Onderwijs in relatie tot P2P/Axiologie

Axiologie is afkomstig uit het Grieks. Het is samengesteld uit het Griekse axia, dat waarde, prijs betekent en logia, dat verhandeling betekent. Axiologie betekent dus waardeleer (Geerts & Heestermans, 1992). Elke persoon en elke groep van personen heeft eigen waarden en normen die men aanhangt. Deze waarden en normen noemen we de axiologie van een bepaalde groep (Bauwens, 2013).

Axiologie en P2P

Peer-to-peer is voor Bauwens een uitloper van veranderingen in ontologie, epistemologie en axiologie (Bauwens, 2013). Om de verschuiving van een kapitalistische naar een peer-to-peer samenleving mogelijk te maken, moeten bepaalde waarden en normen die de mens aanhangt, evolueren of verdwijnen. In dit opzicht merkt Bauwens op dat er een verschuiving plaatsvindt van “een context waarin competitie en atomisch individualisme van de kapitalistische moderniteit overheersen” (Bauwens, 2013, p.143) naar de relationele ontologie van peer-to-peer. Hiermee bedoelt hij niet dat we overgaan naar een collectivisme, waarbij we gevangen zouden zitten in onze sociale rol. We gaan over naar een maatschappij waarin we o.b.v. onze individualiteit banden kunnen aangaan met gemeenschappen en op die manier kunnen groeien door onze relaties met deze gemeenschappen en door de bijdrages die we leveren aan die gemeenschappen (Bauwens, 2013). Hij duidt hier op een verschuiving van een samenleving waarin iedereen voor zichzelf of voor zijn eigen geld werkt, naar een waar mensen samen dingen creëren in commons (Bauwens, 2013). Mensen werken dus samen, maar doen dit niet voor het geld. Dit betekent echter niet dat er geen hiërarchie meer kan zijn. Binnen de commons is er nog steeds meritocratische competitie mogelijk. Dit is een competitie gebaseerd op prestaties en capaciteiten. Je kan dus status verwerven door te proberen beter te zijn dan een ander. Deze waardeverschuiving naar een meer open samenleving waarin sharing en samenwerking prioriteit krijgen, is de waardeleer of axiologie van peer-to-peer (Bauwens, 2013).

Naast het feit dat er waardeverschuivingen nodig zijn om een peer-to-peer samenleving te kunnen inrichten, zal een samenleving volgens de principes van peer-to-peer ook een waardeverschuiving met zich meebrengen. Deze waardeverschuivingen kunnen we volgens Bauwens niet definiëren, zonder rekening te houden met de technologische evolutie, waarbij media als het internet hun intrede doen (Bauwens, 2013). Meer informatie hierover is terug te vinden in de theoretische duiding.

Voorbeeld

Tegenwoordig heerst er een voortdurende drang naar feedback. ‘De wil tot feedback is ondertussen vanzelfsprekend’ (Simons & Masschelein, 2008, p.39). Het onderstaande voorbeeld toont ons dan ook dat de evolutie naar een informatierijke omgeving en daarmee samenhangend het gebruik van bepaalde bestuurstechnieken, met zich meebrengt dat mensen bepaalde zaken belangrijk gaan vinden of 'willen'. Er heerst een 'wil tot feedback'. Er treed een waardeverschuiving op naar een open samenleving waarbinnen mensen hun waarden vormen mede door de inbreng van anderen. Hiernaast kan feedback ook een instrument zijn om een informatierijke omgeving te construeren (Bauwens, 2013).

Een synoptische structuur wordt vaak gebruikt om aan het volk de besten te presenteren als voorbeeld. Bij deze structuur, vaak vergeleken met een Romeins amfitheater, focust de massa op één punt, wat maakt dat zij zichzelf kunnen controleren (Simons & Masschelein, 2008).

