Over beroemde personen/Leonardo da Vinci
Leonardo da Vinci (Anchiano nabij Vinci (onzeker) (Italië), 15 april 1452 - Cloux (thans Clos-Lucé) (Frankrijk), 2 mei 1519) was een beroemde Italiaanse architect, uitvinder, ingenieur, filosoof, sterrenkundige, natuurkundige, scheikundige, beeldhouwer, schrijver, schilder en componist uit de Renaissance. Hij wordt wel gezien als het schoolvoorbeeld van het renaissance-ideaal van de 'Uomo universale' en als genie.
Leven
[bewerken]
standbeeld bij het Uffizi, Florence.
Zijn leven wordt beschreven in Giorgio Vasari's Vite. Hoewel de naam suggereert dat da Vinci in Vinci werd geboren is dit uiterst twijfelachtig. Zijn "geboortehuis" - een hedendaagse toeristische attractie - staat in een dorp nabij Vinci. Zowel zijn vader als een aantal daarvoor waren wat heden ten dage notaris genoemd wordt. Door deze traditie van "notarissen" is zijn geboortedatum en zijn naam overgeleverd. "Leonardo di ser Piero da Vinci", wat betekent "Leonardo, zoon van Piero uit Vinci" schreef zijn grootvader in het familieboek. Leonardo was een buitenechtelijk kind. Hierdoor kon hij geen klassieke studie volgen. Leonardo groeide op het platteland op, vermoedelijk minstens het eerste jaar bij zijn moeder ivm met de zoogvoeding. Wat daarna gebeurd is, is onzeker; de nieuwe man van Leonardo's moeder voerde hem op als inwonend toen hij vijf jaar was. Toen hij de beroepsgerechtigde leeftijd bereikt had, ging hij naar zijn vader in Florence.
Hij werd een schildersgezel (leerling-schilder) bij Andrea del Verrocchio en later een onafhankelijk schilder. Van 1482 tot 1499 werkte hij voor de Hertog van Milaan, Ludovico Sforza, waar hij zijn eigen studio had, inclusief leerlingen. Toen de Fransen Milaan bezetten, keerde hij terug naar Florence, waar hij voor Cesare Borgia ging werken als militair architect en ingenieur[1]. In 1506 keerde hij terug naar Milaan.
Van 1513 tot 1516 woonde hij in Rome, waar toentertijd overigens de veel jongere schilders Rafael en Michelangelo werkten, met wie hij weinig contact had. In 1516 ging Leonardo werken voor koning Frans I van Frankrijk in het kasteel van Amboise. Clos-Lucé is een herenhuis in Amboise, dat werd bewoond door Leonardo da Vinci. Het is nu een museum over het leven en werk van Leonardo da Vinci. Het beschikt over veel voorbeelden van zijn uitvindingen.
Hij overleed in het Franse Cloux en ligt begraven in de Kapel van St. Hubertus in het kasteel van Amboise in Amboise.
Leonardo schijnt nooit een intieme relatie gehad te hebben met een vrouw. In 1476 werd hij anoniem beschuldigd van homoseksuele contacten met een 17-jarig model, de notoire prostitué Jacopo Saltarelli. Dit gebeurde die tijd wel vaker en is vermoedelijk een vorm van laster geweest. Samen met drie anderen werd Leonardo bij gebrek aan bewijs vrijgesproken van een aanklacht wegens homoseksueel gedrag, maar allen werden nog wel enige tijd in de gaten gehouden door de "Nachtagenten" van Florence, een soort zedenpolitie. De speculatie over de vermeende homoseksualiteit wordt vooral gevoed door een uiteenzetting die Sigmund Freud erover schreef en hoewel het meeste van het werk van Freud weerlegd is zijn de redenen die hij in dit werk gebruikt dat niet.
_-_The_Last_Supper_(1495-1498).jpg)
Santa Maria delle Grazie, Milaan, 460 x 880 cm.
Leonardo was, met al zijn talenten, in zijn tijd een controversieel persoon. Vanwege zijn (onder andere) artistieke kwaliteiten verkreeg hij diverse opdrachten van de Kerk voor het vervaardigen van religieuze kunst, vooral schilderwerk. Het "Laatste Avondmaal" is hier een beroemd voorbeeld van. Da Vinci stond zijn gehele werkzame leven onder bescherming van invloedrijke personen; een tijd lang zelfs onder de paus zelf. De kerk was al redelijk versoepeld, anatomisch onderzoek werd op kleine schaal toegestaan, toch was er nog niet echt sprake van verlichting getuige het proces tegen Galileo Galilei zo'n 2 decennia na da Vinci's dood. Da Vinci heeft ook een aanvaring gehad met de paus. In een van de vellen noteerde da Vinci dat de paus, aan wiens hof hij resideerde, hem betrapt had op anatomisch onderzoek op menselijke lijken. Ook is in een van zijn notities de opmerking "De zon staat stil" te vinden, volgens velen een verwijzing naar een heliocentrische kijk wat tegen de dan geldende dogma's was.
Werk
[bewerken]
Louvre,Parijs
Leonardo is zeer bekend vanwege schilderwerken als de Mona Lisa (ook "La Gioconda"), dat zich nu in het Parijse Louvre-museum bevindt en de muurschildering Laatste Avondmaal ("Ultima Cena" of "Cenacolo", Milaan). Dit tweede werk ging vanwege de techniek die hij had gebruikt al in zijn eigen tijd hard achteruit. Slechts zeventien van zijn doeken en geen van zijn beelden bestaan nu nog. Het merendeel van de tekeningen wordt bewaard in de Koninklijke Collectie te Windsor Castle in Engeland; zij zijn eigendom van Koningin Elisabeth .
