Nieuwgrieks/Betrekkelijke voornaamwoorden

Vormen

Het Grieks kent vijf betrekkelijke voornaamwoorden, twee gewone en drie correlatieve:

Που

Dit is het meestgebruikte betrekkelijk voornaamwoord. Het wordt niet verbogen.

De basisbetekenis is "die" of "dat":

είναι ο άνθρωπος που με είδε   "hij is de man die me zag"

τα αυτοκίνητα που έχουμε έιναι παλιά   "de auto's die we hebben, zijn oud"

μιά μάχη που δεν πάρθηκε   "een gevecht dat niet aanvaard werd"

maar het kan ook als meewerkend voorwerp gebruikt worden:

νά την κυρία που έδωσες τη γρίπη   "zie daar de vrouw aan wie je de griep gegeven hebt"

of als genitief "wier" of "wiens":

το παιδί που έκλεψαν το πoδήλατό του, μένει δίπλα μας   "het kind wiens fiets gestolen werd (men stal), woont naast ons"

In dit laatste geval wordt gewoonlijk ter verduidelijking een bezittelijk voornaamwoord (hier του) toegevoegd.

Naargelang de betekenis van het werkwoord in de betrekkelijke bijzin kan πoυ ook allerhande bij dat werkwoord passende betekenissen hebben:

o άνθρωπος που δανείστηκα τα χρήματα ήταν ο Πέτρος "de persoon van wie ik het geld leende, was Petros"

Merk op: als πού met accent geschreven wordt dan heeft het de betekenis "waar?" en kan het zowel vragend als betrekkelijk gebruikt worden (meer info hierover op de pagina over vragende voornaamwoorden).

Ο οποίος

Dit voornaamwoord heeft dezelfde betekenis als που maar wordt wel verbogen (en dit als een adjectief van groep 2):

o δάσκαλος, ο οποίος διδάσκει τα παιδια μου, είναι καλός   "de leraar, die mijn kinderen onderwijst, is goed"

Het wordt in de praktijk echter veel minder gebruikt, meestal enkel als het gebruik van που de context niet helemaal duidelijk zou maken:

τηλεφώνησα στην κόρη του φίλου μου, η οποία πηγαίνει αύριο   "ik belde de dochter van mijn vriend, die morgen komt"

In deze context blijkt enkel uit het geslacht van η οποία dat het de dochter is die morgen komt.

of als het betrekkelijk voornaamwoord na een voorzetsel voorkomt (που is in dat geval niet toegelaten):

το σπίτι στο οποίο μένω   "het huis waarin ik woon"

Soms gebruiken we ook het voornaamwoord o οποίος als we om stylistische redenen een herhaling van που willen vermijden.

Correlatieve voornaamwoorden

Deze voornaamwoorden worden op twee verschillende manieren gebruikt:

• bepaald: Dit gebruiken we met een bijzin in de verleden of de tegenwoordige tijd.
• onbepaald: In deze betekenis vinden we een momentane aanvoegende wijs zonder να.

Ό,τι

Dit is opnieuw een onverbuigbaar voornaamwoord.

Merk op:

• Ondanks de komma moet je ό,τι als één woord beschouwen.
• je mag ó,τι niet verwarren met het voegwoord ότι dat "dat" betekent:

ξέρουμε ότι πρέπει να φύγουμε   "we weten dat we moeten vertrekken"

(hierover meer op de pagina over samengestelde zinnen).

bepaald gebruik

In deze situatie betekent het "wat" of "dat wat":

δε με νιάζει ó,τι λες   "ik trek me niet aan wat je zegt"

κάνετε ό,τι θέλετε   "jullie doen wat jullie willen"

Dit voornaamwoord kan ook gebruikt worden bij een zelfstandig naamwoorden dat naar iets levenloos verwijst. Het betekent in dat geval "welk(e) ook":

ό,τι μέρα μου τηλεφωνάς, θα με βρεις στο σπίτι   "welke dag je me ook belt, je zal me thuis vinden"

onbepaald gebruik

In deze gebruikswijze betekent het "gelijk wat ook":

