Onderwijs in relatie tot P2P/Win-win-win logica

Een win-verlies situatie is een situatie waarbij één partij wint en één verliest. Een win-win situatie is een situatie waarbij beide partijen winnen. Een win-win-win situatie is een situatie waarbij alle betrokken partijen winnen maar waarbij er daarnaast ook winst is voor de groep en de maatschappij als geheel.

De logica in win-win-win logica verwijst naar de voorkeur voor een win-win-win situatie tegenover een win-win of win-verlies situatie. Hoe meer partijen er winnen, hoe meer tevredenheid en hoe meer voorkeur voor de situatie.

Win-win-win logica en P2P

In systemen waarbij er gewerkt wordt onder dwang zoals bij slaven kom je tot een win-verlies situatie. Als je deze situatie omzet naar getallen en daarbij het aantal partijen tegenover de tevredenheid van deze partijen zet, ziet dat er als volgt uit: één plus één is kleiner dan twee.

In een kapitalistisch systeem wordt er uit vrije wil gewerkt met als resultaat een win-win situatie (Wikipedia, 2014c). Een werknemer voert taken uit voor een werkgever en in ruil daarvoor krijgt de werknemer een loon dat in verhouding staat met het gepresteerde werk. Er worden gelijke waarden uitgewisseld. In dit geval is één plus één gelijk aan twee. Er wordt enkel rekening gehouden met het voordeel van de werknemer en de werkgever. De externe effecten worden doorgeschoven naar de maatschappij. Het gaat hier onder andere over het effect van het transport op het milieu of het effect van wapenhandel op burgers.

Michel Bauwens (2013) gaat in zijn boek ‘De wereld redden’ een stap verder. In een post-kapitalistisch P2P-systeem winnen de twee partijen zoals in het kapitalisme. De twee partijen voeren taken uit en krijgen hiervoor in ruil een eindproduct waar ze samen aan gewerkt hebben. Dit levert een win-win situatie op. Daarnaast streven de partijen een gemeenschappelijk sociaal doel na waardoor ook de groep wint (= derde win) en ook de hele samenleving wint (= vierde win) omdat de uitwisseling een directe nuttige gebruikswaarde heeft. Niet enkel de transactie is hier belangrijk maar ook de externe effecten -die bij een kapitalistisch systeem worden doorgeschoven naar de maatschappij- spelen een rol. Dit leidt zelfs tot een win-win-win-win situatie – wat we vereenvoudigen tot win-win-win situatie – waarbij één plus één groter is dan twee. We kunnen hierbij ook de link leggen naar een ethische economie, waarbij het geheel van de financiële voorzieningen, handel en industrie van een land volgens morele principes werkt waarbij de welvaart van allen voorop staat.

Voorbeeld

De verkoop van een product of dienst is gericht op het creëren van een win-win situatie. Stel dat een verkoper tomaten wil verkopen en dat een potentiële koper hier geld voor wil geven. Na de transactie ontstaat er een win-verlies situatie als de tomaten niet lekker zijn of als de koper de tomaat heeft meegenomen zonder er (genoeg) voor te betalen. Na de transactie ontstaat er een win-win situatie als de koper een geïmporteerde tomaat heeft gekregen voor een spotgoedkope prijs in een grootwarenhuis. Na de transactie ontstaat er een win-win-win-win situatie als de koper en de verkoper bewust kiezen voor biologische, lokale tomaten aan een eerlijke prijs. De koper is tevreden want hij heeft een lekker en gezond product gekocht aan dezelfde prijs, als het op een boerenmarkt of rechtstreeks bij de boer wordt gekocht. De verkoper is tevreden want hij heeft een juiste ruilwaarde gekregen. Naast de koper en de verkoper is er ook een gezamenlijke tevredenheid want ze hebben hun waarden (lokaal, biologisch en eerlijke handel) kunnen laten gelden. En ten slotte wint ook de hele maatschappij hierbij; doordat er geen overbodig transport en verpakking nodig is wordt het milieu niet belast. Deze laatste transactie is de meest interessante aangezien deze gepaard gaat met de meeste positieve effecten en de meeste tevredenheid.

