Nieuwgrieks/Onzijdige substantieven

Onzijdige substantieven kunnen in het Grieks enkel op volgende uitgangen eindigen:

-ο, -ι, -υ, -ος, -α, -ας, -ως

Merk op dat -ος een uitgang is die zowel bij mannelijke, vrouwelijke als onzijdige substantieven kan voorkomen. De meerderheid van deze substantieven is evenwel mannelijk.
Ook -ας is een uitgang zijn die zowel bij mannelijke als οnzijdige substantieven kunnen voorkomen. Opnieuw is de meerderheid van deze substantieven mannelijk.

Verder kunnen we ze onderverdelen in gelijklettergrepig en ongelijklettergrepig: een substantief heet gelijklettergrepig indien er in het meervoud evenveel lettergrepen zijn als in het enkelvoud.

De gelijklettergrepigen eindigen op: -ο, -ι, -υ, -ος

De ongelijklettergrepigen eindigen op: -α, -ο, -ας, -ως

Het is dus enkel bij de substantieven op -ο dat je moet weten tot welke groep ze behoren, voor de overige zes uitgangen is er maar één mogelijkheid.

Elk van de 8 groepen die we zo kunnen onderscheiden worden hierna één voor één besproken. Binnen elke groep zijn er dan verschillende voorbeelden al naargelang de lettergreep waarop het accent valt.

Opmerkingen:

Bij alle onzijdige substantieven is de vocatief gelijk aan de nominatief. Deze naamval wordt dus in de onderstaande tabellen niet vermeld.
Bij alle onzijdige substantieven is de accusatief gelijk aan de nominatief.
Er bestaan ook 4 Oud-Griekse uitgangen, ze worden behandeld op de pagina over onregelmatige substantieven.

Gelijklettergrepigen op -o

	laatste	voor- laatste	derde- laatste (groep 1)	derde- laatste (groep 2)
Nom. Enk.	βουνό	πεύκο	σίδερο	πρόσωπο
Gen. Enk.	βουνού	πεύκου	σίδερου	προσώπου
Acc. Enk.	βουνό	πεύκο	σίδερο	πρόσωπο

Nom. Mv.	βουνά	πεύκα	σίδερα	πρόσωπα
Gen. Mv.	βουνών	πεύκων	σίδερων	προσώπων
Acc. Mv.	βουνά	πεύκα	σίδερα	πρόσωπα
Betekenis	berg	den	ijzer	voorhoofd

Opmerkingen:

Als het accent op de derde laatste lettergreep valt dan zijn er dus twee mogelijkheden voor het accent in de genitief.
De meeste woorden die tot groep 2 behoren zijn woorden waarvan de origine teruggaat op het Oud-Grieks. Voor een moderne gebruiker rest er eigenlijk niets anders dan te onthouden welk substantief tot welke groep behoort.

Gelijklettergrepigen op -ι

	laatste	voor- laatste
Nom. Enk.	παιδί	τραγούδι
Gen. Enk.	παιδιού	τραγουδιού
Acc. Enk.	παιδί	τραγούδι

Nom. Mv.	παιδιά	τραγούδια
Gen. Mv.	παιδιών	τραγουδιών
Acc. Mv.	παιδιά	τραγούδια
Betekenis	kind	lied

Opmerkingen:

In de genitief staat het accent steeds op de laatste lettergreep.
Deze groep bevat slechts één woord met accent op de derdelaatste lettergreep: φίλντισι "ivoor" (gen. enk. φιλτισιού, geen meervoud).
Het woord μέλι "honing" kan ongelijklettergrepig verbogen worden met genitief μέλιτος (geen meervoud).
Verkleinwoorden op -άκι of -ούλι hebben geen genitief.
Woorden op -άι of -όι krijgen een extra -γ- in alle naamvallen behalve de nom., acc. en voc.enk.:

	voor- laatste
Nom. Enk.	ρολόι
Gen. Enk.	ρολογιού
Acc. Enk.	ρολόι

Nom. Mv.	ρολόγια
Gen. Mv.	ρολογιών
Acc. Mv.	ρολόγια
Betekenis	uurwerk

Gelijklettergrepigen op -υ

	voor- laatste
Nom. Enk.	βράδυ
Gen. Enk.	βραδιού
Acc. Enk.	βράδυ

Nom. Mv.	βράδια
Gen. Mv.	βραδιών
Acc. Mv.	βράδια
Betekenis	avond

Opmerking:

Deze groep bevat enkel woorden met het accent op de voorlaatste lettergreep.
In de genitief verspringt het accent naar de laatste lettergreep.
het woord δάκρυ "traan" behoudt de -υ- in alle naamvallen verder is de gen.mv. δακρύων.

