Onderwijs in relatie tot P2P/Toetsing aan praktijk en theorie/Natuur- en milieueducatie in historisch perspectief

Natuur- en milieueducatie in historisch perspectief

Natuureducatie

Vanaf het begin van de vorige eeuw, in de context van de industriële revolutie en de daarmee gepaard gaande urbanisatie, werd gepleit voor realistische en ervaringsgerichte natuureducatie voor de alsmaar meer van de natuur vervreemde stadskinderen.

Natuurbehoudseducatie

Halverwege de twintigste eeuw leidde een toenemend maatschappelijk bewustzijn over problemen inzake natuurbehoud tot de introductie van natuurbehoudseducatie. De bedoeling was om kinderen via kennisoverdracht te overtuigen van het belang van natuurbescherming.

Milieueducatie

In de jaren zeventig groeide een toenemend bewustzijn van de omvang, de ernst en de complexiteit van de ecologische crisis: uitputting van grondstoffen, bevolkingsexplosie, wereldvoedselproblematiek, klimaatverandering, biodiversiteitsverlies, nucleair afval, enz. Opvoeding en onderwijs moesten een bijdrage leveren aan de maatschappelijke aanpak van deze problemen door kinderen en jongeren niet alleen op te voeden tot natuurliefhebbers maar ook tot milieuvriendelijke en kritische burgers. Internationaal ontstaat een veelheid aan initiatieven onder de noemer milieueducatie.

Natuur- en milieueducatie

In het werkveld bestaan intussen vormen van de romantische, traditionele (‘groene’) natuureducatie en initiatieven van de meer kritische en politieke (‘grijze’) milieueducatie naast elkaar. In het Nederlandse taalgebied werd getracht de spanning tussen de traditionele natuurbehoudsbeweging en de meer radicale milieubeweging tegenstelling weg te werken door de invoering van ‘natuur- en milieueducatie’, een consensusconcept dat zowel streeft naar zorg voor de natuur als naar het bevorderen van een sociaal milieubewustzijn.

Educatie voor Duurzame Ontwikkeling

Een volgende grote mijlpaal in de geschiedenis van NME is het VN-rapport ‘Our Common Future’(het Brundtlandrapport) in 1987. Het concept ‘duurzame ontwikkeling’ werd met dit rapport gelanceerd en milieuproblemen werden geanalyseerd in de context van het spanningsveld tussen een eindig ecosysteem Aarde met daarbinnen een oneindige groei van bevolking en consumptie. Duurzame ontwikkeling werd in het rapport omschreven als een ontwikkeling die tegemoetkomt aan de behoeften van het heden zonder de mogelijkheden van toekomstige generaties in gevaar te brengen om in hun behoeften te voorzien. Duurzame ontwikkeling beïnvloedt sindsdien in toenemende mate de wereld van NME. De periode 2005-2014 werd door de Verenigde Naties uitgeroepen tot Decennium van Educatie voor Duurzame Ontwikkeling.

Een rode draad

De historiek van NME leert ons dat de sector sterk wordt beïnvloed door de veranderende tijdsgeest. Doorheen de tijd worden doelen en inhouden van NME gekleurd door de evoluerende maatschappelijke praktijken en denkbeelden over natuur en milieu. Deze geschiedenis is er één van een opeenvolging van nieuwe perspectieven en begrippen. Maar zijn de veronderstelde trendbreuken wel altijd zo ‘nieuw’? Eén constante lijkt alvast de tendens om educatie te begrijpen in functie van het oplossen van (evoluerende) maatschappelijke problemen. Zie “Natuur- en milieueducatie in historisch perspectief” (http://www.lne.be/themas/natuur-en-milieueducatie/nme-evenementen/basiscursus-nme/docs/inleiding_NME_historischperspectief_BW.pdf ) voor een meer uitgebreide toelichting van deze historiek.