Huisdierengids rat/Variaties

Uit Wikibooks

De tamme rat: Soorten

Het geslacht der ratten kent vele soorten waarvan naast de bruine rat (Rattus norvegicus) de zwarte rat (Rattus rattus) in Europa de meest voorkomende is. De nauwste verwanten van de bruine rat zijn de Aziatische soorten Rattus pyctoris en Rattus nitidus.

De tamme rat evenwel omvat uitsluitend de Rattus norvegicus. Dankzij domesticatie zijn er vele kleurschakeringen van de bruine rat gefokt. Zo komen kleurtinten van wit over geel en bruin tot zwart voor. Bovendien wordt met de tamme rat ook gefokt op verschillende tekeningen in de vacht en op verschillen in haarstructuur (zoals o.a. gladharig, satijn en krullend). Ondanks deze variaties betreft het steeds de bruine rat-soort.

Variaties[bewerken]

een nestje jonge ratjes
een nestje jonge ratjes

Zoals reeds eerder gezegd is er maar één soort tamme rat, namelijk de Rattus Norvegicus (bruine rat). Maar er zijn vele variaties gefokt waarvan we hieronder een overzicht trachten te geven. Op wedstrijden wordt er onder andere geoordeeld over de zuiverheid van bepaalde kenmerken. Zo moet de kleur juist zitten, maar ook de tekening zo perfect mogelijk afgelijnd, de bouw moet aan een aantal standaards voldoen, het gedrag moet onberispelijk zijn, enzoverder.
Om een begrip te krijgen van de vele variaties, is een basiskennis van de genetica nodig. Je kan echter rechtstreeks naar de overzichtslijst met afbeeldingen gaan.
Klik hier om meteen de verschillende ratkleuren, rattekeningen en andere ratkenmerken te bekijken.

Genetica[bewerken]

Al de variaties in kleur, tekening en andere kenmerken worden veroorzaakt door verschillen in de genetica van ratjes. We zullen hier enkele basisprincipes uitleggen en een lijst aanleggen van de gekende genen van de tamme rat. Wil je meer info over genetica, ga dan naar het handboek Genetica.

Basisprincipes[bewerken]

Het erfelijk materiaal van de rat (en ook mens) zit opgeslagen in de chromosomen dat bestaat uit DNA. Dat erfelijk materiaal bepaalt o.a. hoe de rat eruit zal zien. Elk kenmerk dat tot uiting komt wordt bepaald door een stukje van het DNA dat we een gen noemen.
Een rat heeft voor elk kenmerk een setje van twee genen, één overgeërfd van de vaderrat en één overgeërfd van de moederrat. De vraag is nu: welk kenmerk zal bij de rat tot uiting komen? Het kenmerk van vader of het kenmerk van moeder?

Daarom moeten we een basisprincipe van de genetica kennen. Sommige genen zijn dominant, andere recessief en nog andere intermediair.

Dominant

Dominante genen zijn genen die overheersen en wanneer er slechts één zo'n gen aanwezig is, zal het tot uiting komen.

Recessief

Een recessief gen is een onderdanig gen. Het zal zich laten overheersen door andere genen. Het komt alleen tot expressie wanneer het individu twee van dergelijke genen heeft. Het individu moet dus zowel van vader als van moeder zo'n recessief gen overgeërfd hebben.

Intermediair

Intermediaire genen zijn genen die niet overheersen, maar zich ook niet laten overheersen. De kenmerken zullen gemixt worden. Bijvoorbeeld: een gele tulp kruisen met een rode tulp geeft tulpen met tweekleurige blaadjes (geel-rood).

Genen worden aangeduid met een letter of een lettercombinatie. Indien het om een dominant gen gaat, zal de aanduiding met hoofdletter gebeuren. Recessieve en intermediaire genen worden met kleine letters aangeduid.

Genotypes[bewerken]

Genotype staat voor de gen-code van een individu. Fenotype staat voor de uiterlijke kenmerken. Bij de betekenis zie je welk kenmerk de genen geven.
Vetgedrukte genen zijn wetenschappelijk benoemde genen.