Een ander voorbeeld is Wikipedia. Verschillende partijen leveren inhoud die ontstaat uit hun kennis of kennisbronnen. Door de individuele bijdragen ontstaat er een online encyclopedie die informatie bevat van verschillende partijen. Samen hebben ze een ‘volledig’ encyclopedie gemaakt die ze allemaal kunnen gebruiken. Daarnaast kunnen ook alle andere mensen er gebruik van maken. De verschillende partijen, maar ook de hele maatschappij wint hierbij omdat verschillende partijen bijdragen aan een gemeenschappelijk sociaal doel.

Theoretische duiding

In ons dagelijks leven worden we steeds geconfronteerd met winnen en verliezen. Denk maar aan kopen en verkopen, sociaal netwerk… . Om invloed uit te oefenen op winnen of verliezen onderhandelen we met elkaar. Onderhandelingstheorieën zijn in grote mate gebaseerd op de speltheorie.

De speltheorie wordt door K.J. Schermer (1997) omschreven in zijn boek 'Strategisch onderhandelen'. Het is een tak in de wiskunde en heeft toepassingen in de economie, sociologie en biologie. Deze theorie werd tijdens WOII door Oskar Morgenstern en John von Neumann ontwikkeld. Later wordt ze verder uitgewerkt door John Forbes Nash, Robert Axelrod, Anatol Rapoport, Martin Nowak en Karl Sigmund (Wikipedia, 2014a). De speltheorie probeert het gedrag te voorspellen van minstens twee partijen die op elkaar reageren. De eenvoudigste vorm bestaat uit twee partijen die elk onafhankelijk van elkaar kiezen uit twee opties waaruit vier verschillende resultaten mogelijk zijn. De onderzoeker haalt daar het meest waarschijnlijke resultaat uit, waarbij hij ervan uitgaat dat elke partij haar voordeel zoekt. Een spel kan als resultaat hebben dat één partij verliest en de andere partij wint. Men spreekt dan van een winst-verlies spel. Een spel kan als resultaat hebben dat de twee partijen allebei winnen of allebei verliezen. Men spreekt dan van een win-win of een verlies-verlies spel. Deze spellen zijn theoretisch geformuleerd maar er kunnen omstandigheden meespelen. Hoe groot moet bijvoorbeeld de winst zijn om een risico te nemen of hoe zwaar moet de straf zijn om een misdaad tegen te gaan. Een voorbeeld uit de speltheorie is het 'prisoners’-dilemma'. Twee verdachten kiezen onafhankelijk van elkaar voor "bekennen en een lichtere straf" of "zwijgen met de kans op een zwaardere staf of de kans op vrijspraak". Dit voorbeeld illustreert het keuzeprobleem terwijl je niet weet wat de andere partij gaat kiezen. Als beide partijen elkaar niet vertrouwen kunnen er keuzes gemaakt worden die als geheel nadeliger zijn dan een andere optie. Bij onderhandelingen wordt er tussen beide partijen gecommuniceerd. Er worden afspraken gemaakt en er is pas een resultaat als beide partijen akkoord zijn. Afhankelijk van het doel van de partijen kan win-verlies of verlies-win ook zorgen voor tevredenheid. Eén van partijen kan een nadelig resultaat aanvaarden als dat in het voordeel is van de langdurige relatie met de andere partij. We kunnen spreken van een win-win situatie als alle partijen tevreden zijn en van een win-verlies situatie als er maar één partij tevreden is.

