Schilderen/Harmonie en contrast
Een manier om naar de schilderkunstige compositie te kijken is in termen van harmonie en contrast. Met harmonie en contrast wordt in dit geval harmonie en contrast in de vormgeving bedoeld. Er bestaat ook kleurcontrast en kleurharmonie, dat elders wordt besproken. Met harmonie wordt een volledig stabiele vormgeving bedoeld, waarin dezelfde figuren worden herhaald. Een verwant begrip is balans, waaraan een aparte paragraaf is gewijd..
In het voorbeeld hieronder is in stappen aangegeven hoe van volledige harmonie naar een afbeelding met meer contrast gekomen wordt.
- Afbeelding 1: Totale harmonie met 5 gelijke muzieknoten
- Afbeelding 2: Iets contrast wordt zichtbaar doordat twee noten dichter bij elkaar zijn gezet
- Afbeelding 3: Nog iets meer contrast, doordat twee muzieknoten in grootte zijn veranderd
- Afbeelding 4: Twee muzieknoten zijn nu bovendien in kleur veranderd
- Afbeelding 5: Het contrast tussen de 3 overblijvende harmonieuze noten is verder vergroot door twee noten overlappend te maken.
In bovenstaande figuren is te zien dat er steeds meer een optisch zwaartepunt ontstaat, dat wil zeggen een punt in de compositie waar het oog naar toe lijkt te trekken.
Tijdens het schilderen is het zinvol om je bewust te zijn van de harmonie en contrast in het werk, en bij het toevoegen van nieuwe elementen na te gaan of je het contrast wil verhogen, of juist de harmonie wilt versterken.