Onderwijs in relatie tot P2P/Object-oriented sociality

Object-oriented sociality is een sociaal netwerk dat is opgebouwd rond een gemeenschappelijk object of een gedeelde interesse van mensen. De samenwerking binnen het netwerk heeft een gezamenlijk doel. In een object-oriented of object-centered sociality komen mensen samen die zich in een bepaald onderwerp willen verdiepen. De object-oriented sociality is een alternatieve benadering van sociale netwerken. Het is immers fout te denken dat een sociaal netwerk gewoon bestaat uit mensen. Het bestaat altijd uit mensen die verbonden zijn door een bepaald object. Dit object kan heel veel verschillende vormen aannemen bijvoorbeeld een bepaalde hobby, duurzame ontwikkeling, een dier enzovoort.

Object-oriented sociality en P2P

Michel Bauwens (2013, p.29) schrijft in zijn boek ‘De wereld redden’ dat de logica van het doel de sociale logica bepaalt. Hiermee wordt bedoeld dat het vormingsmechanisme van het netwerk waarbinnen de samenwerking plaatsvindt, bepaald wordt door datgene wat men wil bereiken. Een sociaal netwerk zou weinig zin hebben als men het object weglaat dat banden legt tussen mensen. Zo’n netwerk zou niet kunnen blijven bestaan. Een sociaal netwerk wordt vaak omschreven als een geheel van relaties tussen individuen. Een belangrijke aanvulling hierbij is dat die relaties gebaseerd moeten zijn op een gezamenlijk object of doel. De aanwezigheid van zo’n object of doel is immers wat sociale netwerken succesvol maakt.

Peer-productie is altijd een samenwerking rond een gemeenschappelijk doel. Niet alle peer-projecten gebeuren op dezelfde manier omdat de werking afhankelijk is van het gedeelde object waarrond het peer-project is opgebouwd. De gedeelde interesse van de verschillende personen vormt de groep waarbinnen peer-productie plaatsvindt. Het object trekt de mensen aan die daarin geïnteresseerd zijn. De personen die samenkomen om rond een bepaald onderwerp te werken, zullen dus diegenen zijn die er de meeste interesse in hebben en zich omwille van die interesse willen inzetten. De mensen in peer-to-peer systemen werken samen omdat ze vrijwillig gekozen hebben om bij te dragen tot een sociaal doel. Ze streven samen eenzelfde ideaal na. In ‘De wereld redden’ geeft Bauwens (2013) hier zelf een voorbeeld van. Hij zegt dat je voor de gezamenlijke productie van een encyclopedie een ander soort management nodig hebt dan voor de productie van een opensourcesoftware om bijvoorbeeld een raket op de maan te krijgen. Het doel bepaalt immers de werking en de sociale regels. Voor de productie van een encyclopedie komen mensen samen die geïnteresseerd zijn in het onderwerp van de encyclopedie en die graag bezig zijn met taal. Als je mensen zoekt om een opensourcesoftware te ontwikkelen, zullen dat mensen zijn die eerder interesse hebben in technologie en wetenschappen. Die mensen die gepassioneerd zijn door een bepaald domein, zoals bijvoorbeeld taal of technologie, gaan dan samenwerken rond die gedeelde interesse. Met dit voorbeeld geeft Michel Bauwens in zijn boek weer dat peer-to-peer werkt op basis van een object-oriented sociality.

Voorbeeld

Een sprekend voorbeeld van een object-oriented sociality is de theatergroep Koeterwaals. Dit is een Amersfoorts/Utrechts gezelschap dat bij hun voorstellingen educatief materiaal wil maken met lesideeën voor leerkrachten. Koeterwaals is een jeugdgezelschap dat bestaat uit acteurs, muzikanten, kunstenaars, technische en educatieve medewerkers die allemaal vrijwillig willen meewerken aan de theatervoorstellingen. Hun gedeelde object is communicatie. Allerlei vormen van taal en andere soorten communicatie fascineren hen en op basis daarvan maken ze hun theaterstukken. Ze stellen zich vragen als “Hoe ontstaat communicatie en wat kan je zeggen zonder taal?”. Door middel van hun voorstellingen willen ze kinderen en jongeren ook stimuleren om over dergelijke vragen na te denken en geven ze tips aan leerkrachten om die onderwerpen te behandelen in de klas. De meeste leden van Koeterwaals hebben veel ervaringen binnen het onderwijs en op basis van die ervaringen ontwikkelen ze hun voorstellingen.

