Quenya/Speciale stamvormen
Woorden met een misleidende eindletter
[bewerken]Volgende woorden lijken op -r te eindigen, maar het zijn eigenlijk woorden op -s:
- cár, cas- "hoofd"
- cor, cos- "oorlog"
- fandor, fandos- "monster"
- mar, mas- "huis, woonst"
- nier, nies- "honingbij"
Ze hebben enkel in de nominatief enkelvoud een -r, in alle andere naamvallen volgen ze cos (zie Quenya/Verbuigingsparadigma's).
En deze woorden lijken op -s te eindigen maar het zijn feitelijk woorden op -t:
- ceres, ceret- "aardewerk"
- hes, het- "gezinsgenoot"
- palis, palit- "gazon, grasveld"
Ze hebben enkel in de nominatief enkelvoud een -s, in alle andere naamvallen volgen ze sarat (zie Quenya/Verbuigingsparadigma's).
Verdubbelde t-stammen
[bewerken]Verdubbeling op ts
[bewerken]Bij een aantal woorden op -t vinden we geen echte verdubbeling maar echter een extra -s:
- helet, helets- "pelsmantel"
- henet, henets- "raam"
- orot, orots- "grot"
- quelet, quelets- "lijk"
Ook enkele woorden op -s behoren tot deze groep:
- aris, arits- "dochter"
- cangaris, cangarits- "wever"
- fas, fats- "kwast"
- nos, nots- "damp"
- oaris, oarits- "zeemeermin"
En één uitzonderlijk woord op -ë:
- vitë, vits- "sap"
Deze woorden hebben een afwijkende locatief en possessief enkelvoud, ze hebben alle een u-duaal:
| enkelvoud | meervoud | duaal | part. meerv. | |
|---|---|---|---|---|
| nominatief | helet | heletsi | heletsu | heletseli |
| genitief | heletso | heletsion | heletsuo | heletselion |
| possessief | heletwa | heletsiva | heletsuva | heletselíva |
| datief | heletsen | heletsin | heletsun | heletselin |
| ablatief | heletsello | heletsillon(r) | heletsullo | heletselillo(n)(r) |
| allatief | heletsenna | heletsinnar | heletsunna | heletselinna(r) |
| locatief | heletsë | heletsissen | heletsussë | heletselisse(n) |
| instrumentalis | heletsenen | heletsinen | heletsunen | heletselínen |
| respectief | heletses | heletsis | heletsus | heletselis |
Verdubbeling op tt
[bewerken]- calumet, calumett- "lamp"
- cehtecet, cehtecett- "kuiken"
- lat, latt-, "flap, deksel"
- lequet, lequett- "scharnier, gewricht"
- mat, matt- "maal"
- nat, natt- "ding"
- tecet, tecett- "brief"
Ze worden verbogen als henet, henets-.
Verdubbeling op ht
[bewerken]- cecet, ceceht- "fazant"
- met, meht- "doel"
- mut, muht- "vuil"
- sarat, saraht- "plank"
- teret, tereht- "boor"
- tet, teht- "plek, plaats"
- welet, weleht- "zweer, tumor"
- yat, yaht- "nek"
Ze worden verbogen als henet, henets-.
Klinkerverkorting
[bewerken]Sommige substantieven hebben een lange klinker die in de stamvorm verkort wordt, ze worden verder verbogen als woorden met een korte klinker:
- lár, lar- "oor"
- nén, nen- "water"
- nér, ner- "man"
- quén, quen- "persoon"
- tál, tal- "voet"
- yár, yar- "bloed" ^
^ het normale woord voor bloed is sercë.
Het woord yén "Elfs jaar" is een uitzondering, want de é blijft in alle naamvallen lang: yéni.
Klinkerverlenging
[bewerken]In enkele woorden vinden we de omgekeerde situatie, het zijn echter alle eigennamen:
- Eruhin, Eruhín- "Kind van Eru"
- Valatar, Valatár- "Valar-koning"
- Atanatar, Atanatár- "Voorvader"
- Casar, Casár- "Dwerg"
Klinkerwijziging
[bewerken]In sommige woorden vinden we een compleet andere klinker. Het meest voorkomend is dit bij de U-stammen en de I-stammen.
Er zijn 2 woorden met een stamvorm op –a maar met een nominatief op –o:
- rauco, rauca- "demon"
- sundo, sunda- "wortel"
Merk op: rauco is in het enkelvoud en het duaal een U-stam.
Er zijn ook 2 woorden op –a met een stamvorm op –i:
- hína, híni- "kind"
- ónona, ónoni- "tweeling"
Woorden met speciale tussenklinker
[bewerken]Zoals we eerder reeds konden zien: als een naamvalsuitgang toegevoegd wordt aan een woord op een medeklinker dan voegen we een extra –e– in tussen de stam en de uitgang, bvb.
- macilen "aan een zwaard" (datief)
- anarenna "naar een koning" (allatief)
Er zijn echter 4 woorden met een andere tussenklinker: met –o–
- tol, toll- "eiland"
- Mandos, Mandost- "Mandos"
- we vinden dus bvb.
- tolossë "op een eiland" (locatief)
- Mandostonna "naar Mandos" (allatief)
met –a–
- tál, tal- "voet"
- umbar, umbart- "lot"
- we vinden dus bvb.
- talan "voor een voet" (datief)
- i umbartanen "door het lot" (instrumentalis)
Onregelmatige stamvormen
[bewerken]Eerst een groep aanverwante woorden: Alle woorden die een "kamer" aanduiden eindigen op –san. Dit is afkomstig van sambë "kamer", bvb.:
- caimasan, caimasamb- "slaapkamer"
Volgende twee behoren ook tot deze groep:
- han, hamb- "grond"
- san, samb- "kamer"
Maar sommige woorden zijn volledig onregelmatig:
- cilapi, cilapinc- "roodborstje"
- hyar, hyarm- "ploeg (landbouwwerktuig)"
- las, lax- "val, strik"
- lencë, lenqu- "ledemaat"
- oito, oiont- "gebrek"
- olos, olor- "droom"
- pat, papt- "blaadje"
- peltas, peltax- "steunpunt"
- piet, piecc- "pin"
- sat, sapt- "gat"
- silit, siliqu- "vuursteen"
- sincë, sinqu- "mineraal, metaal"
- taran, taramb- "buffet"
- telin, telimb- "dak, bedekking"
- tyus, tyux- "herkauwer"
- ulun, ulump- "kameel"
Enkele woorden lijken op 2-letter woorden, maar ze hebben echter een stamvorm:
- rá, ráv- "leeuw"
- nó, nów- "idee"
- tó, tów- "wol"
De possessief enkelvoud van deze woorden eindigt op -va, de genitief op -vo:
- rá → ráva, rávo
- nó → nóva, nóvo
- tó → tóva, tóvo
>> Quenya >> Quenya/Substantieven >> Quenya/Stamvormen >> Quenya/Speciale stamvormen