Dominant gen Betekenis Gen-naam Betekenis Recessief gen
A gebandeerd haar (wildkleur)
(Agouti)
afwezigheid van ticking a
B zwart pigment mogelijk
(Brown)
geen zwart pigment mogelijk b
C gepigmenteerd
(Colored)
afwezigheid van pigment
(albino)
c
(Himalayan)
hittegevoelig pigment
(siamees)
c(h)
Cu1 gekruld haar
(Curly)
gladharig cu1
Cu2 gekruld haar
(Curly)
gladharig cu2
D niet-kleurverdunnend
(Dilution)
kleurverdunning
(Amerikaans / Engels blauw)
d
Aus Kleur op de buik
(Down Under)
Normale tekening aus
Du normale oorstand
(Dumbo)
dumbo oren du
F niet-geel
(dit gen is waarschijnlijk uitgestorven)
(Fawn)
geel f
Fa niet-suikerziek
(Fatty)
suikerziek
(diabetes)
fa
Fz niet-donsharig
(Fuzzy)
haarverlies, donsharig fz
H afwezigheid van tekening
(Effenkleurig)
(Hooded)
witte poten, buik en zijden
(japanner)
h
Hm modifier
(Hooded modifier)
(Irish)
witte driehoek op de borst
(ier)
h(i)
(Robert)
spot op het voorhoofd, vervagende tekening
(Essex / Baldie)
h(R)
Hr niet-haarloos
(Hair)
haarloos hr
I
(Inhibitor)
(smoked) i
K niet-golvend haar
(Kinked)
golvend haar k
M niet-minkkleurig
(Mink)
minkkleurig m
N niet-kaal
(Nude)
naakt n
Oe beide oogkleuren identiek
(Odd eye)
twee verschillende oogkleuren oe
P niet-kleurverdunnend
(Pink eyed dilution)
Rode ogen en kleurverdunning p
Pe Pareling
(Enkel zichtbaar in combinatie met mink-gen)
(Pearl)
zonder pareling pe
R niet-kleurverdunnend
(Ruby Eyed Dilution)
Robijnogen en kleurverdunning r
Rb niet-russisch blauw
(Russian Blue)
Russisch blauw-dilutie rb
Re sterk krulhaar
(Rexing)
gladharig re
S niet-silver
(Silvering)
verzilvering s
Sdy niet-zandkleurig
(Sandy)
zandkleurig sdy
Sh shaggy
(Shagging)
sh
Sl zonder kleurspotting
(Spotting lethal)
kleurspotting sl
Tal staartloos
(Tail)
normale staartlengte tal
Ws kleurspotting
(White spotting)
zonder kleurspotting ws
Wc niet-golvend haar
(Waved coat)
golvend haar wv

Fenotype[bewerken]

We geven hier een zo volledig mogelijk overzicht van alle mogelijke variëteiten bij de tamme rat (Fancy rat). Indien bij genotype een "_" staat, betekent het dat het niet uitmaakt of er hier een dominant of recessief gen als tweede gen aanwezig is. Beide mogelijkheden leiden tot hetzelfde kenmerk (hetzelfde fenotype).
Soms leiden verschillende genotypes tot een zelfde fenotype, bijvoorbeeld zwart of wit met rode ogen. Uiterlijk is er geen verschil, maar wanneer ze ingezet worden voor de fok, kunnen de nakomelingen andere kenmerken gaan vertonen.

Kleur[bewerken]

Genotype Fenotype Afbeelding
A_ Agouti
wildkleur bruin
elke haar heeft drie kleurschakeringen
zwarte ogen
lichter gekleurde buik
Volwassen agouti-kleurige rat met een stukje gekookt ei
aa Effen kleurig (zonder wildkleurschakering)
effen zwart
zwarte ogen
Volwassen zwartkleurige rat boven op rattenkooi
A_bb Cinnamon (op chocoladebasis)
gebandeerd bruin
geen enkel zwart pigment in de vacht
zwarte ogen
(Nog geen afbeelding)
aabb Chocolate
effen bruin
zwarte ogen
(nog geen afbeelding)
cc Albino (dus zonder pigment)
volledig wit
roze ogen
Volwassen albino rat
A_rbrb Russisch blauw agouti
gebandeerd grijs-blauwe kleur
zwarte ogen
Volwassen Russisch blauwe agouti-rat met dumbo-oren
aarbrb Russisch blauw (slate grey)
effen donkerblauw
zwarte ogen
Volwassen Russisch blauwe rat in handen van baasje
A_dd Amerikaans / Engels blauw agouti
helder blauw met agouti-kleurschakering
(nog geen afbeelding)
aadd Amerikaans blauw
effen helder blauw met lichtere ondervacht
zwarte ogen
Zwangere Amerikaans blauwe rat
aadd Engels blauw
effen helder blauw met donkere ondervacht
zwarte ogen
(nog geen afbeelding)
aaddrbrb Silver blue
effen lichtblauw met lichte ondervacht
zwarte ogen
(nog geen afbeelding)
A_ff
A_rr
Agouti Fawn
donker okergeel
donkere robijnkleurige ogen, kan zwart lijken
(nog geen afbeelding)
aaff Fawn
effen geel met lichtere buik
robijnrode ogen
Jonge fawnkleurige rat op hand van baasje
A-rr Argente
Donker okergeel
robijn ogen
(nog geen afbeelding)
aarr Beige
Effen beige
robijn ogen
(nog geen afbeelding)
A_pp Amber
gebandeerd geel
roze ogen
(nog geen afbeelding)
aapp Champagne
effen lichtgeel
roze ogen
(nog geen afbeelding)
aamm Mink

zwarte ogen
Fotogenieke volwassen mink-kleurige rat
aamm Mock mink

robijnrode ogen, kan ook zwart tonen
(nog geen afbeelding)
A_mm Cinnamon (op minkbasis)
gebandeerd bruin
geen enkel zwart pigment in de vacht
zwarte ogen
(nog geen afbeelding)
PePe onmogelijke gencombinatie
rittens sterven in de baarmoeder
(uiteraard geen afbeelding)
Pepe mm Pearl
(nog geen afbeelding)

Tekening[bewerken]

Voor het domesticeren fokte men selectief op rustig gedrag, waardoor selectief ook de tekeningen in de vacht ontstonden. Dit ziet men ook bij andere gedomesticeerde dieren zoals de hond, kat, paard,...

