Onderwijs in relatie tot P2P/Feedbacksysteem

Feedback betekent letterlijk ‘terugkoppeling’ en wordt omschreven als de vergelijking van het effect met de oorspronkelijke bedoeling. Een feedbacksysteem houdt in dat er aan de medewerker verteld wordt welk gedrag er werd waargenomen en wat de waarnemer daarvan vindt. Binnen het feedbacksysteem worden er reacties en commentaren gegeven die bedoeld zijn om het werk te verbeteren. Het gaat hier over een evaluerende reactie die achteraf gegeven wordt (Encyclo, n.d.).

Feedbacksysteem en P2P

Volgens Bauwens vernietigt het kapitalisme het feedbacksysteem. De markt binnen het kapitalisme draait rond concurrentie. Iedereen wil voor zichzelf zoveel mogelijk winst maken. Doordat mensen gaan concurreren, zullen ze elkaar ook geen feedback geven over hoe ze hun product kunnen verbeteren. Ze willen namelijk dat de anderen hun product minder goed is dan hun eigen product. Binnen het kapitalisme zien we bijvoorbeeld de medewerkers van Apple geen feedback geven aan de medewerkers van Microsoft over hoe zij hun product kunnen verbeteren. Bij peer-to-peer daarentegen draait het rond mensen die samen als gelijken een proces gaan creëren. Hier draait het dan niet om ruilwaarden maar om gebruikswaarden. Je wil iets maken omdat je vindt dat het een maatschappelijk nut heeft, niet in eerste instantie omdat je er geld voor wil krijgen. Bauwens spreekt hier over commons: dit zijn goederen die van iedereen en van niemand zijn. Commons zorgen er voor dat er geen concurrentie is maar eerder samenwerking doordat we werken aan een shared knowledge waar men feedback geeft aan elkaar. Feedback is dus een belangrijk concept binnen dit idee van peer-to-peer om het proces waarrond men werkt steeds te kunnen verbeteren. Wanneer mensen samen constructief gaan werken om tot een gemeenschappelijk product te komen, is het belangrijk dat ze tijdens dit proces feedback geven aan elkaar. Via feedback kunnen de verschillende medewerkers elkaar evalueren om elkaars werk nog beter te maken.

Binnen peer-to-peer spreekt men van peerfeedback: feedback staat dan in de eerste plaats in het teken van het aansturen van elkaars werk om zo tot een doel te komen dat door de peers onderling wordt afgesproken. Peers gaan hier feedback geven aan elkaar om zo tot een beter gemeenschappelijk doel te komen. Een belangrijk voorbeeld is het feedbacksysteem binnen Wikipedia. Mensen zetten geen informatie op Wikipedia omdat ze er geld voor krijgen maar omdat ze het nuttig vinden. Omdat Wikipedia een common is, kan iedereen er opzetten wat hij wil. Wanneer mensen informatie op Wikipedia plaatsen omdat ze dit nuttig vinden, is het belangrijk dat deze informatie wel correct is. Binnen peer-to-peer zal men feedback geven wanneer deze informatie niet correct is. Hierdoor kan de foutieve informatie aangepast worden zodat er een betere en meer juiste common ontstaat. Een nadeel dat zich bij feedback binnen peer-to-peer kan vormen, is dat er geen hiërarchie aanwezig is. Het is namelijk zo dat niet alleen experten feedback geven, maar wel alle betrokkenen. Om peerfeedback te kunnen bereiken is er een goede coördinatie nodig van de feedback waarbij ieder individu altijd zicht moet hebben op het geheel. Wanneer een individu het geheel niet helemaal begrijpt of er niet volledig bij betrokken is, kan het zijn dat deze persoon foutieve feedback geeft. Daarnaast is het zo dat feedback van een expert vaak serieuzer wordt genomen dan feedback van een leek (Bauwens, 2013).