De vereniging bestaat dus uit mensen die een gedeelde passie hebben voor theater, communicatie en educatie. Rond die gezamenlijke interesse is een heel netwerk ontstaan van medewerkers die allemaal bijdragen aan het theatergezelschap. Om die reden kan het netwerk een object-oriented sociality genoemd worden. De medewerkers leren zelf bij door zichzelf en de medespelers constant vragen te stellen over communicatie en over het ‘hoe en waarom’ ervan. Dit brengt de spelers eerst zelf tot inzichten die ze vervolgens proberen over te brengen op hun publiek. De handleidingen en lespakketten voor leerkrachten zijn gratis te downloaden op de website van de Koeterwaals (Koeterwaals, n.d.). Daar geeft men leerkrachten tips over hoe men kan napraten over de thema’s die aan bod kwamen in de theaterstukken. Vaak gaat het over het uitdrukken van je gevoelens, sorry kunnen zeggen, hoe best een ruzie uitpraten,… Deze thema’s zijn niet altijd gemakkelijk bespreekbaar en daarom wil het gezelschap met hun voorstellingen al een eerste aanzet geven om bepaalde zaken aan te halen. De mensen die meewerken in Koeterwaals streven dus een sociaal doel na dat ze samen vormgeven vanuit hun gedeelde interesse.

Theoretische duiding

Om dieper in te gaan op de theoretische uitgangspunten van de object-oriented sociality kan men de link leggen met de economie. De samenwerking op basis van een gemeenschappelijk doel bestaat immers al heel lang in een coöperatieve vennootschap of samenwerkende vennootschap. Dit is een coöperatie die werkt volgens een vastgelegde vorm.

Een coöperatie is een vereniging bestaande uit natuurlijke personen en/of rechtspersonen en ze heeft tot doel de gemeenschappelijke behoeften van de leden te bevredigen. Een coöperatie voert dus activiteiten uit om doelstellingen op sociaal, ecologisch en maatschappelijk vlak te realiseren. De samenwerking verenigt mensen om hun gezamenlijke doelen te bereiken die ze elk afzonderlijk onmogelijk zouden kunnen realiseren. Het ontstaan van coöperaties dateert al uit het midden van de negentiende eeuw. In die tijd verloren heel wat Britse textielwevers hun inkomen door een mechanisering van de textielsector. Alle wevers hebben toen één pond samengelegd en met dat geld hebben ze levensmiddelen gekocht. Zo kwamen ze er goedkoper vanaf dan wanneer ze elk individueel eten zouden moeten betalen. Rond dezelfde tijd ontstonden er ook in Duitsland coöperaties onder leiding van Friedrich Wilhelm Raiffeisen, een Duitse burgemeester. Raifeissen wou de armoede in zijn regio aanpakken door middel van zelfhulp. Arme boeren moesten samenwerken om zichzelf en elkaar te helpen. Ze legden hun spaargeld samen en als iemand van hen dan geld nodig had, kon die goedkoop lenen van hun gezamenlijk budget. Zo zijn de eerste spaar- en kredietcoöperaties ontstaan (Coöperatief Vlaanderen, n.d.). De eerste Belgische coöperatie ontstond in Gent in 1873 onder de naam ‘De Vrije Bakkers’. Brood was in die tijd erg duur en vaak van mindere kwaliteit. Daarom hebben de leden geld samengelegd om ingrediënten aan te kopen en vervolgens zelf hun brood te bakken (De Weerdt, n. d.).

