Onderwijs in relatie tot P2P/Ecocampus
Ecocampus is een project van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie.
http://www.lne.be/doelgroepen/onderwijs/ecocampus
Waar staan wij voor? Hoe, waar en waarom speelt duurzaamheid en educatie een rol?
[bewerken]De wereld vraagt om meer duurzaamheid, in het belang van het welzijn van huidige en toekomstige generaties. Voor heel wat complexe maatschappelijke uitdagingen hebben we nood aan innovatieve antwoorden. Maatschappelijke thema’s zoals bouwen, energie, landbouw, voeding, omgeving, sociale ongelijkheid… moeten we anders benaderen. Denk bijvoorbeeld maar aan de uitdaging rond voedseloverschotten: elk jaar gaat in België 345 kilogram voedsel verloren, per persoon, drie vierde daarvan gaat verloren nog vóór we het kopen, en toch trekken voedselbanken aan de alarmbel, want de vraag om voedselhulp blijft stijgen, hoe kan nu zoiets?
Duurzame ontwikkeling binnen hoger onderwijs is cruciaal om duurzame en innovatieve antwoorden te vinden op deze maatschappelijke, complexe uitdagingen. Professionelen en burgers hebben nood aan vaardigheden, kennis en houdingen/waarden om met deze complexiteit om te gaan en nieuwe ontwikkelingen te sturen richting duurzaamheid. Dat het hoger onderwijs een belangrijke katalysator is in dit geheel, spreekt voor zich. Het hoger onderwijs leidt studenten op en bevordert kennis, maatschappelijke vooruitgang en betrokkenheid.
Ecocampus zet hier op in, in de eerste plaats door het integreren van duurzame ontwikkeling in onderwijs, onderzoek en studentenactiviteiten. Deze drie activiteiten staan binnen de werking van een hogeronderwijsinstelling het dichtst bij de student. We focussen ons daarbij op drie doelgroepen: docenten, onderzoekers en studenten. Zij zijn het immers die onderwijs, onderzoek en studentenactiviteiten dagelijks vorm geven. Ecocampus verbindt, inspireert en ondersteunt deze doelgroepen over duurzame ontwikkeling. In deze fiche lichten we de werking van Ecocampus binnen het onderwijsluik toe.
Enkele belangrijkste vragen die we ons stellen bij het integreren van duurzame ontwikkeling in onderwijs zijn:
- Welke zijn de competenties voor duurzame ontwikkeling en hoe verhouden deze zich tot de gangbare competenties in het hoger onderwijs?
- Hoe kunnen we docenten professionaliseren zodat ze werk kunnen maken duurzame ontwikkeling binnen hun opleidingsonderdelen?
- Hoe kan het hoger onderwijs concreet werk maken van competenties (voor duurzame ontwikkeling) in de opleidingen?
- Welke vormen van onderwijs zijn geschikt om bij te dragen tot duurzame ontwikkeling
Om hier een antwoord op te vinden werken we op volgende vier niveaus, toegelicht aan de hand van enkele voorbeeldacties:
1 Visievorming rond competenties voor duurzame ontwikkeling
- Een policy seminar ‘competenties voor duurzame ontwikkeling’ rond de vraag: ‘Hoe verhouden competenties voor duurzame ontwikkeling zich tot de huidige competenties die gehanteerd worden binnen hoger onderwijs?’
- Een leidraad ‘duurzame ontwikkeling als kompas bij de opmaak van leerresultatenkaders’
- Een denktank ‘Onderwijs’ met als belangrijkste doel: een plan van aanpak voor de verdere integratie van duurzame ontwikkeling in de opleidingen van het hoger onderwijs uitwerken.
2 Professionalisering van docenten rond duurzame ontwikkeling
- Studiedag over systeemdenken
- Tal van vormende workshops voor docenten (maar ook voor onderwijsondersteuners en opleidingsverantwoordelijken) rond duurzame ontwikkeling
- Intensief advies aanreiken aan professionaliseringsinitiatieven bv. studiedagen in het hoger onderwijs rond duurzame ontwikkeling
3 Vertaling duurzame ontwikkeling naar de opleiding
- De lerende netwerken (lerarenopleiding, sociaal werk en economie) zijn bijeenkomsten van en voor docenten en het werkveld waar men ervaring en kennis uitwisselt en ook instrumenten ontwikkelt rond duurzame ontwikkeling.
- EDO-competentieprofiel: competenties voor duurzame ontwikkeling voor de beginnend leerkracht. Vele lerarenopleidingen gaan met dit profiel aan de slag.
