Parapsychologie/Inleiding
Parapsychologie is een in de 19e eeuw ontstane discipline die wetenschappelijke methodes hanteert om het bestaan en de oorzaken van psychische fenomenen te onderzoeken die buiten het domein van de reguliere psychologie vallen. De meeste wetenschappers rekenen de parapsychologie desondanks tot de zogenaamde pseudowetenschappen omdat ze zich bezighoudt met onderwerpen als psychokinese, helderziendheid en leven na de dood. Binnen de wetenschappelijke wereld bestaat de consensus dat psychische vermogens alsnog onbewezen zijn.
Parapsychologen zijn in het algemeen gewoon wetenschappers in een andere discipline die ernaast ook nog onderzoek doen op dit gebied. Ze zijn aangesloten bij de 'Parapsychological Association', een beroepsvereniging die zelf onderdeel is van 'The American Association for the Advancement of Science' (AAAS).Voor parapsychologen is parapsychologie de wetenschappelijke studie van interacties tussen levende organismen en hun externe omgeving die de bekende natuurwetten lijken te overstijgen. Zij beschouwen het als een onderdeel van de bredere studie van het bewustzijn en de geest.
Enkele definities van de term parapsychologie[bewerken]
- "De systematische studie van vermeende psychologische verschijnselen waarbij informatie of energie wordt overgedragen die niet kan worden verklaard in termen van momenteel bekende wetenschappelijke gegevens of wetten." (APA Dictionary of Psychology)
- "Discipline die zich bezighoudt met het onderzoeken van gebeurtenissen die niet kunnen worden verklaard door natuurwetten en van kennis die niet via de gebruikelijke zintuiglijke vermogens kan worden verkregen." (Encyclopedia Britannica)
- "Een wetenschappelijk omstreden studiegebied dat onderzoek doet naar het bestaan en de oorzaken van psi (paranormale/parapsychische verschijnselen) en de mogelijkheid van een leven na de dood. Met psi worden de door levende wezens veroorzaakte verschijnselen bedoeld die niet verklaard kunnen worden door de natuurwetten en -krachten." (Nl Wikipedia)
- "Een discipline die met behulp van wetenschappelijke methodes het bestaan van psychische vermogens en de oorzaken van paranormale fenomenen onderzoekt, alsook de mogelijkheid van een leven na de dood." (ENSIE)
De definities zijn vrij gelijklopend, al zijn sommige wat terughoudender om parapsychologie expliciet 'wetenschappelijk' te noemen. Parapsychologie mag dan wel streven naar een wetenschappelijke studie van als 'occult' beschouwde fenomenen, het feit dat haar wortels liggen in occulte praktijken als mesmerisme en spiritisme maken haar bij veel wetenschappers te verdacht als academisch waardige discipline. Dezelfde koele ontvangst viel eind 20e eeuw de nieuwe academische studie van westerse esoterie te beurt. Wouter Hanegraaff (de eerste president van de European Society for the Study of Western Esotericism) spreekt in dit verband over door academische instellingen "verworpen kennis". Het belangrijkste bezwaar dat wetenschappers maken tegen de parapsychologie is dat deze studie en haar bevindingen op geen enkele wijze passen in het natuurwetenschappelijk wereldbeeld dat de wetenschap vanaf Newton met zoveel moeite heeft opgebouwd. De enige wetenschappers die niet vreemd opkijken van fenomenen die een loopje lijken te nemen met de vertrouwde natuurwetten zijn degenen die de anomalieën van de kwantumfysica onderzoeken.
Wat parapsychologie niet is[bewerken]
Soms verwarren leken 'occultisme' met 'parapsychologie' of stellen het er zelfs aan gelijk. Deze begripsverwarring heeft de reputatie van de parapsychologie als wetenschappelijke discipline met een afgebakend onderzoeksgebied geschaad. De Parapsychological Association onderkent het probleem en zegt hierover het volgende:
"Ondanks wat de media vaak suggereren, is parapsychologie niet de studie van 'iets paranormaals' of bizars. Evenmin houdt parapsychologie zich bezig met astrologie, UFO's, het zoeken naar Bigfoot, het monster van Loch Ness, heidendom, satanisme, vampiers, alchemie of hekserij.
Veel wetenschappers hebben parapsychologie met argwaan bekeken, omdat de term in verband is gebracht met een grote verscheidenheid aan mysterieuze verschijnselen, randonderwerpen en pseudowetenschap. Parapsychologie wordt ook vaak, weer ten onrechte, in verband gebracht met een breed scala aan 'paranormale' entertainers, goochelaars en zogenaamde 'paranormale onderzoekers' of 'paranormalisten'. Bovendien treden sommige 'psychische hulpverleners' op als zelfverklaarde 'parapsychologen', maar dat is niet wat wij doen."
Omschrijving van het vakgebied[bewerken]
Parapsychologen bestuderen 5 brede gebieden:
- Telepathie - communicatie van geest tot geest via een ander middel dan de normale zintuigen
- Helderziendheid - kennis van objecten, mensen of gebeurtenissen die verborgen zijn in ruimte of tijd.
- Precognitie - kennis van een gebeurtenis die nog niet heeft plaatsgevonden, of informatie die lijkt te worden overgedragen van de toekomst naar het heden.
- Psychokinese – geest die op afstand in wisselwerking staat met materie.
- Leven na de dood - onderzoek of bewustzijn (ziel, geest) de fysieke vorm overleeft. Dit omvat bijna-doodervaringen (BDE), mediumschapsonderzoek, reïncarnatie, uittredingen (OBE), verschijningen en spoken.
Parapsychologie als aanvaarde academische discipline[bewerken]
Van in het begin hebben parapsychologen ernaar gestreefd om hun vakgebied te laten erkennen als wetenschappelijk. Die aanvaarding botst nog steeds op grote weerstand, al lijkt er sinds de tweede helft van de 20e eeuw stilaan verandering in te komen. Omdat het wetenschappelijk onderzoek in de parapsychologie voldoet aan wetenschappelijk-methodologische criteria, werd de Parapsychological Association, de internationale beroepsvereniging van onderzoekers in de parapsychologie, in 1969 toegelaten tot de American Association for the Advancement of Science (AAAS).
Parapsychologie blijft echter een controversiële academische studie. Reeds de 19e-eeuwse Duitse filosoof Arthur Schopenhauer verwonderde zich over de onwil van westerse wetenschappers om parapsychologische onderwerpen als leven na de dood en reïncarnatie een blik waardig te gunnen:
| « Als een Aziaat me zou vragen om Europa te definiëren, dan zou ik niet anders kunnen dan te zeggen: "Het is dat deel van de wereld dat wordt behekst door het ongelooflijke waanbeeld dat de mens uit het Niets is geschapen, en dat zijn geboorte zijn eerste toegang tot het leven is. » |