Een vennootschap is een organisatievorm die gericht is op het realiseren van winst voor de leden. Dit lijkt op zich een vorm van kapitalisme te zijn, waar Bauwens net wil van afstappen. Maar als men de term coöperatie toevoegt, wordt zo’n vennootschap een object-oriented sociality die heel wat zaken kan verwezenlijken die het algemeen belang dienen. Mensen vormen een netwerk en werken samen rond hun gedeelde interesse. De uitkomst hiervan komt het algemene belang ten goede.

Dit wordt duidelijk aan de hand van het voorbeeld Zuiderlicht cvba (coöperatief vennootschap met beperkte aansprakelijkheid). Deze vereniging bestaat uit mensen die allemaal een hart hebben voor het milieu en voor duurzame energie. Dat is meteen de gedeelde waarde die deze mensen samenbrengt. Voor 124 euro per aandeel kan je deelnemen aan de werking en met dat geld worden er zonnepanelen geplaatst op gebouwen van de publieke sector (sportcentra, overheidsgebouwen,…) en doet men andere investeringen in duurzame energieprojecten. Deze investeringen zouden dan een minimale opbrengst opleveren tussen 4% en 6% bruto (Zuiderlicht, n.d.). Het doel komt de hele samenleving ten goede en het gaat de investeerders dus niet enkel om de jaarlijkse omzet die ze maken. Zoals Bauwens zelf aangeeft, is het niet mogelijk dat iedereen zich voortdurend vrijwillig inzet aangezien er ook brood op de plank moet komen (Bauwens, 2013). Toch is hier het voornaamste uitgangspunt hun aandacht voor het milieu. Dit geeft duidelijk weer hoe het individueel belang samenvalt met het algemeen belang. Iedereen draagt immers bij tot de zorg voor de wereld, om welke redenen dan ook. Het samenvallen van beide belangen vernoemt Bauwens als een kenmerk van peer-to-peerprojecten (Bauwens, 2013).

Externe links

Voor meer uitleg over object-oriented sociality binnen peer-to-peer zie: http://p2pfoundation.net/Object-Oriented_Sociality

Voor een voorbeeld van een object-oriented sociality buiten p2p zie: http://trends.knack.be/economie/bedrijven/linkedin-het-grootste-arbeidsbureau-ter-wereld/article-normal-443915.html

Voor meer informatie over het ontstaan van coöperaties in België zie: https://www.marxists.org/nederlands/delsinne/1952/bwp/8.htm

Voor meer informatie over coöperaties in Vlaanderen zie: http://www.cooperatiefvlaanderen.be/anders-ondernemen

Voor een ander voorbeeld van een coöperatief vennootschap als object-oriented sociality zie: http://www.ecopower.be/

Referenties

Bauwens, M. (2013). De wereld redden: met peer-to-peer naar een postkapitalistische samenleving. Antwerpen, België: Uitgeverij Houtekiet.

Coöperatie. (n.d.). Retrieved from http://nl.wikipedia.org/wiki/Co%C3%B6peratie

Coöperatief Vlaanderen (n.d.). Korte historiek. Retrieved from: http://www.cooperatiefvlaanderen.be/korte-historiek

Coöperatief Vlaanderen (n.d.). Wat is een coöperatie? Retrieved from http://www.cooperatiefvlaanderen.be/wat-is-een-cooperatie

De Weerdt, D. (n.d.). De coöperatie als grondslag van de arbeidersbeweging (1876-1885). Retrieved from: https://www.marxists.org/nederlands/de_weerdt/1960/1960coop.htm

Object-Oriented Sociality. (n.d.). Retrieved from http://p2pfoundation.net/Object-Oriented_Sociality

Startersgids. Licht op groen voor coöperaties. (2010). Leuven, België: CoopConsult.

Theatergroep Koeterwaals. (n.d.). Retrieved from http://koeterwaals.info/

Van Dale Uitgevers. (2014). Vennootschap. Retrieved from: http://www.vandale.be/opzoeken?pattern=vennootschap&lang=nn#.VGzEkJUtDX4

Vennootschap. (n.d.). Retrieved from http://nl.wikipedia.org/wiki/Vennootschap

Zuiderlicht CVBA. (n.d.). Retrieved from http://www.zuiderlicht.be/