje') boven de letter te plaatsen. Elke letter duidt altijd in beginsel dezelfde klank aan.
In het Esperanto moet elke letter die geschreven staat duidelijk uitgesproken worden, en omgekeerd: elke letter die uitgesproken wordt, moet ook opgeschreven worden. Hierdoor kan elk Esperanto-woord zonder problemen gelezen worden.
Geluidsopname van het alfabet hier: Beluister
Letter | Naam | Klank (IPA) | Vergelijking met het Nederlands | Esperanto voorbeeld | |
A | a | a | Zoals de Nederlandse a in laten | ami | liefhebben, houden van |
B | bo | b | b zoals in bij | bela | mooi |
C | co | ʦ | ts zoals in tsaar | celo | doel |
Ĉ | ĉo | ʧ | tsj zoals in tsjoek, tsjoek | ĉokolado | chocolade |
D | do | d | d zoals in dozen | doni | geven |
E | e | e | e zoals in met | egala | gelijk |
F | fo | f | f zoals in fontein | facila | gemakkelijk |
G | go | g | k zoals in zakdoek, franse g in guerre | granda | groot |
Ĝ | ĝo | g | dzj zoals in het Engelse John | ĝui | genieten |
H | ho | h | h zoals in hallo | horo | uur |
Ĥ | ĥo | x | ch zoals in het Nederlandse chloor | ĥoro | koor |
I | i | i | ie zoals in iedere | infano | kind |
J | jo | j | j zoals in jaar | juna | jong |
Ĵ | ĵo | ʒ | zj zoals in journaal | ĵurnalo | krant |
K | ko | k | k zoals in koor | kafo | koffie |
L | lo | l | l zoals in lang | lando | land |
M | mo | m | m zoals in moeder | maro | zee |
N | no | n | n zoals in nooit | nokto | nacht |
O | o | o | o zoals in lopen | oro | goud |
P | po | p | p zoals in prijs | paco | vrede |
R | ro | ɾ | r zoals in radertjes | rapida | snel |
S | so | s | s zoals in schijnen | salti | springen |
Ŝ | ŝo | ʃ | sj zoals in sjaal | ŝipo | schip |
T | to | t | t zoals in teken | tago | dag |
U | u | u | oe zoals in hoed | urbo | stad |
Ŭ | ŭo | w | w zoals in water, komt vrijwel alleen in tweeklanken voor | aŭto | auto |
V | vo | v | tussen v en w in uitgesproken (fonetisch teken: ʋ) | vivo | leven |
Z | zo | z | z zoals in zaal | zebro | zebra |
Tweeklanken
[bewerken]De klank/letter 'ŭ' wordt alleen na 'a', 'e' of 'o' gebruikt. Met a/e/o en aanliggende medeklinkers vormt het een lettergreep.
De klemtoon
[bewerken]Binnen een woord wordt 1 lettergreep met meer nadruk uitgesproken dan de andere: we zeggen dat op deze lettergreep de klemtoon ligt. De klemtoon valt bij het Esperanto altijd op de voorlaatste lettergreep.