Een tweede structuur is de panoptische, die we bijvoorbeeld ook terugzien in de moderne gevangenis. De 'opzichters' zijn niet voortdurend aanwezig, maar men heeft wel voortdurend het gevoel dat men geobserveerd wordt (Simons & Masschelein, 2008).

Vandaag de dag neigen we steeds vaker naar een systeem van 360° feedback. Hierbij krijgt een persoon vanuit zeer uiteenlopende hoeken feedback. Op deze manier kan een persoon voortdurend werken aan zelfverbetering. Door iedereen om zich heen te zien als potentiële gever van feedback, creëert men voor zichzelf een informatierijke omgeving. Het in het leven roepen van deze informatierijke omgeving, zorgt er tevens voor dat men ervaart constant feedback nodig te hebben om verder te kunnen (Simons & Masschelein, 2008).

Theoretische duiding

Het is onmogelijk om een theoretische duiding te geven van het begrip axiologie an sich. Axiologie is namelijk een verzamelnaam voor alle theorieën rond waarden. De term betekent waardeleer. Elke persoon en elke groep van personen heeft eigen waarden en normen die men aanhangt. Deze waarden en normen zijn de axiologie van een bepaalde groep.

Bauwens (2013) geeft in zijn boek, 'De wereld redden', aan dat voor hem de waardeverschuiving naar een meer open samenleving waarin sharing en samenwerking centraal staan de axiologie van peer-to-peer vormt. Het samenwerken binnen commons aan het creëren van goederen, informatie, etc. die iedereen ten goede komen, dat is waar een peer-to-peer samenleving aan werkt. Momenteel leven we echter in een kapitalistische samenleving waarin individualisme centraal staat. Om te gaan naar een open samenleving, is er een waardeverschuiving nodig bij de mens. Een waardeverschuiving vindt echter niet plotseling plaats. Een waarde is altijd gebonden aan een persoon, een waarderend subject, wat waarden ook afhankelijk maakt van de omgevingsfactoren. Er zijn dus enerzijds waardeverschuivingen nodig om een open samenleving mogelijk te maken, maar anderzijds zal het installeren van een meer open samenleving mede zorgen voor waardeverschuivingen bij de mens (Bauwens, 2013).

Om waardeverschuivingen teweeg te brengen, zijn er vaak instrumenten nodig en vele van deze instrumenten brengen nieuwe waardeverschuivingen met zich mee (Bauwens, 2013). In het boek 'de wereld redden', wordt dit als volgt omschreven: "een nieuwe technologie wordt altijd uitgevonden in een context, maar verandert ook die context zodra ze wordt toegepast" (Bauwens, 2013, p.93). Een middel dat tegenwoordig op grote schaal wordt ingezet om waardeverschuivingen te creëren is ‘sociale technologie’.

McKinsey definieert in een onderzoeksrapport sociale technologie als volgt: "digitale technologie die door mensen wordt gebruikt voor sociale interactie en het gezamenlijk creëren, verbeteren en uitwisselen van content" (Veldwijk, 2012, n.p.). McKinsey past het gebruik van sociale technologie vooral toe op een zakenwereld die momenteel nog steeds sterk aanleunt bij het kapitalisme. Hij geeft hierbij aan dat het voor bedrijven belangrijk is dat ze sociale technologie gaan gebruiken om hun positie in de markt te verbeteren en de banden met andere, gelijkgezinde groepen aan te scherpen. Doordat informatie voor iedereen beschikbaar is, kunnen kenniswerkers in bedrijven hun kennis verbeteren en zo een meerwaarde bieden voor het bedrijf. Ook het bevragen en informeren van klanten en andere bedrijven via technologie, komt het bedrijf ten goede. Door deze communicatie en het constant genereren van feedback, kunnen bedrijven hun waardesystemen bijsturen en inspelen op de voorkeuren van de klanten en de ontwikkelingen op de markt (Veldwijk, 2012).

