Leer jezelf ecologisch tuinieren/Vingerhoedskruid

Ecologisch tuinieren

Inleiding
De tuinkalender
Register
Wat zijn planten
Algemene begrippen
Sorteringslijsten
Grondbewerking
Plantkunde
Vermeerderen
Plantenfamilies
Geslachten
Soorten
Plantenziekten
Problemen
Het dierenleven
De moestuin
De kruidentuin
De boomgaard
De siertuin
De speeltuin

Vingerhoedskruid (Digitalis) is een geslacht uit de weegbreefamilie (Plantaginaceae). Het geslacht telt wereldwijd 22 twee- en meerjarige soorten. Het geslacht komt van nature voor in Europa, Noord-Afrika en westelijk Azië. De botanische naam Digitalis betekent vinger, de Nederlandstalige naam is dus van de botanische naam afgeleid. De naam is gegeven omdat de bloem om de menselijke vinger past. In Nederland en België komt alleen gewoon vingerhoedskruid voor.

Gemeenschappelijke kenmerken zijn buis- of trechtervormige tweelippige bloemen, die in grote trossen staan. De soorten gedijen het best in de halfschaduw op humusrijke, goed waterdoorlatende grond. De kleur van de bloemen kan van wit via lichtroze tot paars en geel variëren.

Gebruik

In de plantengeneeskunde vinden de soorten gewoon vingerhoedskruid en de Zuid-Europese Digitalis lanata toepassing. Het gebruik van een extract van gewoon vingerhoedskruid met glycoside voor de behandeling van hartproblemen werd voor het eerst beschreven door William Withering. In de hedendaagse geneeskunde, wordt een zuiverder vorm van digitalis gebruikt om hartritmestoornissen te behandelen.

Een groep van farmacologisch actieve stoffen wordt gewonnen uit de tweedejaars bladeren. In zuivere vorm worden de stoffen aangeduid met de chemische namen digitoxine en digoxine, of door merknamen als Lanoxin en Purgoxin.

Digitalis is een klassiek voorbeeld van een medicijn dat afgeleid is van een plant die eerst in de volksgeneeskunde werd gebruikt. Omdat het lastig is de goede dosering aan de hand van plantenbladeren te bepalen, wordt de plant nu niet meer in de volksgeneeskunde gebruikt. Ook het gebruik bij epilepsie vindt geen toepassing meer.

Digitalis-vergiftiging resulteert uit een overdosis. De verschijnselen zijn een verminderd gezichtsvermogen, het zien van vage omtrekken en in ernstige gevallen een gevaarlijk lage hartslag (bradycardie). Specifiek hierbij is dat het niet alleen remmende werking heeft op de frequentie van het door effect op de sinusknoop (de natuurlijke pacemaker van het hart) maar ook een remmende werking heeft op de geleidende functie van de atrioventriculaire knoop (AV-knoop, het 'koppelcentrum tussen geleiding van boezems en kamers). Hierdoor kan een gecombineerde afwijking van het hartritme ontstaan.

Omdat verminderde eetlust veelvuldig optreedt als neveneffect, is het ook wel misbruikt als afslankmiddel.