Leonardo wijdde vaak vele schetsen aan grootse schilderijen, maar maakte ze lang niet altijd af. In 1481 kreeg hij opdracht om het altaarstuk "De aanbidding door de wijzen" te maken, maar hij vertrok naar Milaan voordat het af was.
Daar besteedde hij vele jaren aan het ontwerpen van een monumentaal, acht meter hoog bronzen ruiterbeeld ter ere van de vroegere vorst Franscesco Sforza[2]. Ook dit project werd nooit gerealiseerd, maar dan als gevolg van de oorlog met Frankrijk. Op initiatief van privé-personen werd een vergelijkbaar standbeeld in 1999 in New York gemaakt en aan de stad Milaan geschonken.
Toen Leonardo in Florence was teruggekeerd, kreeg hij de opdracht een grote openbare muurschildering te maken. (Michelangelo zou de muur ertegenover beschilderen. De twee mochten elkaar overigens totaal niet.) Na vele voorstudies verliet hij de stad.
tekent het ideale menselijk lichaam gebaseerd op een pentagon met de verhoudingen 1:1618.
Misschien nog wel indrukwekkender dan zijn kunstwerken zijn Leonardo's studies van de anatomie, het vliegen van vogels en vele andere onderwerpen. De uiteindelijk vergevorderde kennis van de anatomie van het menselijk lichaam leerde Da Vinci zichzelf. Het is een bekend feit dat hij in het holst van de nacht de lichamen van pas gestorven mensen uit hun graven stal. Vervolgens ontleedde hij deze lichamen thuis.
Leonardo, die linkshandig was en zijn hele leven in spiegelschrift schreef, noteerde zijn bevindingen gedetailleerd in aantekeningenboeken, die een combinatie zijn van kunst en wetenschap. Hij publiceerde of verspreidde deze boeken niet. De inhoud bleef dan ook tot de 19e eeuw verborgen, en kon dus tot die tijd andere wetenschappers en ingenieurs niet op een directe manier inspireren. Vanwege deze geheimhouding beschouwde L. Sprague de Camp Leonardo in zijn boek The Ancient Engineers dan ook niet als de eerste moderne ingenieur, maar juist als de "laatste van de klassieken", omdat na Leonardo wetenschappers pas echt begonnen hun bevindingen te verspreiden.
In 1994 werd op een veiling een bedrag van 30,8 miljoen dollar neergelegd door Bill Gates, topman van Microsoft, die hiermee 18 vellen papier aankocht, met rode inkt in spiegelbeeld beschreven door Leonardo Da Vinci. De perkamenten waren volgekrabbeld met de meest uiteenlopende ideeën over onder andere astrologie en religie. Deze bladen zijn staan bekend als de Codex Leicester. Bill Gates leende ze na zijn aankoop uit aan het Fogg-Museum van Harvard University, waar de geschriften nu te bewonderen zijn[3]. Naast deze codex zijn zo'n 7000 vellen van het werk van Leonardo bekend. Onder meer het Windsor Castle en verschillende bibliotheken in Milaan bezitten werk van Leonardo. De meest recent ontdekte codex bevindt zich in twee delen in Madrid.
Leonardo's wetenschappelijke werk was gebaseerd op empirisch onderzoek, niet op experimenten of theoretische verklaringen: hij probeerde een verschijnsel te doorgronden door het zo gedetailleerd mogelijk te beschrijven en te tekenen. Gedurende zijn hele leven had hij het plan om een grootse encyclopedie te maken op basis van tekeningen.
Zijn boeken bevatten tekeningen van verschillende nieuwe apparaten en machines, zoals een helikopter, machinegeweren, een bepantserde tank, een onderzeeër en een apparaat met tandwielen waarvan men vermoedt dat het een mechanische rekenmachine voorstelt. Op 3 januari 1496 voerde Leonardo een mislukte proef uit met een vliegtuig dat hij had gebouwd.
In 1502 maakte Leonardo een ontwerp voor een 240 m lange brug zonder tussenliggende pijlers. Dit maakte deel uit van een civiel project voor Sultan Bajazet II van Constantinopel. Het ontwerp was bedoeld om een inham van de Bosporus die bekend stond als De Gouden Hoorn te overbruggen. De brug werd daar nooit gebouwd, maar in 2001 werd er in Noorwegen een geconstrueerd volgens hetzelfde principe.
Leonardo zelf ondertekende zijn werk met "Leonardo" of "Io, Leonardo" ("Ik, Leonardo"). Vermoedelijk gebruikte hij zijn vaders naam niet omdat hij een bastaard was. Bij zijn studies gebruikte hij overigens wel de naam Leonardo da Vinci.
Da Vinci tegenwoordig
[bewerken]In 2003 schreef de Amerikaanse auteur Dan Brown een boek dat later een bestseller bleek te worden; The Da Vinci Code. In dit boek gebruikt hij symboliek en werken van Da Vinci als leidraad voor het verhaal. De bestsellerstatus van dit boek leidde tot een hernieuwde interesse en bekendheid onder het grote publiek van de persoon Leonardo da Vinci.
Noten
[bewerken]- ↑ Borgia was de zoon van Paus Alexander VI en werd ook wel "Duca Valentino" genoemd.
- ↑ Leonardo kon overigens uitstekend paardrijden.
- ↑ Bill Gates was een oud-student van Harvard, maar heeft zijn studie nooit voltooid.