Onderwijs in relatie tot P2P/Cognitief kapitalisme

In het begrip cognitief kapitalisme kunnen we twee verschillende begrippen, cognitief en kapitalisme,onderscheiden. Hieronder volgt een korte bespreking van deze twee termen afzonderlijk, zodat we kunnen eindigen met een algemene definitie van cognitief kapitalisme.

Het eerste begrip, cognitief, wordt gebruikt in verschillende wetenschapsdomeinen, zoals psychologie, economie, e.d.. Als men deze term gebruikt, verwijst men automatisch naar kennis, het kenvermogen of de inhoud van het kenvermogen (ideeën, overtuigingen,…).

Het tweede deel van het concept, kapitalisme, duidt een economisch systeem aan. Dit systeem is gebaseerd op het doel van de ondernemingen,het maken van winst.

We kunnen besluiten dat het cognitief kapitalisme een economische organisatievorm is waarbij de focus ligt op de kennis van de werknemers.Of zoals Bauwens (2014) verwoordt: “ Fase van het kapitalisme dat gekenmerkt wordt door een focus op immateriële activa.”

Cognitief kapitalisme en P2P

Het cognitief kapitalisme legt de focus op de kennis van mensen, dit is nauw verbonden met het idee achter Peer-to-Peer, namelijk het vrijwillig verspreiden van kennis. Door deze nieuwe focus moet de arbeidsverdeling plaatsmaken voor de taakverdeling (Bauwens & Lievens, 2013). Dit betekent met andere woorden een verandering van handarbeid naar hoofdarbeid. Deze verschuiving naar hoofdarbeid zorgt ervoor dat we niet meer kunnen spreken van 100% schaarste. Dit kan worden aangetoond door een uitspraak van Michel Bauwens (2014):“ Iedereen bezit kennis en iedereen heeft een sterkte.” Maar het cognitief kapitalisme zorgt wel voor een beperking van dit hoofddoel van P2P. Deze komt voort uit de kapitalistische logica die nog steeds deel uitmaakt van het huidig economisch systeem. Een typisch voorbeeld van deze beperking is het auteursrecht, de schrijver wilt zijn kennis, ideeën, opvattingen, e.d. aan de hand van een boek delen met de maatschappij, maar wie het boek wilt lezen, moet het eerst kopen. Het kopen van een boek leidt tot een vorm van schaarste. Hierdoor kunnen we nog niet zeggen dat het huidig economisch systeem gebaseerd is op het P2P-model.

"Production in cognitive capitalism takes place through a wide variety of labour-process models made possible by the development of new technologies of linguistic communication and transportation, and particularly characterised by forms of networking. (Emery, 2014)" . Het vormen van netwerken van mensen en organisaties wordt zeer belangrijk in het huidig economisch systeem. Dit heeft als positief gevolg dat het delen van kennis makkelijker zal verlopen. Dit kunnen we onmiddellijk linken met P2P, want P2P is een netwerkmodel met het delen van kennis als focus. Hieruit kunnen we afleiden dat het P2P-model het huidig cognitief kapitalisme nodig zal hebben om bekendheid te verwerven.

Het cognitief kapitalisme is eveneens verbonden met de informatieve commons , dit betekent dat het huidig economisch systeem gedeeltelijk bepaald wordt door de verspreiding van kennis. Dit wordt mogelijk gemaakt door bijvoorbeeld het internet. Het cognitief kapitalisme en P2P hebben nog een ander gemeenschappelijk kenmerk, namelijk het onderbreken van de klassieke hiërarchie. Het hiërarchisch patroon van het kapitalisme (onderneming - werknemer) wordt weggevaagd door een patroon van gelijkheid. Toch is er nog sprake van machthebbers in een P2P-model , maar deze personen verkrijgen hun macht door expertise, technologische kennis, vertrouwen e.d.(zie Kwestie Macht).

Bauwens schema

De gevolgen van het cognitief kapitalisme zijn niet enkel positief. Er is één groot nadeel aan verbonden,namelijk het ontstaan van de de dominante ondernemingen, ook wel eens de netarchische kapitalisten genoemd. Zonder de bewustwording van hun klanten/gebruikers verkopen deze organisaties hun gegevens en hierdoor maken ze veel winst. Het negatieve hieraan is dat de gebruikers de waarde van het bedrijf bepalen, maar de eigenaars profiteren ervan. Het bekendste voorbeeld hiervan is Facebook (zie titel: Voorbeelden). Dit wil het P2P-model vermijden, want het idee van gelijkheid valt hierdoor weg.

We kunnen eindigen met een algemeen besluit dat het cognitief kapitalisme een tussenfase is van het kapitalisme en een economisch systeem dat gebaseerd is op het P2P-model. Dit heeft als gevolg dat P2P het cognitief kapitalisme nodig zal hebben om verder uit te groeien. Hierdoor kunnen we spreken van nauw betrokkenheid tussen deze twee economische termen.

Voorbeelden

Zoals hierboven reeds vermeld, is Facebook een voorbeeld van het netarchisch kapitalisme. Facebook is een medium om kennis, ideeën, opvattingen, enzovoort te delen met heel de wereld. De gebruikers van Facebook kiezen ook op vrijwillige basis of ze hieraan willen deelnemen of niet. Facebook geeft als eerste indruk dat iedereen gelijk is en dat de nadruk ligt op het verspreiden van kennis, dus het lijkt een zuiver P2P-project. Ondanks Facebook is opgestart in een kapitalistisch systeem, is deze indruk een illusie! Dit kan worden aangetoond aan de hand van de waarde van Facebook, want deze waarde wordt gecreëerd door de gebruikers van Facebook. Desondanks zijn het enkel de uitvinders van dit medium die er rijk van worden. Ook de reclame die tevoorschijn komt op de startpagina’s lijkt zeer onschuldig, maar dit is het zeker niet. Deze reclame is gepersonaliseerd per gebruiker, dit gebeurt door het doorgeven van persoonlijke gegevens aan de investeerders van Facebook. Omwille van het feit dat het niet gaat om een effectieve ruilhandel, kan men niet spreken van puur kapitalisme, daardoor wordt Facebook gelinkt met het cognitief kapitalisme. Want het is de verspreiding van kennis die gezien wordt als grondstof van dit soort medium (andere voorbeelden zijn Google en YouTube).

