Nieuwgrieks/Mannelijke substantieven

Mannelijke substantieven kunnen in het Grieks enkel op volgende uitgangen eindigen:

-ας, -ης, -ες, -ος, -ους

Verder kunnen we ze onderverdelen in gelijklettergrepig en ongelijklettergrepig: een substantief heet gelijklettergrepig indien er in het meervoud evenveel lettergrepen zijn als in het enkelvoud.

De gelijklettergrepigen eindigen op: -ας, -ης, -ος

De ongelijklettergrepigen eindigen op: -ας, -ης, -ες, -ους

Het is dus enkel bij de substantieven op -ας of -ης dat je moet weten tot welke groep ze behoren, voor de overige drie uitgangen is er maar één mogelijkheid.

Elk van de 7 groepen die we zo kunnen onderscheiden worden hierna één voor één besproken. Binnen elke groep zijn er dan verschillende voorbeelden al naargelang de lettergreep waarop het accent valt.

Er bestaat nog een achtste groep: de substantieven op -έας, ze worden echter op de pagina over onregelmatige substantieven behandeld.

Gelijklettergrepigen op -ας

	voor- laatste (groep 1)	voor- laatste (groep 2)	derde- laatste
Nom. Enk.	αγώνας	ταμίας	φύλακας
Gen. Enk.	αγώνα	ταμία	φύλακα
Acc. Enk.	αγώνα	ταμία	φύλακα
Voc. Enk.	αγώνα	ταμία	φύλακα

Nom. Mv.	αγώνες	ταμίες	φύλακες
Gen. Mv.	αγώνων	ταμιών	φυλάκων
Acc. Mv.	αγώνες	ταμίες	φύλακες
Betekenis	strijd	kassier	bewaker

Opmerkingen:

De vocatief is in het meervoud gelijk aan de nominatief.
Er zijn twee groepen te onderscheiden indien het accent op de voorlaatste lettergreep valt:

- De substantieven dit tot de tweede groep behoren zijn te herkennen aan: ze eindigen op -ίας of -ίστας en anders hebben ze maar twee lettergrepen. Bij deze woorden verspringt het accent in de genitief meervoud.

- De overige behoren tot groep 1 en vertonen geen accentverschuiving.

Bij de woorden met accent op de derdelaatste lettergreep verspringt het accent in de genitief meervoud.
In deze groep zijn er geen substantieven met accent op de laatste lettergreep.

Gelijklettergrepigen op -ης

	laatste	voor- laatste
Nom. Enk.	νικητής	ναύτης
Gen. Enk.	νικητή	ναύτη
Acc. Enk.	νικητή	ναύτη
Voc. Enk.	νικητή	ναύτη

Nom. Mv.	νικητές	ναύτες
Gen. Mv.	νικητών	ναυτών
Acc. Mv.	νικητές	ναύτες
Betekenis	overwinnaar	zeeman

Opmerkingen:

De vocatief is in het meervoud gelijk aan de nominatief.
Bij de woorden met accent op de voorlaatste lettergreep verspringt het accent in de genitief meervoud.
In deze groep zijn er geen substantieven met accent op de derdelaatste lettergreep.

Gelijklettergrepigen op -ος

	laatste	voor- laatste	derde- laatste (groep 1)	derde- laatste (groep 2)
Nom. Enk.	ουρανός	δρόμος	άγγελος	αντίλαλος
Gen. Enk.	ουρανού	δρόμου	αγγέλου	αντίλαλου
Acc. Enk.	ουρανό	δρόμο	άγγελο	αντίλαλο
Voc. Enk.	ουρανέ	δρόμε	άγγελε	αντίλαλε

Nom. Mv.	ουρανοί	δρόμοι	άγγελοι	αντίλαλοι
Gen. Mv.	ουρανών	δρόμων	αγγέλων	αντίλαλων
Acc. Mv.	ουρανούς	δρόμους	αγγέλους	αντίλαλους
Betekenis	hemel	straat	engel	echo

Opmerkingen:

De vocatief is in het meervoud gelijk aan de nominatief.
Er zijn twee groepen te onderscheiden indien het accent op de derdelaatste lettergreep valt:

- De meeste substantieven van 3 lettergrepen behoren tot groep 1 (met accentverschuiving in de accusatief meervoud en beide genitieven).

- De namen van maanden behoren ook tot groep 1.

