Periodiek systeem/Stikstofgroep, geschiedenis
Geschiedenis[Bron 1][bewerken]
Stikstof[bewerken]
De stikstofverbinding die in de middeleeuwen bekend stond als "sal ammoniac" of "salis armoniaci" en nu als "salmiak", of netjes chemisch ammoniumchloride, is al bekend sinds de tijd van de oude Egyptenaren. In de jaren 60 van de 18e eeuw waren twee wetensachappers onafhankelijk van elkaar, Henry Cavendish en Joseph Priestley, in staat stikstof uit lucht te isoleren, maar geen van beiden zag er een tot dan toe onbekend element in. Pas in 1772 realiseerde Daniel Rutherford zich dat het om een element ging, stikstof.[1]
Fosfor[bewerken]
De alchemist Hennig Brand ontdekte fosfor in 1669 in Hamburg. Het inkoken van 60 emmers menselijke urine leverde een witte substantie op, di fosforiseerde. Brand dacht eerste de veelgezochte steen der wijzen gevonden te hebben, maar herzag dat later.[1] Brand hield zijn ontdekking geheim, zoals gebruikelijk bij alchemisten. Als het de steen der wijzen was, kon hij er veel geld mee verdienen. Uiteindelijk verkocht hij zijn ontdekking voor 200 thaler, en via via kon Robert Boyle de ontdekking wereldkundig maken en een leerling van hem kon een fabriekje opzetten om fosfor te maken.
Arseen[bewerken]
Arseenverbindingen zijn al minstens 5000 jaar bekend en de oud-Griekse Theophrastus kende de arseensulfide-mineralen realgaar en orpiment. Elementair arseen is vermoedelijk in de 13e eeuw voor het eerst ontdekt door Albertus Magnus.[1] In 1649 beschreef Johann Schröder twee manieren om arseen te isoleren.[2]
Antimoon[bewerken]
Antimoon is een element dat al heel lang bekend is. In het Louvre is een 5000 jaar oude vaas aanwezig van bijna zuiver antimoon. In het oude Babylon werden antimoonverbindingen als verfstof gebruikt. Het antimoon-houdende mineraal stibniet maakte mogelijk deel uit van Grieks vuur.[1]
Bismuth[bewerken]
Bismuth is ontdekt door een alchemist in 1400. Tachtig jaar later waren er toepassingen in de boekdruk- en decoratieve kunst. De Incaś pasten rond 1500 bismuth toe in messen.
Oorspronkelijk werd bismuth als een soort lood beschouwd, maar in 1753 kon Claude François Geoffroy aantonen dat de twee elementen duidelijk van elkaar verschilden.[1]
Moscovium werd in 2003 succesvol geproduceerd door americium-243 te bombarderen met calcium-48.[1]
Etymologie[bewerken]
Groep[bewerken]
Naast de weinig prozaïsche namen Groep 15 of stikstofgroep wordt voor deze groep elementen soms de naam pnictogenen of, minder vaak, pnigogenen en pnicogenen gebruikt. Deze namen is afgeleid van het oud-Griekse πνίγειν (pnígein), dat stikken betekent, verwijzend naar deze eigenschap van stikstof.[3] De naam kan ook gebruikt worden als herinnering aan de symbolen van de twee meest bekende leden van de groep: fosfor en stikstof. De naam pnictogeen is voor het eerst gebruikt door de Nederlandse chemicus Anton Eduard van Arkel in de vroege jaren 50 van de 20e eeuw. De verschillende spellingswijzen, met ct of met de enkele 'c' (of 'g') van de naam komen beide in de wetenschappelijke literatuur voor, waarbij de vorm met ct ongeveer 2,5 keer zo vaak gebruikt wordt als die met de enkele c of g.[3][4]
Bronnen[bewerken]
- ↑ Deze paragraaf is een vertaling van de tekst in het lemma Pnictogen op de Engelse Wikipedia, paragraaf "History" zoals deze op 12 december 2023 aanwezig was.
Verwijzingen in de tekst[bewerken]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Sjabloon:Citation
- ↑ Hammond, C.R., CRC Handbook of Chemistry and Physics. CRC Press (1975-1976), B-8.
- ↑ 3,0 3,1 Girolami, Gregory S. (2009). Origin of the Terms Pnictogen and Pnictide. Journal of Chemical Education 86 (10): 1200 (American Chemical Society). DOI: 10.1021/ed086p1200.
- ↑ Citefout: Onjuist label
<ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naamchm.bris.ac.uk