Bovenstaande bevindingen gelden ook binnen een peer-to-peer samenleving. Sociale technologie maakt het volgens McKinsey mogelijk om informatie uit te wisselen met gelijkgestemden en op deze manier relaties op te bouwen en te versterken (Veldwijk, 2012). Deze zelfde gedachte ziet men bij Bauwens die gelooft in "het creëren van een sociale technologie om op basis van affiniteit nieuwe, vrije waardegemeenschappen op te bouwen" (Bauwens, 2013, p.163). Hiermee bedoelt hij dat we een samenleving moeten creëren, opgebouwd rond sociale technologie om zo ervoor te zorgen dat mensen ervaringen kunnen delen over onderwerpen waarmee ze voeling hebben, met een groep mensen die deze interesse deelt en zich op die manier verbonden voelt (Encyclo, 2014). Deze sociale technologie wordt als een middel gezien om waarden die gebonden zijn aan een waarderend subject te verwoorden, te delen met anderen en op die manier bij te sturen en op dezelfde lijn te brengen als deze van de andere personen binnen dezelfde common.

Waar technologie bij McKinsey echter lijkt te verschijnen als een neutraal element om bepaalde doelen te bereiken, benadrukt Bauwens dat het gebruik van technologie zelf ook een impact kan hebben op wat mensen belangrijk gaan vinden. Het internet bijvoorbeeld, werd uitgevonden in een militaire context om een communicatiesysteem op te bouwen dat bestand is tegen een nucleaire oorlog. Toen de technologie eenmaal uitgevonden was, raakte hij binnen verscheidene contexten geïmplementeerd en bracht hij een grote waardeverschuiving teweeg naar een maatschappij waar het openbaar delen van informatie vandaag de dag als normaal beschouwd wordt. Het internet heeft tevens gezorgd voor een versnelde uitwisselings- en informatiestroom (Bauwens, 2013).

Binnen een context van waardeverschuivingen gaat men dus op zoek naar nieuwe technologieën, maar deze technologieën hebben op hun beurt weer een impact op de context (Bauwens, 2013).

Externe links

Voor een extra voorbeeld van sociale technologie binnen het bedrijfsleven, zie: http://www.veldmerk.nl/social-media-case-hoe-sidn-linkedin-heeft-ingezet-voor-research-development/

Voor meer informatie over het systeem van 360° feedback, zie: www.tmamethod.com/NL/sliders/360-feedback.html

Voor het uitgebreide onderzoeksrapport van McKinsey over de meerwaarde van het gebruik van sociale technologie binnen bedrijven, zie: http://www.mckinsey.com/insights/high_tech_telecoms_internet/the_social_economy

Voor een Nederlandse samenvatting van de belangrijkste conclusies uit het rapport van McKinsey, zie: http://www.veldmerk.nl/sociale-technologie/

Voor meer informatie over 'de wil tot feedback’ die er heerst binnen onze samenleving, zie het boek: De schaduwzijde van onze welwillendheid, geschreven door Jan Masschelein en Maarten Simons.

Referenties

Bauwens, M., & Lievens, J. (2013). De wereld redden: Met peer-to-peer naar een postkapitalistische samenleving. Antwerp, Belgium: Houtekiet.

Encyclo. (2014). Waardegemeenschap. Retrieved November 19, 2014, from http://www.encyclo.nl/begrip/waardegemeenschap

Geerts, G., & Heestermans, H. (1992). Van Dale Groot woordenboek der Nederlandse taal. Antwerp, Belgium: Van Dale Lexicografie bv.

Simons, M., & Masschelein, J. (2008). De wil tot feedback. In J. Masschelein & M. Simons (Eds.), De schaduwzijde van onze welwillendheid: Kritische studies van de pedagogische actualiteit (pp. 25-45). Leuven, Belgium: Acco.

Veldwijk, J. (2012). Meer productiviteit en waardecreatie door sociale technologie. Retrieved November 19, 2014, from http://www.veldmerk.nl/sociale-technologie/