Voorbeeld

Een hedendaags voorbeeld van feedback is de 360°-feedback: dit is een instrument dat men ontwikkeld heeft in het personeelsmanagement. 360°-feedback wordt gebruikt om medewerkers en managers inzicht te geven in de effectiviteit van hun functioneren. Het betekent dat je je werknemers voortdurend in een soort feedbackcirkel plaatst. Er wordt één werknemer in het midden gezet en daar plaats je een cirkel rond die bestaat uit collega’s, klanten, managers, … Je vraagt vanuit die verschillende groepen voortdurend feedback. De feedback wordt op deze manier meer aanvaard door de medewerker omdat het oordeel van velen als realistischer wordt ontvangen dan het oordeel van een enkeling. De beoordeelde krijgt specifieke feedback over zijn of haar prestaties, zodat verandering en ontwikkeling mogelijk worden gemaakt. We vragen steeds naar een evaluatie van ons werk (Allesoverhr, 2012). Binnen peer-to-peer kan dit een belangrijke vorm van feedback zijn wanneer we aan bepaalde commons werken. In peer-to-peer gaat men niet uit van hiërarchische relaties en heeft feedback vooral een signaalfunctie om individuele bijdragen op elkaar af te stemmen. 360° -feedback kan hier een voorbeeld van zijn omdat iedereen hier feedback geeft aan iedereen. De medewerkers geven feedback aan elkaar en worden als gelijken aanzien.

Een ander voorbeeld dat aantoont dat feedback een belangrijke rol kan spelen binnen peer-to-peer is Liquidfeedback. In zijn boek toont Bauwens aan dat deze vorm van feedback een tegengewicht kan bieden tegen de problemen van onze huidige democratie. Liquidfeedback is een vrije software voor het bepalen van politieke standpunten en het nemen van politieke beslissingen waarbij deelnemers online kunnen discussiëren. Via dit experiment wil men aantonen dat peer-to-peertechnologie de participatieve democratie kan stimuleren. Liquidfeedback zorgt ervoor dat alle deelnemers gelijke rechten hebben zodat het verzekerd is dat ook de minderheden hun voorstel kunnen meedelen in de discussie. Het principe van Liquidfeedback is gebaseerd op interactieve feedback. Deze manier van feedback zorgt ervoor dat het helder wordt wat de gedachten en overwegingen van elke deelnemer zijn. Liquidfeedback stimuleert de deelnemers om met alternatieven naar voren te komen. Het geeft de deelnemers de kans om hun mening te geven zonder rekening te moeten houden met tactische overwegingen (Bauwens, 2013).

Theoretische duiding

Een eerste theoretische duiding die relevant is voor het concept feedbacksysteem is de cybernetica. De grondlegger van de cybernetica is de Amerikaanse wiskundige Norbert Wiener. Hij publiceerde het boek Cybernetics: Or the Control and Communication in the Animal and the Machine. Hij beschrijft cybernetica als de studie van feedback, communicatie en controle zowel in levende organismen als in machines en organisaties. De focus ligt op hoe informatie verwerkt wordt en hoe op informatie gereageerd wordt. Hierdoor kunnen veranderingen ontstaan waardoor de uitvoering eventueel verbeterd kan worden. Het begrip ‘terugkoppeling’ was al bekend ver voor de tijd dat Wiener met het begrip ‘cybernetica’ op de proppen kwam. Het terugkoppelmechanisme werd namelijk al in de 19de eeuw bij stoommachines toegepast bij het beheersen van de snelheid of het toerental. Norbert Wiener was echter de eerste die het begrip informatie betrok bij de werking van de terugkoppeling (Wikipedia, 2014).

Cybernetica is een transdisciplinaire benadering die regulerende systemen, hun structuren, beperkingen en mogelijkheden verkent. Het is dus de wetenschap die zich bezighoudt met besturing van biologische en mechanische systemen met behulp van terugkoppeling. Het principe van de cybernetica is gebaseerd op de in- en output rondom een bepaald systeem. De input is het gevolg van de invloed van de omgeving op het systeem. Wanneer iemand feedback geeft op jouw taak, zal dit invloed hebben op hoe je deze taak verder gaat aanpakken. De output geeft dan op zijn beurt de invloed weer die het systeem op de omgeving heeft. Men spreekt daarom van een circulaire causale relatie. In- en output zijn gescheiden door een tijdsduur, zoals voor en na of verleden en heden. Men spreekt bij cybernetica zowel over positieve als negatieve feedback. Negatieve feedback zorgt ervoor dat de input vermindert en zorgt voor een inherente stabilisering. Negatieve feedback wordt ook wel deviation reducing feedback genoemd en is erop gericht veranderingen tegen te gaan. Positieve feedback is de vorm van feedback die erop is gericht dat het systeem verandert en dat een bepaalde systeemnorm, die tot dan toe gold, wordt losgelaten. Een andere term voor positieve feedback is deviation amplifying feedback. Hierbij wordt de input dus verhoogd (Pespmc1.vub.ac.be, n.d.).

