Anaximander over de natuur/Geschriften van Anaximander

Alleen de Suda geeft een lijst van Anaximanders’ werken: ^[1]

Over de natuur (Περὶ φύσεως / Peri phúseôs)
Omloop van de hemellichamen rond de Aarde (Γῆς περίοδος / Ges periodos)
Over de vaste (hemel)lichamen (Περὶ τῶν ἀπλανῶν / Peri ton aplanỗn)
De sfeer (Σφαῖρα / Sphaĩra)

Besproken onderwerpen en de samenvatting

Het is onzeker of hij ook daadwerkelijk al deze werken heeft geschreven, laat staan dat hij ze de genoemde titels toekende, die dan in ieder geval wel van latere datum zullen zijn. Want in Anaximanders' tijd was het niet per se gebruikelijk een titel aan een werk toe te kennen. Uit de doxografische berichten kunnen wij in ieder geval wel opmaken dat hij over de in de boektitels genoemde onderwerpen heeft geschreven en er een overkoepelende theorie over heeft gevormd. Diogenes Laërtius vermeldt in het korte hoofdstuk over Anaximander, dat zijn leer de vorm heeft gekregen van een samenvatting, ^[2] waaruit wellicht geconcludeerd kan worden dat Anaximander slechts één verhandeling heeft geschreven. Dat er een werk met de titel De sfeer aan hem wordt toegeschreven, kan in verband worden gebracht met zijn bijdragen aan de meetkunde.

Het vroegste schriftelijke proza

Het is vandaag de dag onmogelijk zijn filosofische bijdragen chronologisch te rangschikken, omdat geen enkel antiek document chronologische referenties geeft. Themistius, een vierde eeuwse Byzantijnse redenaar, vermeldt dat hij "de eerste van de bekende Grieken was die een schriftelijk document over de natuur publiceerde". ^[3] Daarom worden zijn teksten gerekend tot het vroegste schriftelijke proza van de Westerse wereld. In de tijd van Plato was zijn filosofie echter bijna vergeten. Alleen Aristoteles, zijn opvolger Theofrastus en een aantal latere doxografen reiken ons getuigenissen van zijn werk aan. Wij weten echter van Aristoteles dat Thales, ook uit Milete, de voorganger was van Anaximander. Het is onzeker of Thales ook daadwerkelijk de leermeester was van Anaximander, maar er kan geen twijfel bestaan over het gegeven dat Anaximander werd beïnvloed door Thales. Deze laatste stelde namelijk een theorie op die inhoudt dat alles wat bestaat voortkomt uit het element water. Ook Anaximander sprak van een archè, ofwel van een oer- en grondbeginsel waaruit alles voortkomt, maar anders dan Thales wees hij het Onbegrensde (het Apeiron) aan om het als archè te beschouwen. In die zin kan dus terecht gesproken worden van de "Milesische school", die begon bij Thales, gevolgd door Anaximander en eindigde met Anaximenes. Ook de Grieken spraken reeds in de Oudheid van het bestaan van die school.

Bron

De bovenstaande tekst is voor het grootste deel (m.u.v. de tweede van de drie alinea's, die alleen oorspronkelijke bijdragen bevat) ontleend aan het Engelstalige Wikipedia-artikel over Anaximander.

Noten

↑ Suidas Lexicon, sv. Anaximandros (DK 12 A 2): ἔγραψε Περὶ φύσεως, Γῆς περίοδον καὶ Περὶ τῶν ἀπλανῶν καὶ Σφαῖραν καὶ ἄλλα τινά. “Hij schreef Over de natuur, Omloop van de hemellichamen rond de aarde, en Over de vaste lichamen, en De sfeer en andere dingen.”
↑ Diogenes Laërtius, De vitae philosophorum II, 2 (DK 12 A 1): τῶν δὲ ἀρεσκόντων αὐτῶι πεποίηται κεφαλαιώδη τὴν ἔκθεσιν, ἧι που περιέτυχεν καὶ Ἀπολλόδωρος ὁ Ἀθηναῖος. “Van zijn leerstellingen echter werd er een uiteenzetting van de hoofdzaken gemaakt. Deze werd aangetroffen door Apollodorus de Athener.”
↑ Themistius, Orationes, 36 p. 317 (DK 12 A 7): ἐθάρρησε πρῶτος ὧν ἴσμεν Ἑλλήνων λόγον ἐξενεγκεῖν περὶ φύσεως συγγεγραμμένον. "Hij was niet bevreesd, althans voor zover wij weten, om voor het eerst van de Hellenen een redevoering Over de natuur in geschrifte uiteen te zetten."

[1] Suidas Lexicon, sv. Anaximandros (DK 12 A 2): ἔγραψε Περὶ φύσεως, Γῆς περίοδον καὶ Περὶ τῶν ἀπλανῶν καὶ Σφαῖραν καὶ ἄλλα τινά. “Hij schreef Over de natuur, Omloop van de hemellichamen rond de aarde, en Over de vaste lichamen, en De sfeer en andere dingen.”

[2] Diogenes Laërtius, De vitae philosophorum II, 2 (DK 12 A 1): τῶν δὲ ἀρεσκόντων αὐτῶι πεποίηται κεφαλαιώδη τὴν ἔκθεσιν, ἧι που περιέτυχεν καὶ Ἀπολλόδωρος ὁ Ἀθηναῖος. “Van zijn leerstellingen echter werd er een uiteenzetting van de hoofdzaken gemaakt. Deze werd aangetroffen door Apollodorus de Athener.”

[3] Themistius, Orationes, 36 p. 317 (DK 12 A 7): ἐθάρρησε πρῶτος ὧν ἴσμεν Ἑλλήνων λόγον ἐξενεγκεῖν περὶ φύσεως συγγεγραμμένον. "Hij was niet bevreesd, althans voor zover wij weten, om voor het eerst van de Hellenen een redevoering Over de natuur in geschrifte uiteen te zetten."

[1]

[2]

[3]