Tarot/Tarot van Marseille

Cavalier de Bâton

De Tarot van Marseille (Frans: Tarot de Marseille) is een van de oudste Tarotversies en is bedoeld voor amusement en divinatie. Het ontwerp dat omstreeks 1500 al bekend was in Noord-Italië en Frankrijk, kreeg veel navolging in uitvoeringen van latere makers.

Oorsprong

Een tarotspel dat aan de Marseille-versie vooraf gaat is een 15e-eeuws, uit Noord-Italië afkomstig spel waarvan nog enkele kaarten zijn overgebleven. De oorsprong van de tarot is nogal duister. De Franse occultist Papus geloofde net als Eliphas Levi in een Egyptische oorsprong en speculeerde er op dat zwervende zigeuners (bohémiens) de tarot naar Europa hadden gebracht. (Papus: 'Le Tarot des Bohémiens') Andere auteurs dachten dan weer dat de zigeuners (Roma) de tarot via Italië geïntroduceerd hadden in Frankrijk. Een meer plausibele verklaring is dat, toen Frankrijk Milaan veroverde in 1499, de Franse en Zwitserse soldaten waarschijnlijk de Milanese tarotkaarten hebben gezien zoals die nu nog in de Gary Collection van de bibliotheek van Yale University te bezichtigen vallen.<small(>Cary Collection in de 'Beinecke Rare Book and Manuscript Library', Yale University in New Haven, Connecticut). Vandaar zou het 'Milanese' ontwerp zich dan verspreid hebben over Zwitserland en Oost-Frankrijk. Ergens in de 16e eeuw werd wat nu bekend is als 'Tarot de Marseille' de standaard tarotset in deze Franssprekende gebieden.

De tarot van Nicolas Conver, gegraveerd in 1760, werd lange tijd beschouwd als de oudste in Marseille geproduceerde tarot. Zijn erfgenaam Philippe Camoin heeft in 2001 echter bekendgemaakt dat er een vroeger exemplaar van François Chosson bestaat, dat bijna een eeuw eerder werd gemaakt (1672). Hij kwam het op het spoor dankzij de documenten van zijn grootouders en vond het in een Zwitsers museum te Soleure, waar men eigenlijk niets afwist van de herkomst. (Zie website van Camoin: Le Tarot de Marseille ancien le plus célèbre)

Alhoewel de geschiedenis van speelkaarten in Europa al aanvangt in de late 14e eeuw begint, dateert de opvatting over de tarot als 'magisch systeem' en verondersteld symbolisch compendium van wijsheid slechts van tweehonderd jaar terug. Tarotkaarten werden voordien zowel voor gewoon kaartspel als voor voorspelling gebruikt, maar het is pas door Antoine Court de Gébelins werk "Le Monde Primitif Analysé et Comparé avec Le Monde Moderne" uit 1773 dat het occult gebruik van de tarot op de voorgrond kwam. En dat is tot op heden zo gebleven. Court de Gébelin was op visite bij vrienden die met de tarot aan het spelen waren. Hij onderzocht de kaarten van de Grote Arcana (de troefkaarten) en kwam tot de conclusie dat het een meer dan drieduizend jaar oude geheime doctrine van Egyptische priesters bevatte. Het was de negentiende-eeuwse occultist Gérard Encausse, ook gekend onder de naam Papus, die het spel de naam Tarot de Marseille gaf in zijn boek Tarot des Bohémiens (1889). In dat boek noemde hij het tarotspel, naar het voorbeeld van Gébelin, "Le Clef absolue de la science occulte le plus ancien du monde". Ook de titel van Papus boek "Le Tarot De Bohémiens" was geïnspireerd op Gébelins theorie over een veronderstelde oud-Egyptische afkomst. (Richard Cavendish: 'The Tarot' - hoofdstuk 2. The universal key (Chancellor Press))

Structuur

Een volledig set van 78 kaarten bestaat uit een reeks van 22 kaarten met tot de verbeelding sprekende middeleeuwse taferelen, de Grote Arcana", en de resterende 56 kaarten bestaan uit 4 reeksen van 14 kaarten die de "Kleine Arcana" genoemd worden.

