Periodiek systeem/Boorgroep, geschiedenis
- Boor
- De naam boor is afgeleid van de Arabische naam voor het mineraal borax (بورق, boraq), een al de oudheid bekende stof.[1]
- Aluminium
- De naam aluminium is door Humphry Davy gegeven en afgeleid van de Griekse naam voor het mineraal alumen met de betekenis van bitter zout.[2]
- Gallium
- Gallium is afgeleid van de oude naam voor het huidige Frankrijk, Gallië, waar het ontdekt werd.[3]
- Indium
- De naam indium is afgeleid van het Latijnse indicum, met de betekenis van de kleurstof Indigo, daarmee verwijzend naar de opvallende indigo lijn in het spectrum van dit element.[4]
- Thallium
- Net als indium is het element thallium vernoemd naar de Griekse naam voor een opvallende spectraallijn ervan: een helder groene lijn. θαλλός, (thallós) is in het Grieks de benaming voor jonge, groene scheuten of twijgen.[5][6]
- Nihonium
- Dit element is genoemd naar Japan (Nihon in het Japans), waar het werd ontdekt.
Voor de boorgroep is in de loop van de tijd een groot aantal namen gebruikt. Een verouderde Europese conventie duidde de groep aan als IIIB, terwijl tegelijkertijd de Amerikaanse afspraak IIIA voorschreef. Daarnaast werden ook de namen aarde-metalen en triël ("tri"=3, "el", naar de drie Valentie-elektronen in de valentieschil van deze elementen). Deze laatste naam is voor het eerst in 1970 voorgesteld door de IUPAC
Boor
[bewerken]Boor was al bekend bij de oude Egyptenaren, niet als element, maar als het mineraal borax. In pure vorm werd het metalloïde boor voor het eerst bereid in 1808. De Engelse Humphry Davy kon het met behulp van elektrolyse in een waterige oplossing. Grotere hoeveelheden van het element kon Davy maken door de reductie van boorverbindingen met natrium. Als ontdekker van het element voorzag Davy het van de naam "boracium" Tegelijkertijd met Davy werd aan de andere kant van het Het Kanaal door twee Franse chemici, Louis Gay-Lussac en Louis Jacques Thénard, die ijzer gebruikten om boorzuur te reduceren. Het door hen gevormde boor werd vervolgens in het oxide omgezet.[7][8]
Aluminium
[bewerken]Ook aluminium is in zijn verbinding aluin al bij de Romeinen bekend als bindmiddel voor purper aan kledingstoffen. In 1825 kon Ørsted voor het eerst een onzuiver monster van aluminium tonen. Hij had dit verkregen door watervrij aluminiumchloride met kalium amalgaam te laten reageren. In 1845 lukte het Wöhlerhet metaal te bereiden. De synthese ging nog vrij omslachtig: via elektrolyse verkregen kalium werd gebruikt om watervrij aluminiumchloride te reduceren:
Het op deze manier bereide aluminium was duurder dan goud. De methode die vandaag de dag gebruikt wordt om metallisch aluminium te maken is in de late jaren 80 van de 19e eeuw uitgewerkt door Charles Martin Hall en Paul Héroult.
Gallium
[bewerken]Galliumhoudende mineralen waren tot het moment dat het element werd ontdekt, augustus 1875, onbekend. Het is een van de elementen die door de opsteller van het periodiek systeem, Dmitri Mendelejev, zes jaar eerder voorspeld werden. Bij gebrek aan een naam duidde Mendelejev het aan met de term eka-aluminium. Bij het bestuderen van de spectraal-lijnen van zinkblende vond Paul-Émile Lecoq de Boisbaudran aanwijzingen voor de aanwezigheid van een tot dan toe onbekend element in het mineraal. In slechts drie maanden wist hij een hoeveelheid metallisch gezuiverd gallium te bereiden via de elektrolyse van een oplossing ervan in kaliumhydroxide. De volgende maand kon hij zijn bevindingen presenteren aan de Académie des sciences, waarbij de naam gallium, naar de klassieke naam voor het huidige Frankrijk, Gallië werd voorgesteld.[9][10]
Indium
[bewerken]Indium is het vierde element in de boorgroep. Het werd gevonden voor het derde element, gallium en na het vijfde, thallium. In 1863 bestudeerden Ferdinand Reich en zijn assistent Hieronymous Theodor Richter het mineraal swaleriet, op zoek naar de spectraallijnen van het net-ontdekte element thallium. In plaats van de groene lijn voor thallium zagen zij echter een diep-blauwe indogi gekleurde lijn. De conclusie was snel getrokken dat het om een nog niet eerer gevonden element moest gaan was snel getrokken. Als naam voor het element kozen zij indium, afgeleid van zijn kleur: indigo.[11][12]