- Het zijn meestal de woorden van 4 lettergrepen of meer die geen accentverschuiving vertonen. Enkele uitzonderingen zijn echter: γάιδαρος "ezel", δάσκαλος "leraar", ψεύταρος "leugenaar",...

Enkele groepen woorden hebben een vocatief op -o:

- Eigennamen van mannelijke personen met accent op de voorlaatste lettergreep:

Παύλο, Νίκο, Πέτρο, Γιώργο, Μαρινάτο,...

- De woorden: γέρος "oude man", διάκος "diaken", δράκος "boeman".

Ongelijklettergrepigen op -ας

	laatste
Nom. Enk.	ψωμάς
Gen. Enk.	ψωμά
Acc. Enk.	ψωμά
Voc. Enk.	ψωμά

Nom. Mv.	ψωμάδες
Gen. Mv.	ψωμάδων
Acc. Mv.	ψωμάδες
Betekenis	bakker

Opmerkingen:

De vocatief is in het meervoud gelijk aan de nominatief.
Deze groep bevat 4 substantieven met de klemtoon op een andere lettergreep:

ρήγας meervoud: ρηγάδες "koning"

μπάρμπας meervoud: μπαρμπάδες "oom"

πρωτόπαπας meervoud: πρωτοπαπάδες "voorvader"

κάλφας meervoud: καλφάδες "leerjongen"

Het woord αέρας "lucht, wind" heeft een onregelmatig meervoud: αέρηδες, αέρηδων.

Ongelijklettergrepigen op -ης

	laatste	voorlaatste	derdelaatste
Nom. Enk.	καφετζής	νοικοκύρης	φούρναρης
Gen. Enk.	καφετζή	νοικοκύρη	φούρναρη
Acc. Enk.	καφετζή	νοικοκύρη	φούρναρη
Voc. Enk.	καφετζή	νοικοκύρη	φούρναρη

Nom. Mv.	καφετζήδες	νοικοκύρηδες	φουρνάρηδες
Gen. Mv.	καφετζήδων	νοικοκύρηδων	φουρνάρηδων
Acc. Mv.	καφετζήδες	νοικοκύρηδες	φουρνάρηδες
Betekenis	koffiehandelaar	huisbaas	bakker

Opmerkingen:

De vocatief is in het meervoud gelijk aan de nominatief.
Dit is de lastigste groep omdat er bij de woorden met accent op de laatste en de voorlaatste lettergreep zowel gelijklettergrepigen als ongelijklettergrepigen voorkomen. Woorden op -άκης of -ούλης zijn altijd ongelijklettergrepig, in de andere gevallen moet je het in het woordenboek opzoeken.

Ongelijklettergrepigen op -τής

De woorden uit deze deelgroep van de woorden op -ης kunnen zowel gelijk- als ongelijklettergrepig verbogen worden:

	laatste gelijk- lettergrepig	laatste ongelijk- lettergrepig
Nom. Enk.	πραματευτής
Gen. Enk.	πραματευτή
Acc. Enk.	πραματευτή
Voc. Enk.	πραματευτή

Nom. Mv.	πραματευτές	πραματευτάδες
Gen. Mv.	πραματευτών	πραματευτάδων
Acc. Mv.	πραματευτές	πραματευτάδες
Betekenis	marskramer

Ongelijklettergrepigen op -ες

	laatste
Nom. Enk.	καφές
Gen. Enk.	καφέ
Acc. Enk.	καφέ
Voc. Enk.	καφέ

Nom. Mv.	καφέδες
Gen. Mv.	καφέδων
Acc. Mv.	καφέδες
Betekenis	koffie

Opmerkingen:

De vocatief is in het meervoud gelijk aan de nominatief.
Deze groep bevat enkel substantieven met de klemtoon op de laatste lettergreep.

Ongelijklettergrepigen op -ους

	laatste
Nom. Enk.	παππούς
Gen. Enk.	παππού
Acc. Enk.	παππού
Voc. Enk.	παππού

Nom. Mv.	παππούδες
Gen. Mv.	παππούδων
Acc. Mv.	παππούδες
Betekenis	grootvader

Opmerkingen:

De vocatief is in het meervoud gelijk aan de nominatief.
Deze groep bevat verder enkel twee substantieven zonder meervoud:

Ιησούς "Jezus"

νους "inzicht"

>> Nieuwgrieks >> Substantieven >> Mannelijke substantieven