Gelijklettergrepigen op -ος

	voor- laatste	derde- laatste
Nom. Enk.	μέρος	έδαφος
Gen. Enk.	μέρους	εδάφους
Acc. Enk.	μέρος	έδαφος

Nom. Mv.	μέρη	εδάφη
Gen. Mv.	μερών	εδαφών
Acc. Mv.	μέρη	εδάφη
Betekenis	deel	terrein

Opmerkingen:

Deze groep bevat geen woorden met accent op de laatste lettergreep.
In de genitief enkelvoud, nominatief meervoud en accusatief meervoud staat het accent altijd op de voorlaatste lettergreep.
In de genitief meervoud staat het accent altijd op de laatste lettergreep.
Deze groep bevat flink wat abstracte woorden die bijgevolg geen meervoud hebben:

θάρρος "durf, moed", κόστος "kostprijs", ύφος "hoogte", enz.

Het woord πέλαγος "oceaan" wordt soms verbogen als een onzijdig substantief op -o (in dat geval eindigen dus enkel de nominatief en de accusatief enkelvoud op -ος).

Ongelijklettergrepigen op -α

	voor- laatste	derde- laatste
Nom. Enk.	κύμα	όνομα
Gen. Enk.	κύματος	ονόματος
Acc. Enk.	κύμα	όνομα

Nom. Mv.	κύματα	ονόματα
Gen. Mv.	κυμάτων	ονομάτων
Acc. Mv.	κύματα	ονόματα
Betekenis	golf	naam

Opmerkingen:

Deze groep bevat geen woorden met het accent op de laatste lettergreep.
Het accent staat in de genitief meervoud steeds op de voorlaatste lettergreep.
In de andere naamvallen verschuift het accent enkel indien het op de vierdelaatste lettergreep terecht zou komen.
γάλα "melk" heeft soms γάλακτος en γαλάκτων als genitief enkelvoud en meervoud.

Ongelijklettergrepigen op -ο

	derde- laatste
Nom. Enk.	δέσιμο
Gen. Enk.	δεσίματος
Acc. Enk.	δέσιμο

Nom. Mv.	δεσίματα
Gen. Mv.	δεσιμάτων
Acc. Mv.	δεσίματα
Betekenis	vastbinden

Opmerkingen:

Deze groep bevat enkel woorden met het accent op de derdelaatste lettergreep. Ze zijn gemakkelijk te herkennen want ze eindigen alle op -σιμο, -ξιμο of -ψιμο.
Het zijn eigenlijk de verbogen vormen van de (Nederlandse) infinitief (meer hierover op de pagina over het voltooid aspect).
Het accent staat in de genitief meervoud steeds op de voorlaatste lettergreep.
In de andere naamvallen verschuift het accent enkel indien het op de vierdelaatste lettergreep terecht zou komen.

Ongelijklettergrepigen op -ας

	voor- laatste
Nom. Enk.	κρέας
Gen. Enk.	κρέατος
Acc. Enk.	κρέας

Nom. Mv.	κρέατα
Gen. Mv.	κρεάτων
Acc. Mv.	κρέατα
Betekenis	vlees

Opmerking:

Deze groep bevat in totaal slechts 3 substantieven; de andere zijn:

πέρας "eindpunt"

τέρας "monster"

γήρας "ouderdom"

Ongelijklettergrepigen op -ως

	laatste
Nom. Enk.	φως
Gen. Enk.	φωτός
Acc. Enk.	φως

Nom. Mv.	φώτα
Gen. Mv.	φώτων
Acc. Mv.	φώτα
Betekenis	licht

Opmerkingen:

De samenstellingen van φως hebben de klemtoon op de voorlaatste lettergreep in alle naamvallen, bvb. αεριόφως "gaslicht", ημίφως "schemering", λυκόφως "avondschemering".
Deze groep bevat verder slechts twee substantieven:

καθεστώς "staatsbestel" (maar met gen. enk. καθεστώτος)

γεγονός "gebeurtenis" (maar met gen. enk. γεγονότος)

>> Nieuwgrieks >> Substantieven >> Onzijdige substantieven