DFRobo

Een voorbeeld van materiële productie in het cognitief kapitalisme is Arduino. Voordat men de productie deze naam gaf was het een zuiver P2P-project. Dit project bestond uit het maken van moederborden voor het besturen van lichten, motoren,... . Dit aan de hand van kennis van verschillende mensen, die op vrijwillige basis deelnamen aan het project. Desondanks de kapitalistisch samenleving waarin we ons nog steeds bevinden, is dit project, onder de naam Adruino, op de markt terecht gekomen. Met als gevolg dat men er nu moet voor betalen om dit "moederbord" te kunnen/mogen gebruiken. De nadruk ligt nog steeds op de gedeelde kennis, maar doordat het product schaars is geworden ( want men moet ervoor betalen) mogen we concluderen dat deze moederborden producten zijn van het cognitief kapitalisme.

Theoretische duiding

Het begrip cognitief kapitalisme is ontstaan door de hervorming van de digitale technologieën. Deze hervorming heeft ervoor gezorgd dat kennis een belangrijk element werd van de economie. Dit heeft als gevolg dat de kennis van de werknemers, de dominante werkkracht is geworden. Hierin legt men eveneens de nadruk op flexibiliteit, organisatorische gelijkheid en hoofdarbeid. Deze hervorming zorgt ervoor dat handarbeid binnen een productieproces fors verminderd is. Zoals Drucker (1992) zei :‘‘What used to be technology is becoming knowledge”.

De focus van de nieuwe werkomgeving slaat op het wegvagen van de klassieke hiërarchie. In de klassieke hiërarchie was het zeer duidelijk wie de baas en de gewone werknemer was, de werknemer volgde zonder meer de bevelen op van de baas. Dit soort hiërarchie is vandaag nog moeilijk te vinden. Er is nog steeds sprake van een baas, maar hij/zij zal niet de heerser van het bedrijf zijn. De gewone werknemers zullen meer kansen krijgen om hun meningen te uiten en de baas zal ook luisteren naar hen. Dit heeft als positief gevolg dat de werkgever alsook de werknemers iets te zeggen hebben in het bedrijf, dit is het principe van horizontale hiërarchie. Dit soort machtsstructuur komt telkens meer en meer voor in het huidig economisch systeem, namelijke het cognitief kapitalisme.

De focus van kennis verwijst naar de verschuiving van handarbeid naar hoofdarbeid. Door de vooruitgang van de technologie en automatisering van taken, ligt de focus op het besturen in plaats van op het uitvoeren van de taak. De levenslange innovaties, bijvoorbeeld van de computer, versterkt dit fenomeen. Door deze verschuiving van taakverdeling is het huidig economisch systeem ontstaan.

In deze evolutie van het traditioneel kapitalisme wordt wetenschap en techniek meer gezien als productieve krachten in plaats van de onmiddellijke arbeid. Dit leidt enerzijds tot een stijgende lijn van arbeidsproductiviteit en anderzijds tot een uitsluiting van arbeiders in het productieproces. Hierdoor is de praktische bruikbaarheid van goederen en diensten steeds belangrijker geworden. Deze stijging van bruikbaarheid wordt ook gedefinieerd als reële rijkdom. De maatschappij, alsook de wereld, moet zich meer richten op deze reële rijkdom en niet zozeer de nadruk leggen op zoveel mogelijk winst creëren. Dit zal eveneens ten goede komen voor de algemene economie.

Externe links

Meer informatie over P. Drucker,Oostenrijkse Social-Ecologist en theoreticus over het cognitief kapitalisme. http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/14759551.2012.692591#.VG3o3fmG-So

Voor meer te weten te komen over het ontstaan en definities van de verschillende economische vormen. https://nl.wikipedia.org/wiki/Economie_(systeem)

Dit is een PDF met een korte uitleg over de crisis van het kapitalisme vandaag. http://www.imavo.be/vmt/201131-standpunt.pdf

Dit is een tekst over de nieuwe cultuur die gevormd moet/zal worden door de veranderde economie. http://www.academia.edu/1096987/Reclaiming_the_mind._Het_neoliberalisme_als_voltooid_nihilisme_en_de_noodzaak_een_nieuwe_cultuur_van_de_geest_te_ontwikkelen

Onderzoek naar motivatie, flexibiliteit,...van kenniswerkers (de arbeiders van het cognitief kapitalisme). http://www.scriptiebank.be/scriptie/het-leren-van-kenniswerkers-op-de-werkplek-onderzoek-naar-leermotivatie-leeraanpak-en-invlo

Referenties

Arduino. Retrieved from http://adruino.cc

Bauwens,M. & Lievens,J. (2014). De Wereld redden: met peer-to-peer naar een postkapitalistische samenleving. Antwerpen, België: Houtekiet.

Bauwens,M. (n.d). P2P Foundation. Retrieved from http://p2pfoundation.net/Cognitive_Capitalism

Lievens,J. (n.d). Retrieved from http://jeanlievens.be

Wikipedia (2014). Cognitie. Retrieved from https://nl.wikipedia.org/wiki/Cognitie

Wikipedia (2014). Kapitalisme Retrieved from https://nl.wikipedia.org/wiki/Kapitalisme