Een specifieke invalshoek van feedbacksysteem houdt in dat er bij allerlei instellingen zoals bijzondere jeugdzorg of ziekenhuizen gebruik wordt gemaakt van feedbacksystemen voor het bewaken van de kwaliteit en het welbevinden van de bewoners. Bijvoorbeeld bij bijzondere jeugdzorg gaat men op individuele wijze preventief rond alcohol- en/of cannabisgebruik te werk. Aan de hand van vier vragen wordt er gepeild naar de jongere zijn alcohol- en/of cannabisgebruik en naar zijn perceptie van het gebruik bij zijn leeftijdgenoten. De jongere krijgt onmiddellijk objectieve feedback over zijn eigen gebruik doordat hij geïnformeerd wordt over het gebruik van alcohol en cannabis bij zijn leeftijdsgenoten. Door correcte informatie over het gebruik en de normen hierover stelt men zijn eigen gedrag in een ander daglicht. Hierdoor wordt de motivatie van de jongere om met zijn gebruik te minderen, te stoppen of om niet-gebruik vol te houden, beïnvloed (Vad, n.d.).

Een tweede theoretische duiding wordt besproken in het boek ‘Communicatief vaardig onder-wijzen’ van André Vyt. Hierin bespreekt hij de voorwaarden voor goede feedback. Wanneer je feedback geeft, gelden er een aantal principes. Feedback moet grondig en concreet zijn. Het is belangrijk dat jouw feedback gericht is op concreet gedrag en niet op vermeende persoonlijkheidstrekken. Je moet je dus focussen op aspecten waarvan je weet dat ze te verbeteren zijn. Kritiek geven op de ander als persoon is weinig effectief. Soms is het handig om jouw waarneming met meningen van anderen te vergelijken om zo de geldigheid van jouw interpretatie te controleren. Daarnaast toont Vyt aan dat feedback zo snel mogelijk op het gedrag moet volgen en dat je best niet teruggrijpt naar problemen uit het verleden. Let hier wel op dat je de feedback niet geeft op momenten waarop de ander nog heel emotioneel is. Soms is het beter even te wachten tot de persoon terug ontvankelijker is voor commentaar. Feedback heeft namelijk de grootste impact als de ander echt voor terugkoppeling openstaat. Het aandacht geven aan positieve elementen speelt ook een belangrijke rol binnen feedback. Als je negatieve feedback geeft, kan je daarbij bijvoorbeeld constructieve suggesties aanreiken over hoe iets verbeterd kan worden. Een laatste belangrijke voorwaarde bij feedback is dat je de ruimte geeft aan de ander om op jouw feedback te reageren. Feedback is geen eenrichtingsverkeer en komt dus pas ten volle tot zijn recht als er een tweerichtingsverkeer is. Als feedback wordt gegeven in een dwingende richting, dan wekt dit vaak eerder een tegenreactie op dan een acceptie van de boodschap. Men gaat dan ook minder gemotiveerd zijn om iets te veranderen. Het is dus belangrijk dat je niet teveel eigen normatieve elementen in feedback gebruikt. Als je je eigen ideeën vaak als de enige juiste voorhoudt, dan wordt feedback een wees-zoals-ik-evaluatie (Vyt, 2003).

Externe links

Voor een extra definitie rond feedback zie: https://www.ensie.nl/redactie-ensie/feedback

Voor meer informatie over Liquidfeedback zie: http://liquidfeedback.org/ en http://netdem.nl/workshop-liquid-feedback/

Voor meer informatie over de cybernetica zie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Cybernetica en http://www.imprint.co.uk/thesaurus/feedback.htm

Referenties

BackPAC - Persoonlijkheidsspecifieke interventie voor jongeren die vroeg experimenteren met alcohol en cannabis. (n.d.). Retrieved from: http://www.vad.be/sectoren/bijzondere-jeugdzorg/in-de-kijker.aspx

Bauwens, M. (2013). De wereld redden: met peer-to-peer naar een postkapitalistische samenleving. Antwerpen, België: Houtekiet.

Cybernetica. (2014). Retrieved from: http://en.wikipedia.org/wiki/Cybernetics

De Rosnay, J. (1979). Feedback. Retrieved from: http://pespmc1.vub.ac.be/feedback.html

Hofkens, K. (2012). 360°-feedback methode. Retrieved from: http://www.allesoverhr.nl/Themas/Beoordelen%20-%20360%20feedback%20methode.aspx

Opzoeken: feedback. (n.d.). Retrieved from: http://www.encyclo.nl/2013/begrip/feedback

Vyt, A. (2003). Communicatief vaardig onder-wijzen. Antwerpen, België: Garant.