- Opmaak digitale inspiratiegids met praktijkvoorbeelden van duurzame ontwikkeling in opleidingen
- EHO-kit: een leidraad om ecodesign te integreren in bepaalde opleidingen
- Een digitaal netwerk met EDO-verantwoordelijken vanuit de instelling met als doel kennis en praktijken uit te wisselen rond duurzame ontwikkeling in opleidingen
- Ontwikkelen van een tool om competenties duurzame ontwikkeling en ondernemerschap geïntegreerd te benaderen in opleidingen
- Ontwikkelen van een tool om competenties duurzame ontwikkeling en internationalisering geïntegreerd te benaderen in opleidingen
4 Onderwijsvernieuwing dat bijdraagt aan (competenties voor) duurzame ontwikkeling
- Inventarisatie van alle pedagogische benaderingen die bijdragen aan duurzame ontwikkeling
- Peer to Peer experiment KU Leuven
- Docenten, onderzoekers en studenten experimenteren met complexe duurzaamheidsvraagstukken (komt ook verder aan bod in deze fiche)
Met wie en voor wie werken wij?
[bewerken]De doelgroepen van Ecocampus zijn mensen uit het hoger onderwijs (alle hogeronderwijsinstellingen in Vlaanderen). In eerste instantie richten we ons op docenten, onderzoekers en studenten.
Om deze doelgroepen optimaal te bereiken en de slagkracht van ons project zo groot mogelijk te maken werken we ook samen met andere vertegenwoordigers uit het hoger onderwijs (duurzaamheidscoördinatoren, beleidsmensen…), Interuniversitaire Raad (VLIR), Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA), de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) en met beleidsdomeinen binnen de Vlaamse overheid (o.a. het Departement Onderwijs en Vorming (OV), het Departement Economie, Wetenschap en Innovatie (EWI), de Diensten voor het Algemeen Regeringsbeleid (DAR).
Waar en hoe is er potentieel voor P2P? Zijn er ook grenzen?
[bewerken]Mogelijkheden voor p2p die wij vanuit Ecocampus zien: We willen o.a. experimenteren met complexe duurzaamheidsvraagstukken. We zouden aan de hand van open source software een open platform willen ontwikkelen rond duurzaamheidsvraagstukken. Deze vraagstukken bieden een mooi opening om onderwijs aantrekkelijk en relevant te maken.
Vragen en grenzen:
- Zal het hoger onderwijs personeel hier tijd voor vrijmaken, krijgen? Ze zijn overbelast, we merken dat het reeds moeilijk is om ze één fiche met een goed praktijk te laten invullen. Intrinsiek gemotiveerde mensen zijn er altijd, maar het zijn wel steeds dezelfde.
- Kunnen we zoiets opbouwen met bestaande open source software? Aangezien we ook wel willen werken met projecten, interessegroepen ed. of moeten we hiervoor een specifieke software laten ontwikkelen?
- We willen ook graag het breder maatschappelijk veld betrekken. Hoe maak je zoiets zo breed mogelijk kenbaar? Ecocampus is voorlopig niet aanwezig op sociale media.
- Het zal uiteindelijk gaan om duurzaamheidsvraagstuk(ken) die ook een globale context hebben. Moeten we dit onmiddellijk internationaal aanpakken? In welke taal brengen we dit best? Of kan zoiets groeien, lokaal beginnen en later internationaal gaan?
- Kan het los van Ecocampus draaien? Of heb je sowieso in elk p2p netwerk wel een webmaster nodig? Of is dat een verantwoordelijkheid die gedeeld kan worden?
- Hoe starten we dit project op? Met een redactieteam van mensen waarvan ze weten dat ze geïnteresseerd zijn?
- Vertrekken we best vanuit 1 complex probleem, of laten we het platform open voor meerdere complexe problemen? Indien we kiezen voor het laatste, kunnen we deelnemers zelf complexe uitdagingen laten aanbrengen, maar is dit dan niet te hoog gegrepen? M.a.w. beter klein beginnen?
- Hoe ervoor zorgen dat instellingen hun informatie op zulk platform willen gooien? Hoe kom je van een mentaliteitswijziging van ‘hebben’ tot ook willen ‘delen’?
- Wat is de benefit voor mensen om iets op een online-platform te plaatsen? Of vanuit een andere hoek bekeken: hoe kan Ecocampus voor een benefit zorgen?
- Zijn er voorbeelden van gelijkaardige platformen die goed draaien? En zo ja, wat is daar de reden voor?