Quenya/Gebiedende wijs

De gebiedende bewijs gebruiken we om bevelen of aansporingen te geven.

Klassieke vorm van de gebiedende wijs

De klassieke vorm van de gebiedende wijs wordt enkel nog bij primitieve werkwoorden gebruikt.

Je vormt deze door een -a aan de stam toe te voegen zonder de kernklinker te verlengen (het is dus eigenlijk een continuatief met korte kernklinker):

tira! "kijk!"

Deze gebiedende wijs komt zeer streng over, als je beleefd wil zijn dan gebruik je deze dus beter niet.

Standaardvorm van de gebiedende wijs

Deze vorm herkennen we aan het partikel á voor de infinitief:

á tirë! "kijk!"

á vala! "regeer!"

Als de kernklinker van de infinitief lang is, een tweeklank is of gevolgd wordt door meer dan één medeklinker dan gebruiken we a als partikel in plaats van á (maar dit is niet echt verplicht, het partikel á gebruiken is nooit echt verkeerd):

a caima! "lig neer!"

a móta! "werk!"

a linda! "zing!"

De medeklinkercombinaties ry, ly, ny, ty tellen niet als meerdere medeklinkers, als de kernklinker door een van deze combinaties gevolgd wordt dan gebruiken we dus steeds á:

á lelya! "ga!"

maar

a mintya! "gedenk!"

Het partikel wordt als een eenheid met de infintief uitgesproken, de klemtoon valt dus meestal op het partikel á en niet op a (de uitzonderingen zijn infinitieven die meerdere lettergrepen tellen).

negatieve gebiedende wijs

Een verbod of negatieve gebiedende wijs wordt met het partikel áva gevormd. Het is identiek voor alle werkwoorden:

áva lelya! "ga niet!"

áva tirë! "kijk niet!"

Het kan ook zelfstandig gebruikt worden, maar dan wordt de lange klinker verplaatst:

avá! "niet doen!"

(merk op: dit is het enige tweelettergrepig woord met de klemtoon op de laatste lettergreep; zie Quenya/Fonologie)

Persoonlijke voornaamwoorden in de gebiedende wijs

When a verb is in the imperative it can have personal pronouns that refer to the subject, the direct object or the indirect object.

onderwerp

A reference to the subject is not very frequent, only when it is absolutely necessary to specify to whom the command is directed: "Listen you!"

The Quenya endings are -t in the singular and -l in the plural:

a lindat! "sing you!" (singular)

a lindal! "sing you!" (plural)

With a primitive verb the connecting vowel is -i- as usual:

á tirë! "watch!"

á tirit!/á tiril! "watch you!"

These endings can also be used in the negative imperative:

áva tulë! "don't come!"

áva tulit!/áva tulil! "don't come you!"

lijdend voorwerp

To indicate the direct object we can use the nominative of the independant personal pronouns:

a laita te! "bless them!"

á tirë nye! "watch me!"

It is however preferred to add this nominative as ending to the particle á (in this situation we always use á never a):

átë laita! "bless them!"

ányë tirë! "watch me!"

Also with the negative imperative both forms are possible:

ávamë tirë! "don't watch us!"

áva tirë me! "don't watch us!"

But again the form where the ending -me is applied to áva is preferred.

meewerkend voorwerp

With an indirect object we obviously use the dative forms of the pronouns:

ámen linda! "sing for us!"

When a verb has both a direct and an indirect object, you have the choice which is applied to the particle á or áva and which is used a separate word:

ánin carë ta! "do it for me!"

áta carë nin! "do it for me!"

---

>> Quenya >> Quenya/Werkwoorden >> Quenya/Gebiedende wijs