Ook groepsdynamiek geeft ons meer inzicht in win-win-win logica. In wikipedia vinden we dat een groep bestaat uit een aantal mensen dat een gemeenschappelijk doel wil bereiken. Het groepsbelang ligt in het verlengde van de individuele belangen. De individuen werken met een gedeelde visie en werkwijze waarbij ze elkaar aanvullen en de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid delen. Samenwerken staat centraal en de kracht van de groep zorgt er voor dat 'twee meer weten dan één' en 'we samen sterk staan' en 'meer bereiken' (Wikipedia, 2014b). Het wij-gevoel, het “samen”werken zorgt er voor dat je meer kan bereiken in groep dan dat de individuele partijen zouden kunnen bereiken. De individuele partijen winnen maar de groep wint ook als geheel. In P2P staat groepsdynamiek centraal. Het intenet maakt het mogelijk dat een grote groep mensen zich vrijwillig met elkaar verbindt voor een gemeenschappelijk project.

Synergie, of het proces waarbij het samengaan van de delen meer oplevert dan de som van de delen (Wikipedia, 2014d), wordt door Edward Haskell en Timothy Wilken wetenschappelijk benaderd. De evolutie van de samenwerking wordt door Bauwens in zijn boek ‘de wereld redden‘ uiteengezet (zie hierboven onder win-win-win logica en P2P). Een win-verlies situatie leidt onvermijdelijk tot monopolisering van de macht waarbij er motivatie is bij het werkvolk. Een win-win situatie leidt nog steeds tot monopolisering van macht maar de motivatie is groter en staat in verhouding met wat men er voor terug krijgt. Een win-win-win situatie is gebaseerd op een vrije samenwerking waar iedereen beter van wordt in alle opzichten. P2P-processen hebben een maatschappelijk nuttig doel dat groter is dan wat door de individuen afzonderlijk bereikt kan worden. De makers creëren iets voor zichzelf, maar ook de hele samenleving kan het product gebruiken. Het is een synergetische samenwerking. Als ik win, dan win jij ook en alle anderen en ook de aarde. De vrije bijdragen in P2P-processen komen van deelnemers die meewerken aan wat hen passioneert, hetgeen leidt tot superieure kwaliteit.

Externe links

Voor meer informatie over de win-win logica, zie http://www.winwin.be/nl/.

Voor meer informatie over de win-win-win situatie binnen de P2P context, zie http://www.mo.be/opinie/vakbonden-en-milieubewegingen-natuurlijke-bondgenoten-een-wereld-transitie.

Voor meer informatie over voorbeelden, zie http://www.agentschapondernemen.be/maatregel/winwinlening.

Voor meer informatie over de speltheorie, zie http://www.youtube.com/watch?v=6w_nlgekIzw.

Voor meer informatie over de speltheorie, zie http://serendip.brynmawr.edu/bb/pd.html.

Voor meer informatie over de speltheorie, zie http://groepsdynamiek.nl.

Voor meer informatie over groepstheorie, zie http://www.carrieretijger.nl/functioneren/samenwerken/werken-in-een-team/belbin.

Referenties

Bauwens, M. (2013). De wereld redden. Antwerpen, België: Houtekiet.

Groepsdynamiek. (2014). Teamwork. Geraadpleegd op 26 november 2014. http://www.groepsdynamiek.nl/teamwork.html

Schermer, K. J. (1997). Strategisch onderhandelen. Houten, Nederland: Bohn Stafleu Van Loghum.

Synergie. (2014) Synergetische samenwerking. Geraadpleegd op 11 december 2014. http://p2pfoundation.net/Synergystic_Cooperation

Wikipedia. (2014a). Speltheorie. Geraadpleegd op 20 oktober 2014. http://nl.wikipedia.org/wiki/Speltheorie

Wikipedia. (2014b). Team. Geraadpleegd op 26 november 2014. http://nl.wikipedia.org/wiki/Team

Wikipedia. (2014c). Win-winsituatie. Geraadpleegd op 20 oktober 2014. http://nl.wikipedia.org/wiki/Win-winsituatie

Wikipedia. (2014d). Synergie. Geraadpleegd op 11 december 2014. http://nl.wikipedia.org/wiki/Synergie