τρώω ό,τι μου δώσεις   "ik eet gelijk wat je me ook geeft"

of bij een zelfstandig naamwoord "gelijk welk ook":

τρώω ό,τι κρέας μου δώσεις   "ik eet gelijk welk vlees je me ook geeft"

Όποιος

Dit is de verbuigbare tegenhanger van ό,τι:

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	όποιος	όποια	όποιο
Gen. Enk.	όποιου   (οποιανού)	όποιας   (οποιανής)	όποιου   (οποιανού)
Acc. Enk.	όποιον	όποια   (όποιαν)	όποιο
Nom. Mv.	όποιοι	όποιες	όποια
Gen. Mv.	όποιων   (οποιανών)	όποιων   (οποιανών)	όποιων   (οποιανών)
Acc. Mv.	όποιους   (οποιανούς)	όποιες	όποια

Merk op: dit voornaamwoord kan nooit samen met een lidwoord gebruikt worden.

bepaald gebruik

De betekenis is algemener dan ό,τι omdat het ook "wie" kan betekenen, maar het is enkel als we naar levende zelfstandige naamwoorden verwijzen verplicht (bij levenloze wordt de voorkeur gegeven aan ό,τι):

χαιρετίζω όποιος θέλει ας φύγει   "ik groet wie wil vertrekken"

Ook na een voorzetsel gebruiken we όποιος:

κιόλας ξέρω με όποιον πάω   "ik weet al met wie ik ga"

Tenslotte kan ook dit voornaamwoord afhankelijk gebruikt worden:

όποια χώρα νικάει, είναι καλό   "gelijk welk dorp er ook wint, het is ok (goed)"

onbepaald gebruik

Deze gebruikswijze betekent analoog met ό,τι "gelijk wie ook":

πάω στην Ξάνθη, όποιος έρθει   "ik ga naar Xanthi, gelijk wie er ook komt"

of bij een zelfstandig naamwoord "gelijk welke ook":

πάω στην Ξάνθη, όποια φίλη έρθει   "ik ga naar Xanthi, gelijk welke vriendin er ook komt"

Όσος

Dit voornaamwoord wordt als een adjectief van groep 1 verbogen. Ook dit voornaamwoord kan nooit samen met een lidwoord gebruikt worden.

bepaald gebruik

In dit geval betekent het "zoveel als". Het kan zelfstandig gebruikt worden:

σου πληρώνω όσο αξίζεις   "ik betaal je zoveel als je waard bent"

of afhankelijk van een zelfstandig naamwoord:

μείνετε όση ώρα θέλετε   "blijft u zolang (zoveel uur) als u wilt"

θα αργοράσω όσο κρέας χριάζομαι   "ik zal zoveel vlees kopen als nodig"

onbepaald gebruik

Deze gebruikswijze betekent "hoeveel ook":

σου αγαπώ όσος φας   "ik hou van je gelijk hoeveel je ook eet"

όσες ημέρες περάσουν, δε θα φύγω   "hoeveel dagen er ook voorbijgaan, ik zal niet weggaan"

Het achtervoegsel -δήποτε

De betrekkelijke voornaamwoorden όποιος, όσος en ό,τι kunnen het onverbuigbare achtervoegsel -δήποτε krijgen om algemeenheid uit te drukken. De originele voornaamwoorden οποιοσ- en οσοσ- worden wel verbogen:

oποιοσδήποτε, oποιαδήποτε, oποιοδήποτε   "gelijk wie"

oτιδήποτε   "gelijk wat"

οσοσδήποτε, οσηδήποτε, οσοδήποτε   "hoeveel ook"

Een voorbeeld:

δε θα το δώσω σε οποιονδήποτε   "ik ga dat niet aan gelijk wie geven"

---

>> Nieuwgrieks >> Voornaamwoorden >> Betrekkelijke voornaamwoorden