De Grote Arcana

De Grote Arcana telt 22 kaarten, ook troefkaarten ("trionfi" of Atouts) genoemd. De afbeeldingen hieronder zijn van een klassiek tarotspel van Jean Dodal uit de periode 1701-1715. Bij elke kaart wordt haar traditionele voorspellende betekenis gegeven, volgens de symboliek die in de Tarot van Marseille gebruikt wordt. Eigenlijk hangt de betekenis van een kaart ook voor een deel af van de plaats waar ze in een "legging" terecht komt, bijvoorbeeld in het "verleden" of in de "toekomst". De iconografie van dit tarotspel is duidelijk middeleeuws en christelijk geïnspireerd. Pas vanaf ongeveer 1680 verschenen er ook alchemistische en astrologische elementen in de kaarten. De versie van de Tarot van Marseille die wij het beste kennen, is die van Paul Marteau uit 1930, nog steeds gepubliceerd door Grimaud.

Betekenis van de kleuren

De felle kleuren zijn door Marteau zelf aangebracht en zouden ook een symbolische en esoterische betekenis hebben. Philippe Camoin, de erfgenaam van de beroemde "Maître Cartier" Nicolas Conver is op het moment de enige overgebleven kaartenmaker in Marseille. Op zijn website is een kleurencodeVoor de kaarten gedrukt werden, gebeurde de inkleuring handmatig. In het drukproces gingen echter subtiliteiten en kleurverschillen verloren, die Camoin in een "gerestaureerde tarot" wil herstellen.) te vinden die een interpretatie geeft van de oorspronkelijke betekenis van de kleuren die in de Tarot van Marseille gebruikt worden:

• Violet: + het onpersoonlijke, wijsheid, - opoffering, dood
• Wit: + zuiverheid, extase, onsterfelijkheid, - ijzige (dodelijke) kou
• Hemelsblauw: + ontvankelijkheid voor hemelse krachten, - afhankelijkheid tegenover de vader
• Donkerblauw: + ontvankelijkheid voor aardse krachten, - machtswellust, tirannie
• Heldergeel: + helderziendheid, bewustzijn, werkzame intelligentie, - ongevoeligheid, wreedheid, emotieloos bewustzijn, ontvankelijke intelligentie, dwaasheid, vernietiging
• Huidkleur: + menselijkheid, leven, - zinnelijk plezier materialisme, onderdrukking
• Rood: + dierenrijk, levenskracht, vitaliteit, - misdadig, geweld
• Heldergroen: + de aan hemelse krachten gerelateerde natuur, plantenrijk, - afhankelijkheid tegenover de moeder
• Donkergroen: + de aan aardse krachten gerelateerde natuur, - verzwolgen worden
• Zwart: + creatief magma, diepzinnig werk chaos, - achteruitgang, dood

