Een werkwoord is een woord dat een werking weergeeft die verbonden is met een persoon of zaak, het onderwerp.
Het werkwoord legt tevens een relatie met de tijd waarin die werking plaats vindt.
In het Grieks legt het werkwoord bovendien een relatie met de mate van afronding waarin die werking zich bevindt, te weten: is de werking gaande, wordt de werking als een geheel beschouwd of is de werking volbracht.
Deze mate van afronding wordt in het Nedelands het aspect van het werkwoord genoemd.
Nb Het woord aspect is hier dus geen letterlijke vertaling van de Griekse term τρόπος, wat meer in het algemeen ‘wijze’of ‘manier’ betekent. De Nederlandse grammaticale term ‘wijs’ of ‘wijze’ is wat in het Grieks έγκλιση genoemd wordt.
De drie belangrijkste aspecten die in het Grieks worden onderscheiden zijn:
het onvoltooide aspect, het momentane aspect en het voltooide aspect.
Daarnaast worden in het Grieks ook nog het begin-aspect en het resultaat-aspect onderscheiden, maar deze laten zich vanuit het Nederlandse gezichtspunt probleemloos bij de andere aspecten indelen.
Merk op dat de drie aspecten elkaar niet volledig uitsluiten. Dit geeft ruimte voor interpretatieverschillen en de mogelijkheid om een bepaald betekenis-accent te leggen in de zin.
Er wordt hier niet ingegaan op de vraag hoe de aspecten en tijden van het werkwoord vorm krijgen, maar welk aspect en welke tijd in een bepaalde context gebruikt wordt.
Waar in het kader van de syntax over het werkwoord gesproken wordt, wordt eigenlijk steeds het werkwoordelijk deel van het gezegde bedoeld.
ο συντελεσμένος τρόπος (voltooid aspect)[bewerken]
de afronding
είχε γράψει τo γράμμα, όταν πήγα να τον δώ
hij had de brief geschreven, toen ik hem opzocht
Behalve het onvoltooide, momentane en voltooide aspect onderscheidt het Grieks nog het begin-aspect en het resultaat-aspect. Het begruik daarvan kan echter vanuit het Nederlanse gezichtspunt probleemloos bij de andere aspecten worden ondergebracht.
het begin aspect (bij het onvoltooid aspect)
ξημέρωνε, όταν φτάσαμε στα σύνορα (=άρχιζε να ξημερώνει)
het werd (net) dag, toen we de grens bereikten
het resultaat aspect (bij het gebruik van het onvoltooide aspect in plaats van het voltooide aspect om een verhaal levendig te houden)
πήρες γράμμα; Τι σου γράφει; (Τι σου έχει γραμμένα;)
De aoristus wordt gebruιkt om aan te geven dat een gebeurtenis als geheel in het verleden plaats vond.
όλα τα χρόνια τα έζησε στο νησί
alle jaren leefde hij op het eiland
ο υπερσυντέλικος (de voltooid verleden tijd)[bewerken]
De υπερσυντέλικος wordt gebruikt om aan te geven dat een gebeurtenis was afgerond in het verleden voor het moment dat wordt genoemd of bedoeld.
ο ήλιος είχε ανατείλει, όταν φτάσαμε στο βουνό
de zon was op toen we de berg bereikten
ο βοριάς είχε κοπάσει
de noordenwind was gaan liggen
Οι μελλοντικοί χρόνοι (de toekomende tijden)[bewerken]
ο συνοπτικός (στιγμιαίος) μέλλοντας (de toekomende tijd van de 2e stam)[bewerken]
De συνοπτικός (στιγμαίος) μέλλοντας beschrijft een gebeurtenis die in de toekomst wordt afgerond, ongeacht of deze kort of lang duurt.
ο πύραυλος θα εκτοξευτεί αύριο στις οχτώ ακριβώς
de raket zal morgen om precies acht uur gelanceerd worden
θα δουλέψω σκληρά όλο το καλοκαίρι
ik zal de hele zomer hard werken
Ze wordt ook gebruikt als alternatief voor de bevelende wijs.
Εσύ, Σοφία, θα μείνεις εδώ. Η Κατερίνα θα πάει στην αγορά
jij, Sofia, blijf thuis. Katerina gaat naar de markt
ο εξακολουθητικός μέλλοντας (de toekomende tijd van de 1e stam)[bewerken]
De εξακολουθητικός μέλλοντας wordt gebruikt om een gebeurtenis in de toekomst aan te geven die ononderbroken is of die herhaald wordt.
μέσα η καρδιά μου θα σωπαίνει
in mijn hart zal het stil zijn
και τους δικαίους θ’αγαπώ και θα τιμώ τους νόμους, θα κατατρέχω το κακό, θα σφάζω τον προδότη
en ik zal de rechtvaardigen liefhebben en de wetten eerbiedigen, ik zal het kwaad vervolgen, ik zal de verrader afslachten (een beter voorbeeld wordt gezocht)
Verder kan de εξακολουθητικός μέλλοντας gebruikt worden om een verhaal levendig te maken.
θα έρχομαι στις έξι το πρωί και θα φεύγω στις οχτώ το βράδυ
ik zal om zes uur ’s morgens komen en om acht uur ’s avonds weggaan
Ο συντελεσμένος μέλλοντας (de voltooid verleden toekomende tijd)[bewerken]
De συντελεσμένος μέλλοντας wordt gebruikt om aan te geven dat een gebeurtenis is afgerond voor een bepaald moment in de toekomst.
θα έχουμε ανοιχτεί στο πέλαγος, πριν ανατείλει ο ήλιος