Genotype Fenotype Afbeelding
Melkmuiltje
ongekleurde vlek op de kin
(nog geen afbeelding)
Spot
ongekleurde vlek op het voorhoofd
Jonge agouti-kleurige variberk rat met spot
Split
ongekleurd vlak in het midden van het gezicht,
zodat de kleurvlakken in het gezicht gescheiden worden
meestal beginnend bovenaan de kop tussen de oren
(nog geen afbeelding)
sl sl

Ws _

andere
Bles
ongekleurd vlak aan de neus
onderaan bredere ongekleurde zone
Jonge zwartkleurige rat met dumbo-oren en bles
H h(i) Ier
ongekleurde borstvlek
(nog geen afbeelding)
H h Berken
ongekleurde buik
Jonge agouti-kleurige berken rat met nog wat kleurvlakken op de witte buik
Variberk
ongekleurde buik tot halfweg de flanken
lijkt op husky-tekening, maar schimmelt niet
(nog geen tekening)
Down under
ongekleurde flanken
maar met gekleurde buik
(nog geen afbeelding)
Patched
enkel een gekleurde vlek op de kop
rest van het lijf ongekleurd
(nog geen afbeelding)
Masked
gekleurd gezicht tot voorbij de ogen
(oren niet meer gekleurd)
(nog geen afbeelding)
h h(n) Capped
gekleurd gezicht tot voorbij de oren, steeds met spot of bles
Jonge agouti-kleurige capped rat met spot en dumbo-oren
h' h' Bareback
gekleurde kop tot over de schouders
Volwassen beige(?)-kleurige bareback rat met stukje wortel
h h Japanner (hooded)
gekleurde kop tot aan de schouders
en gekleurde ruglijn tot aan de staart
Volwassen zwartkleurige japanner rat
Bont (variegated)
gekleurde kop met spot of bles
gevlekt over het hele lichaam
(behalve de buik)
Volwassen bonte zwartverzilverde(?) rat met dumbo-oren
Dalmatiër
niet gekleurde kop
gelijkmatig gevlekt over kop, rug en flanken
(nog geen afbeelding)
H H Effen (self)
lichaam volledig gekleurd
(nog geen afbeelding)
c c(h) Himalayan
witte rat met lichtgekleurde neustip,
gekleurde oren, gekleurde voetjes
Volwassen sealpoint (agouti-kleurige neustip) himalayan
c(h) c(h) Siamees
wit-beige met gekleurde neustip,
gekleurde oren, gekleurde voetjes
Drie volwassen sealpoint (agouti-kleurig) siamezen. Middelste met dumbo-oren
Husky
gekleurde rug en flanken (van vlak voor de oren)
waarbij de verkleuring lichter wordt met de tijd
(=schimmelen)
Buik, pootjes en gezicht zijn niet gekleurd
(nog geen tekening)
H h Banded husky
gekleurde rug
vorm van husky-tekening met enkel kleur op de rug, wordt ook lichter met de tijd
Nieuwsgierige volwassen blauw-grijze banded husky op gras. Zal bij ouder worden nog lichter van kleur worden.

Bijzondere kenmerken[bewerken]

Genotype Fenotype Afbeelding
Odd eye
ogen hebben twee verschillende kleuren
(bv. één zwart oog, één robijnrood)
(nog geen afbeelding)
dudu Dumbo
laag afstaande oren
brede kop
Siamese rat met dumbo-oren
TalTal Staartloos (minx)
staart ontbreekt van aan de basis
(nog geen afbeelding)
Taltal Kortstaart
staart is beduidend korter dan normaal
(nog geen afbeelding)
fafa Rat met diabetes
zeer groot en dik
diabetes (suikerziek)
nn Naakt
volledig naakt
Volwassen albino naaktrat met krullende snorharen
hrhr Haarloos
volledig naakt
(nog geen afbeelding)
fzfz Fuzz
lichte dons tot haarloos
(nog geen afbeelding)
kk Kinked
gewafelde haarstructuur
(nog geen afbeelding)
wvwv Waved
gegolfde haarstructuur
(nog geen afbeelding)
Sh_ Shaggy
lang golvend haar
(nog geen afbeelding)
Re_ Rex
krulhaar
snorharen krullen ook
(nog geen afbeelding)
Wikipedia
Deze pagina is vrijgegeven onder de GNU Free Documentation License (GFDL) en nog niet onder CC-BY-SA. Klik hier voor meer informatie.
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.