Beschrijving van de kaarten

Kaart	Symboliek	Traditioneel divinatorische betekenis
Le Mat	De Nar of De Dwaas heeft gewoonlijk geen nummer. Symbolen: de knapzak (wereldse bezittingen), de hond (het dierlijke instinct), de zotskap.	Begin van een nieuwe cyclus, vertrouwen op eigen intuïtie, lichtzinnigheid, dwaasheid.
I. Le Bateleur	De Goochelaar of De Magiër. De lemniscaat in de vorm van de hoed, de rechthoekige tafel (de werkelijkheid), de vier magische werktuigen, die ook voor de vier kleuren van de tarot staan: de staaf, de kelk, het zwaard en de pentakel. Het getal '1': zelfstandigheid, meesterschap, mannelijkheid en daadkracht, een initiator.	Meesterschap, macht, controle over de werkelijkheid, zelfbeheersing, bekwaamheid.
II. La Papesse	De Pausin of De Hogepriesteres. Verwijst naar de figuur van Jeanne la Papesse, die als vrouw in Avignon tot paus zou verkozen zijn. Zij leest een boek en reflecteert daarover. Achter haar een gordijn, dat iets verbergt. Het verborgene. Het getal '2': dualiteit, vrouwelijkheid, opgaan in de dingen.	'Beschermkaart', sterke (vrouwelijke) intuïtie, (onbewuste) wijsheid.
III. L'Impératrice	De Keizerin. Deze kaart toont een zittende vrouw, die een schild draagt en een scepter. De adelaar symboliseert haar macht, de scepter is met de bol het het kruis een zinnebeeld van de dominantie van de hemel (de bol) op de aarde (het kruis). In de numerologie is een 3 een actief getal. Bij de keizerin speelt zich dat actieve in haar hoofd af, in de vorm van creativiteit en het voorbereiden van plannen. Haar troon is vleeskleurig, wat erop duidt dat ze op een menselijke wijze met haar macht omgaat.	Vruchtbaarheid, zwangerschap, creativiteit.
IV. L'Empereur	De Keizer. Een oudere man met een baard, hij houdt de scepter van de wereldse macht in zijn hand, gekruiste benen die een '4' vormen, wapenschild met adelaar. Het getal 4 wordt geassocieerd met stabiliteit en conservatisme, de adelaar met macht en kracht.	Verwezenlijking, scheppen van orde, wereldse macht.
V. Le Pape	De Paus. De Paus wordt voorgesteld als een oudere man die spirituele en morele leiding geeft aan de twee monniken geknield voor hem. De twee zuilen achter hem zijn blauw, als hemelse wachten. Het pauselijk kruis en de tiara zijn symbolen van zijn geestelijke macht, Hij maakt een 'zegenend' en beschermend gebaar en aan zijn linkerhand draagt hij een gouden handschoen waarop een merkwaardig teken staat. Zijn rode mantel (energie) bedekt het spirituele blauw.	'Beschermkaart', aanzien, loyaliteit, ook: initiatie.
VI. L'Amoureux	De Geliefde(n)	Beslissing, het zich losmaken, een keuze maken, ook: ware liefde, nieuwe relaties.
VII. Le Chariot	De (Zege)wagen	Zege, triomf, harmonie.
VIII. La Justice	Rechtvaardigheid	Rechtvaardige afloop, evenwicht, oprechtheid.
IX. L'Hermite	De Kluizenaar	Wijsheid, meditatie, bezinning, voorzichtigheid.
X. La Roue de Fortune	Het Rad of Wiel van Fortuin	Geluk dat onverwachts komt, verandering, een nieuw begin.
XI. La Force	De Kracht	ergens vat op krijgen, geestelijke en lichamelijke gezondheid.
XII. Le Pendu	De Gehangene	Opoffering, volledige ommekeer, een nieuwe kijk op de wereld.
XIII. L'Arcane sans Nom	De kaart zonder naam, ook De Dood (In de Noblet Tarot de Marseille (circa 1650), werd de kaart LA MORT genoemd)	Vernietiging van het oude, verandering en vernieuwing.
XIIII. Tempérance	Matigheid	Geduld, diplomatie, evenwichtigheid, harmonie.
XV. Le Diable	De Duivel	Waarschuwing voor te grote hartstochten en materialisme, slechte invloeden, geweld.
XVI. La Maison Dieu	Het Huis Gods of De Toren	Plotselinge gebeurtenis, plots inzicht, traumatische verandering.
XVII. L'Étoile	De Ster	Gunstige toekomstvooruitzichten, bescherming, diep inzicht.
XVIII. La Lune	De Maan	Onzekerheid, fantasie, illusies, romantiek.
XVIIII. Le Soleil	De Zon	Succes, vitaliteit, kracht, vreugde.
XX. Le Jugement	Het Oordeel	Ontwaken, opleven, bevrijding, vervulling.
XXI. Le Monde	De Wereld	Erkenning, rijkdom, vrolijkheid, plezier in het leven.

De Kleine Arcana

Zoals andere Tarotspellen telt de Tarot de Marseille 56 kaarten in vier "kleuren". In de Franse versie worden deze als volgt benoemd:

• Bâtons (Staven of stokken, ook: scepters)
• Epées (Zwaarden)
• Coupes (Bekers)
• Deniers (Munten)

Elke van deze reeksen telt 10 kaarten, van Aas tot 10. In elke reeks vindt men de zogenaamde hofkaarten terug:

- een Knecht of Page (valet)

- een Ridder of Ruiter (Chevalier, Cavalier)

- een Koningin (Reine)

- een Koning (Roi)