Naar inhoud springen

Quenya/Ablatief

Uit Wikibooks

Gebruik

[bewerken]

De ablatief vervangt het voorzetsel "van" indien het gaat om:

  • de oorsprong van iets dat een beweging inhoudt:
tuluvan i ciryallo "ik zal van het schip komen"
  • of de oorsprong van iets dat gegeven wordt:
tuvunes i malta i cundullo "hij kreeg het goud van de prins"

De ablatief wordt ook bij volgende woorden gebruikt:

  • het werkwoord ruc- "vrezen, bang zijn voor", om uit te drukken wat gevreesd wordt of waarvoor men bang is:
i hína runcë i huinello "het kind vreesde de schaduw"
  • na het voorzetsel et "uit, vanuit":
i fëa tullë et i olpello "de geest kwam uit de fles"

Vorming

[bewerken]

We bekijken elk getal afzonderlijk:

Enkelvoud

[bewerken]

De basisuitgang is -llo na klinkers en -ello na medeklinkers.

Bij de meeste woorden gebruik je simpelweg deze uitgang:

sarat "teken" → saratello
tári "koningin" → tárillo
vendë "meisje" → vendello

Woorden met een stamvorm gebruiken deze stamvorm:

nís "vrouw" → nissello
curo "uitvinding" → curullo
lómë "nacht" → lómillo

Uitzonderingen:

  • woorden op -l ondergaan een samentrekking met de uitgang:
menel "hemel" → menello
  • woorden op -r, -n, -s verliezen hun eindmedeklinker voor -llo:
aran "koning" → arallo
atar "vader" → atallo
tavas "woud" → tavallo

Bij het gebruik van deze beide regels moet je uitgaan van de stamvorm (en niet van de eindletter van de nominatief):

talan "vloer" → talamello (stamvorm talam-)
nén "water" → nello (stamvorm nen-)

De ablatief van samengetrokken stammen (zie Quenya/Stamvormen) vertrekt niet van deze stamvorm maar van de nominatief enkelvoud:

toron "broer" → torollo (stamvorm torn-)

Verdubbelde L-stammen gebruiken eveneens de nominatief enkelvoud:

amil "moeder" → amillo (stamvorm amill-)

(voor deze substantieven zijn de genitief en de ablatief enkelvoud dus identiek).

Meervoud

[bewerken]

De uitgang is -llon na klinkers -illon na medeklinkers:

mindon "toren" → mindonillon
elda "elf" → eldallon

(merk op: soms worden de uitgangen -llor of -illor gebruikt, but maar deze verdienen niet de voorkeur).

Uitzonderingen:

  • woorden op -l trekken samen met de uitgang:
macil "zwaard" → macillon
  • verdubbelde L-stammen gebruiken de nominatief enkelvoud:
amil "moeder" → amillon (stamvorm amill-)

Duaal

[bewerken]
  • u-dualen krijgen -llo:
aldu "een paar bomen" → aldullo (nom.enk.: alda)
  • bij t-dualen wordt de eind-t vervangen door -lto:
ciryat "een paar schepen" → ciryalto (nom.enk.: cirya)
aranet "een paar koningen" → aranelto (nom.enk.: aran)

Partitief meervoud

[bewerken]

We voegen -llon of -llo toe aan de nominatief partitief meervoud:

ciryali "enkele schepen" → ciryalillon/ciryalillo (nom.enk.: cirya)

(maar de uitgang -llon geniet de voorkeur alhoewel soms -llor is gebruikt wordt).



>> Quenya >> Quenya/Substantieven >> Quenya/Ablatief

Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.