Nieuwgrieks/Onbepaalde voornaamwoorden

Onbepaalde voornaamwoorden gebruiken we om personen of zaken aan te geven waarvan we de naam niet kennen of niet willen noemen.

In het Grieks bestaan er zowel verbuigbare als onverbuigbare onbepaalde voornaamwoorden en de meesten kunnen zowel afhankelijk van een zelfstandig naamwoord als onafhankelijk gebruikt worden.

Specifieke onbepaalde voornaamwoorden

Ένας

Het onbepaald lidwoord kan ook zelfstandig gebruikt worden als onbepaald voornaamwoord. Het betekent dan "een zeker iemand":

ένας βγήκε έξω   "een zeker iemand ging naar buiten" of beter "er ging een zeker iemand naar buiten"

είδα μιαν   "ik zag een zeker iemand"

Het onbepaald lidwoord kan ook na het bepaald lidwoord voorkomen als we "de ene" willen uitdrukken, het komt dan samen voor met ο άλλος "de andere" (zie verder op deze pagina):

o ένας τραγουδάει, ο άλλος γελάει   "de ene zingt, de andere lacht"

Κάποιος

Dit voornaamwoord betekent "iemand" als het zelfstandig gebruikt wordt:

είδε κάποιος τα παπούτσια μου;   "heeft iemand mijn schoenen gezien?"

of "bepaalde" of "zekere" als het afhankelijk gebruikt wordt:

κάποια μέρα   "bepaalde dagen"

Het wordt nooit samen met het lidwoord gebruikt.

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	κάποιος	κάποια	κάποιο
Gen. Enk.	κάποιου   (καποιουνού)	κάποιας   (καποιανής)	κάπιου   (καποιουνού)
Acc. Enk.	κάποιον	κάποια	κάποιο
Nom. Mv.	κάποιοι	κάποιες	κάποια
Gen. Mv.	κάποιων   (καποιωνών)	κάποιων   (καποιωνών)	κάποιων   (καποιωνών)
Acc. Mv.	κάποιους	κάποιες	κάποια

Tenzij duidelijk is dat het om een vrouw, een onzijdig persoon (bvb. το παιδί) of meerdere personen gaat, gebruiken we normaal alleen de vormen van het mannelijk enkelvoud.

Κάτι

Dit voornaamwoord betekent "iets" en het blijft onverbogen.

έχω κάτι να σου πω   "ik heb je iets te vertellen"

Afhankelijk betekent het "enkele" en komt het enkel in het meervoud voor:

διάβασα σε κάτι βιβλία   "ik las in enkele boeken"

Soms wordt het als bijwoord bij een adjectief gebruikt:

είδα κάτι περίεργο   "ik zag iets vreemds"

Om stijlredenen vinden we soms de alternatieve vorm κατιτί, dit komt wel enkel zelfstandig voor:

θέλω κατιτί   "ik wil iets"

De bijwoordelijke tegenhangers van κάτι zijn: κάποτε "op een zeker moment, ooit", κάπου "ergens", κάπως "enigzins".

Ο δείνα / o τάδε

Deze betekenen "zo iemand", "zoiets" of "zo'n", we gebruiken ze om uit te drukken dat we iets niet willen vernoemen. Ze verschillen niet van betekenis, je kan ze zelfs beide in dezelfde zin terugvinden.

Ze worden enkel in het enkelvoud gebruikt en ze zijn onveranderlijk (de lidwoorden die ervoor staan worden nauurlijk wel verbogen):

πήγα στο τάδε   "ik ging naar zoiets"

την τάδε μέρα που θα παντρευτείς   "zo'n dag waarop je zal trouwen"

ήρθε ο δείνα   "er kwam zo iemand"

Algemene onbepaalde voornaamwoorden

Κανένας / Κανείς

Dit voornaamwoord is een samenstelling van καν- met het onbepaald lidwoord ένας, het heeft bijgevolg geen meervoud en kan alleen bij een zelfstandig naamwoord in het enkelvoud voorkomen.

Het wordt ook nooit van een lidwoord vergezeld. De verbuiging is als volgt:

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	κανένας  /  κανείς	καμιά  /  καμία	κανένα
Gen. Enk.	κανενός	καμιάς  /  καμίας	κανενός
Acc. Enk.	κανένα(ν)	καμιά(ν)  /  καμία(ν)	κανένα

De nominatief κανείς wordt enkel zelfstandig gebruikt.

We gebruiken κανένας in volgende situaties:

• in vraagzinnen om "iemand" of "enig" uit te drukken

με φώναξε κανείς;   "riep iemand me?"

έχετε καμιά ιδέα;   "heeft u enig idee?"

