Leer jezelf ecologisch tuinieren/Klauwtjesmos

Klauwtjesmos (Hypnum) is een geslacht van mossen uit de klasse Bryopsida (bladmossen). Het is een algemeen voorkomend geslacht van terrestrische en epifytische mossen, dat wereldwijd verspreid is.

In België en Nederland wordt het geslacht vertegenwoordigd door zes soorten.

De botanische naam Hypnum is afkomstig van de Oudgriekse mythologische figuur Hypnos, de personificatie van de slaap, omwille van het eertijdse gebruik van het mos als kussen- en matrasvulling.

Soortenlijst

Het geslacht Hypnum werd vroeger gebruikt als verzamelnaam voor alle slaapmossen, mossen waarvan de archegonia op korte zijtakken staan, met prosenchymatische bladcellen zonder nerven. In een poging het geslacht monofyletisch te maken, werden reeds diverse nieuwe geslachten afgesplitst. Het geslacht omvat momenteel, naargelang de bron, nog zo'n 50 tot 200 soorten, waarvan een 15-tal in Europa:

Soorten

• 
  Bosklauwtjesmos (Hypnum andoi)
• 
  Gesnaveld klauwtjesmos (Hypnum cupressiforme)
• 
  Duinklauwtjesmos (Hypnum cupressiforme var. lacunosum)
• 
  Zijdeklauwtjesmos (Hypnum cupressiforme var. resupinatum)
• 
  Heideklauwtjesmos (Hypnum jutlandicum)
• 
  Klein klauwtjesmos (Hypnum pallescens)

Nog niet beschreven

• Hypnum bambergeri
• Hypnum callichroum
• Hypnum fertile
• Hypnum hamulosum
• Hypnum lacunosum
• Hypnum lindbergii
• Hypnum recurvatum
• Hypnum resupinatum
• Hypnum revolutum
• Hypnum sauteri
• Hypnum triquetrum
• Hypnum vaucheri

Klauwtjesmossen zijn kleine tot grote mattenvormende slaapmossen met groene tot geelbruine, glanzende, liggende tot opstijgende, overwegend onregelmatig vertakte stengels. Bij sommige soorten is de stengel voorzien van een hyalodermis, een buitenste laag van gedifferentieerde, dikwandige cellen (hyaliene cellen) zonder bladgroen.

De stengels en takken dragen sikkelvormige tot haakvormig teruggebogen, ovale tot lancetvormige blaadjes, met een korte of lang bladspits. Een centrale nerf ontbreekt, maar er is soms een korte, dubbele nerf. De bladcellen zijn prosenchymatisch, tien- tot twintigmaal langer dan breed en met spitse uiteinden in elkaar grijpend. De bladhoekcellen, de cellen aan de bladbasis, zijn vaak gedifferentieerd, rond of vierkantig, en met verdikte celwanden.

De sporofyt bestaat uit een schuin geplaatst sporenkapsel of sporogoon op een lange steel of seta. De sporen worden verspreid via een ringvormige, met twee rijen tanden bezette opening, het peristoom, die bij onrijpe kapsels afgesloten wordt door een kegelvormig en kort gesnaveld operculum.

Habitat en verspreiding

Klauwtjesmossen zijn terrestrische of epifytische planten, wereldwijd verspreid, voornamelijk in gematigde streken.