Quenya/Ablatief
Gebruik
[bewerken]De ablatief vervangt het voorzetsel "van" indien het gaat om:
- de oorsprong van iets dat een beweging inhoudt:
- tuluvan i ciryallo "ik zal van het schip komen"
- of de oorsprong van iets dat gegeven wordt:
- tuvunes i malta i cundullo "hij kreeg het goud van de prins"
De ablatief wordt ook bij volgende woorden gebruikt:
- het werkwoord ruc- "vrezen, bang zijn voor", om uit te drukken wat gevreesd wordt of waarvoor men bang is:
- i hína runcë i huinello "het kind vreesde de schaduw"
- na het voorzetsel et "uit, vanuit":
- i fëa tullë et i olpello "de geest kwam uit de fles"
Vorming
[bewerken]We bekijken elk getal afzonderlijk:
Enkelvoud
[bewerken]De basisuitgang is -llo na klinkers en -ello na medeklinkers.
Bij de meeste woorden gebruik je simpelweg deze uitgang:
- sarat "teken" → saratello
- tári "koningin" → tárillo
- vendë "meisje" → vendello
Woorden met een stamvorm gebruiken deze stamvorm:
- nís "vrouw" → nissello
- curo "uitvinding" → curullo
- lómë "nacht" → lómillo
Uitzonderingen:
- woorden op -l ondergaan een samentrekking met de uitgang:
- menel "hemel" → menello
- woorden op -r, -n, -s verliezen hun eindmedeklinker voor -llo:
- aran "koning" → arallo
- atar "vader" → atallo
- tavas "woud" → tavallo
Bij het gebruik van deze beide regels moet je uitgaan van de stamvorm (en niet van de eindletter van de nominatief):
- talan "vloer" → talamello (stamvorm talam-)
- nén "water" → nello (stamvorm nen-)
De ablatief van samengetrokken stammen (zie Quenya/Stamvormen) vertrekt niet van deze stamvorm maar van de nominatief enkelvoud:
- toron "broer" → torollo (stamvorm torn-)
Verdubbelde L-stammen gebruiken eveneens de nominatief enkelvoud:
- amil "moeder" → amillo (stamvorm amill-)
(voor deze substantieven zijn de genitief en de ablatief enkelvoud dus identiek).
Meervoud
[bewerken]De uitgang is -llon na klinkers -illon na medeklinkers:
- mindon "toren" → mindonillon
- elda "elf" → eldallon
(merk op: soms worden de uitgangen -llor of -illor gebruikt, but maar deze verdienen niet de voorkeur).
Uitzonderingen:
- woorden op -l trekken samen met de uitgang:
- macil "zwaard" → macillon
- verdubbelde L-stammen gebruiken de nominatief enkelvoud:
- amil "moeder" → amillon (stamvorm amill-)
Duaal
[bewerken]- u-dualen krijgen -llo:
- aldu "een paar bomen" → aldullo (nom.enk.: alda)
- bij t-dualen wordt de eind-t vervangen door -lto:
- ciryat "een paar schepen" → ciryalto (nom.enk.: cirya)
- aranet "een paar koningen" → aranelto (nom.enk.: aran)
Partitief meervoud
[bewerken]We voegen -llon of -llo toe aan de nominatief partitief meervoud:
- ciryali "enkele schepen" → ciryalillon/ciryalillo (nom.enk.: cirya)
(maar de uitgang -llon geniet de voorkeur alhoewel soms -llor is gebruikt wordt).
>> Quenya >> Quenya/Substantieven >> Quenya/Ablatief