• als antwoord betekent het steeds "niemand":

ποιος ήρθε σήμερα; κανένας!   "wie kwam er vandaag? niemand!"

• in negatieve zinnen betekent het "niemand"

δεν πήγε κανένας εκεί   "er ging niemand (naar) ginds"

θέλω να μην το βρει κανείς   "ik wil dat niemand het vindt"

• in gewone zinnen betekent het "men" of "iemand":

πρέπει νά’ρθει κανείς   "men moet komen"

κανείς μπορεί να βρει το δρόμο   "men kan de weg vinden"

ζήτα το από κανέναν άλλο   "vraag het aan iemand anders"

De uitdrukking καμιά φορά betekent "soms", "nooit" of "ooit" al naargelang het soort zin waarin het voorkomt:

καμιά φορά πηγαίνω στο γιατρό   "ik ga soms naar de dokter"

καμιά φορά δεν πηγαίνω στο γιατρό   "ik ga nooit naar de dokter"

έχεις πάει καμιά φορά στο γιατρό;   "ben je ooit naar de dokter geweest?"

Τίποτα

Dit is een onverbuigbaar voornaamwoord. Er bestaat wel een alternatieve vorm τίποτε.

In gewone zinnen betekent het "iets":

βρίσκει τίποτα   "hij vindt iets"

in ontkennende zinnen of antwoorden op een vraag betekent het daarentegen "niets":

δεν ξέρω τίποτε   "ik weet niets"

τι είπες; τίποτα   "wat zei je? niets"

We kunnen τίποτα ook afhankelijk gebruiken, het betekent dan "geen" en kan enkel in het meervoud voorkomen:

δε βλέπω τίποτα δεντρά   "ik zie geen bomen"

en ook afhankelijk van een adjectief:

δεν ήταν τίποτα σπουδαίο   "het was niets belangrijks"

Merk op: het is in dit geval steeds vergezeld van de negaties δε(ν) of μη(ν).

De bijwoordelijke tegenhangers van κάτι zijn: ποτέ "ooit, nooit", πουθενά "ergens, nergens", καθόλου "helemaal, helemaal niet".

Universele onbepaalde voornaamwoorden

Καθένας / καθετί

We gebruiken καθένας zelfstandig, het kan zowel met als zonder het bepaald lidwoord voorkomen. Het betekent "iedereen, elkeen":

o καθένας ζει στο δικό του κόσμο   "iedereen leeft in zijn eigen wereld"

μουσική για την καθεμιά   "muziek voor iedereen"

Als we "ieder lid van een groep" willen aangeven dan wordt καθένας door από gevolgd:

είδα καθένα από τα παιδιά   "ik zag elk van de kinderen"

De verbuiging is analoog aan κανένας (zie hoger), er is dus geen meervoud:

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	καθένας	καθεμιά  /  καθεμία	καθένα  /  καθετί
Gen. Enk.	καθενός	καθεμιάς  /  καθεμίας	καθενός  /  καθετί
Acc. Enk.	καθένα(ν)	καθεμιά(ν)  /  καθεμία(ν)	καθένα  /  καθετί

De onzijdige vorm καθετί betekent "elk ding" en wordt niet verbogen, de naamval herken je aan het lidwoord:

είμαι λάτρης του καθετί που είναι ωραίο   "ik ben een liefhebber van elk mooi ding (elk ding dat mooi is)"

Κάθε

Het voornaamwoord κάθε daarentegen gebruiken we afhankelijk en het is onverbuigbaar. Het betekent "elke, iedere":

το κάθε μωρό γελούσε   "elke baby was aan het lachen"

κάθε βδομάδα   "elke week"

Zoals je merkt, mag er bij κάθε een bepaald lidwoord gebruikt worden.

Het kan gevolgd worden door een substantief in het meervoud als er ook een telwoord aanwezig is:

κάθε τρεις μήνες   "elke drie maanden"

Άλλος

Dit voornaamwoord betekent "ander, volgend" of "de andere, de volgende". Het wordt als volgt verbogen:

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	άλλος	άλλη	άλλο
Gen. Enk.	άλλου   (αλλουνού)	άλλης   (αλληνής)	άλλου   (αλλουνού)
Acc. Enk.	άλλο	άλλη	άλλο
Nom. Mv.	άλλοι	άλλες	άλλα
Gen. Mv.	άλλων   (αλλωνών)	άλλων   (αλλωνών)	άλλων   (αλλωνών)
Acc. Mv.	άλλους	άλλες	άλλα

Opmerkingen:

• In de genitief meervoud vinden we heel soms ook: αλλουνών.
• De korte genitieven worden meestal als adjectief gebruikt.
• De nominatief en accusatief onzijdig meervoud lijken heel erg op het voegwoord αλλά "maar".