Thallium
[bewerken]Thallium is jhet zwaarste stabiele e;ement uit de boorgroep. Het werd in 1861 ontdekt onafhankelijk van elkaar door William Crookes en Claude-Auguste Lamy. In tegenstelling tot gallium en indium is het niet door Mendelejev voorspeld want het periodiek systeem is van 8 jaar later. Beide onderzoekers onderzochten de spectra van residuen van de zwavelzuurbereiding. Hierin viel een heldere groene lijn op. Het element dat er voor verantwoordelijk was werd thallium genoemd, naar het Griekse θαλλός (thallos) dat groene scheut of twijg betekent. Lamy was in staat grotere hoeveelhede van het metaal te maken en bepaalde ene groot aantal van zijn eigenschappen.[11][13]
Nihonium
[bewerken]Het laatste element in de boorgroep is niet ontdekt maar eerder gemaat of gesynthetiseerd. De synthese werd het eerst beschreven in januari 2004 door het Dubna-team (Gezamenlijk Instituut voor Kernonderzoek) in Rusland en het Lawrence Livermore National Laboratory in de Verenigde Staten. Hoewel het Duba-team de experimenten succesvol had uitgevoerd waren de resultaten niet goed geoeg, de nihonium-kernen waren vervalproducten van de synthese van moscovium, om over te gaan tot erkenning van het element. Later in 2004 wed door het Japanse RIKEN-instituut een directe synthese van nihonium gerealisserd, deze poging werd wel erkend door de IUPAC.[14]
Bronnen
[bewerken]- ↑ Deze paragraaf is een vertaling van de tekst in het lemma Boron group op de Engelse Wikipedia, paragraaf "Etymology" zoals deze op 16 augustus 2023 aanwezig was.
- ↑ Deze paragraaf is een vertaling van de tekst in het lemma Boron group op de Engelse Wikipedia, paragraaf "History" zoals deze op 16 augustus 2023 aanwezig was.
Verwijzingen in de tekst
[bewerken]- ↑ Natalie Lavrova: (2010) Word-Building Strategies in Modern English p. 95 Uitgever: GRIN Verlag ISBN 978-3-640-53719-8
- ↑ (2000) History and perspectives of language study p. 211 Uitgever: John Benjamins Publishing Co. ISBN 90-272-3692-5
- ↑ Weeks, Mary Elvira (1932). The discovery of the elements. XIII. Some elements predicted by Mendeleeff. Journal of Chemical Education 9 (9): 16 05–1619. DOI: 10.1021/ed009p1605.
- ↑ Venetskii, S. (1971). Indium. Metallurgist 15 (2): 148–150. DOI: 10.1007/BF01088126.
- ↑ Sjabloon:OEtymD
- ↑ Weeks, Mary Elvira (1932). The discovery of the elements. XIII. Supplementary note on the discovery of thallium. Journal of Chemical Education 9 (12): 2078. DOI: 10.1021/ed009p2078.
- ↑ Robert E. Krebs: (2006) The History and Use of Our Earth's Chemical Elements: A Reference Guide p. 176 Uitgever: Greenwood Press ISBN 978-0-313-33438-2
- ↑ Weeks, Mary Elvira (1932). The discovery of the elements. XII. Other elements isolated with the aid of potassium and sodium: Beryllium, boron, silicon, and aluminium. Journal of Chemical Education 9 (8): 1386. DOI: 10.1021/ed009p1386.
- ↑ Emsley, pp. 158–159
- ↑ Weeks, Mary Elvira (1932). The discovery of the elements. XV. Some elements predicted by Mendeleeff. Journal of Chemical Education 9 (9): 1605–1619. DOI: 10.1021/ed009p1605.
- ↑ 11,0 11,1 Weeks, Mary Elvira (1932). The discovery of the elements. XIII. Some spectroscopic discoveries. Journal of Chemical Education 9 (8): 1413. DOI: 10.1021/ed009p1413.
- ↑ Emsley, p. 192
- ↑ Per Enghag: (2004) Encyclopedia of the elements: technical data, history, processing, applications p. 71 ISBN 978-3-527-30666-4
- ↑ Oganessian, Yu. Ts.; Utyonkoy, V.; Lobanov, Yu.; Abdullin, F.; Polyakov, A.; Shirokovsky, I.; Tsyganov, Yu.; Gulbekian, G.; Bogomolov, S. (2004). Experiments on the synthesis of element 115 in the reaction 243Am(48Ca,xn)291−x115. Physical Review C 69 (2): 021601. DOI: 10.1103/PhysRevC.69.021601.