Het voornaamwoord kan zowel met als zonder het lidwoord gebruikt worden (zie ook onder ένας voor een voorbeeld):

δεν έχω άλλες ιδέες   "ik heb geen andere ideeën"

o Παύλος αγόρασε άλλο αυτοκίνητο   "Paul kocht een andere auto"

το άλλο παιδί ήρθε   "het andere/volgende kind kwam"

πηγαίνω την άλλη μέρα   "ik kom de volgende dag"

Als het samen met een telwoord voorkomt dan kan het zowel ervoor als erna staan maar de betekenis is lichtjes anders:

θέλω άλλα δυο ψωμιά   "ik wil twee extra broden"

θέλω δυο άλλα ψωμιά   "ik wil twee andere broden (ter vervanging)"

En als het zelfstandig gebruikt wordt:

έτσι κάνουν και οι άλλοι   "zo doen de anderen het ook"

η συμφορά του αλλουνού είναι χαρά του   "het ongeluk van anderen is zijn vreugde"

Soms vinden we deze zelfstandige vormen ook met andere voornaamwoorden:

κάποιος άλλος   "iemand anders"

κανένας άλλος   "niemand anders"

ποιος άλλος   "wie anders"

Tenslotte kan άλλος ook met ένας (of soms ook άλλος zelf) gecombineerd worden om "de ene ... de andere" uit te drukken (zie hoger).

Kwantitatieve onbepaalde voornaamwoorden

Μερικοί

Dit voornaamwoord betekent "sommige" of "enkele" en heeft dus enkel meervoudsvormen. De verbuiging is regelmatig als een adjectief van groep 1:

μερικά παιδιά έπαιζαν   "sommige kinderen speelden"

είμαστε με μερικούς φίλους   "we waren met enkele vrienden"

Soms komt het ook zelfstandig voor:

μερικοί το πίστεψαν   "sommigen geloofden het"

Het wordt nooit samen met een lidwoord gebruikt.

Verwante woorden zijn ορσιμένοι "bepaalde, zekere" en διάφοροι "verscheidene".

Κάμποσος

Dit voornaamwoord betekent "vrij veel" of "nogal wat". Het wordt verbogen als het vragend voornaamwoord πόσος, maar dan met het accent op de derde laatste lettergreep.
Het wordt nooit samen met een lidwoord gebruikt en het kan niet voorkomen in ontkennende zinnen.

ήταν κάμποσοι άνθρωποι   "er waren nogal wat mensen"

Het enkelvoud wordt niet dikwijls gebruikt enkel bij abstracte woorden:

πέρασε κάμποση ώρα   "er ging nogal wat tijd voorbij"

Als het zelfstandig gebruikt wordt, dan worden soms de accentverschuivingen van de mannelijke substantieven op -ος gebruikt, maar dit is zeker niet verplicht:

είδα κάμποσους / καμπόσους   "ik zag (er) vrij veel"

Αρκετός

Dit voornaamwoord wordt verbogen als een adjectief van groep 1 en betekent "voldoende" of "genoeg". Verder is het gebruik analoog aan dat van κάμποσος:

έχω διαβάσει αρκετά βιβλία   "ik heb genoeg boeken gelezen"

έχεις αρκετή ώρα   "je hebt genoeg tijd"

Όλος

Dit voornaamwoord betekent "alle", "elke" of "geheel". Het wordt als volgt verbogen:

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	όλος	όλη	όλο
Gen. Enk.	όλου	όλης	όλου
Acc. Enk.	όλο	όλη	όλο
Nom. Mv.	όλοι	όλες	όλα
Gen. Mv.	όλων   (ολωνών)	όλων   (ολωνών)	όλων   (ολωνών)
Acc. Mv.	όλους	όλες	όλα

In de betekenissen "alle" of "elke" komt όλος voor het lidwoord en wordt door een meervoud gevolgd:

όλοι οι άνθρωποι   "alle mensen"

Ιn de betekenis "geheel" wordt het door een enkelvoud gevolgd:

όλη η Αθήνα ήταν εκεί   "geheel Athene was daar"

περπάτησα όλη την απόσταση   "ik wandelde de gehele afstand"

en kan het ook tussen het lidwoord en het zelfstandig naamwoord staan:

το όλο πράγμα   "het gehele ding"

Als de meervoudsvormen van όλος zelfstandig gebruikt worden dan betekenen ze "iedereen" of "alles":

όλοι το ξέρουν   "iedereen weet het"

Indien ze als lijdend voorwerp voorkomen dan vinden we een dubbel lijdend voorwerp:

τους είδα όλους   "ik zag iedereen"

τα ξέρει όλα   "hij weet alles"

---

>> Nieuwgrieks >> Voornaamwoorden >> Onbepaalde voornaamwoorden