- Persona - of 'het conformerende archetype' is volgens de Jungiaanse psychoanalyse een van de universele archetypische beelden die iedere mens overerft. Volgens de Zwitserse arts en psycholoog Carl Gustav Jung maakt de persona deel uit van de inherente menselijke natuur, de mens als soort. In de omgangstaal spreekt men over iemands 'imago' of (Engels) image, de indruk die iemand op de buitenwereld maakt of die hij probeert te 'projecteren'. De persona is te beschouwen als een soort compromis tussen het individu en de gemeenschap. Zij beschermt de psyche door ze af te schermen en zo niet te zeer bloot te geven aan de omgeving. Een goed aangepaste persona maakt de sociale omgang gemakkelijk en soepel.
- Persoonlijkheidstypen - Jung onderscheidt 4 psychologische functies: denken, voelen, gewaarwording en intuïtie. Denken en voelen zijn hierbij de "rationele functies", en gewaarworden en intuïtie de "irrationele functies". Deze vier functies combineert hij met de 2 fundamentele houdingen introversie en extraversie. Door combinatie van deze 4 functies en 2 houdingen ontstaan dus in totaal 8 mogelijke persoonlijkheidstypen. Voorbeelden: het "introverte denktype" en het "extraverte gevoelstype".
- Persoonlijk onbewuste - De ervaringen die niet tot het bewustzijn worden toegelaten verdwijnen niet uit de psyche, maar worden opgeslagen - zo zegt Jung - in het "persoonlijk onbewuste". Ook verdrongen beleefde ervaringen zoals persoonlijke conflicten en angstige gedachten komen hier terecht. (Zie ook: Collectief onbewuste). De inhoud van het persoonlijk onbewuste bestaat uit:
- in het geheugen opgeslagen herinneringen die door datzelfde geheugen terug in het bewustzijn kunnen worden gebracht;
- vergeten ervaringen, gevoelens en feiten die terug kunnen worden opgeroepen;
- beneden de drempel van het bewustzijn gelegen waarnemingen ("subliminaal");
- verdrongen, met pijn en angst geassocieerde herinneringen.
- Projectie - is binnen de analytische psychologie van Jung het verdedigingsmechanisme waarbij iemand eigen psychische inhouden en archetypen aan andere personen toeschrijft. Zo wordt bv. het moederarchetype op andere vrouwen 'geprojecteerd', wat kan leiden tot een verscheidenheid van psychische stoornissen. De projectie van negatieve eigenschappen op anderen is een vaak voorkomend fenomeen in het dagelijks leven: iemand die zelf onbeschoft is, verwijt anderen bijvoorbeeld geen manieren te hebben. Willens nillens zien we onze eigen niet erkende fouten en blinde vlekken in anderen. Dit is overduidelijk in persoonlijke ruzies en in de politiek. Onze menselijke natuur doet ons geloven dat de wereld is zoals wij zien dat zij is, en dat mensen zijn wie we denken dat ze zijn. Andere mensen blijken echter vaak volledig anders te zijn dan we dachten.
- Psyche - In de Jungiaanse psychologie wordt de persoonlijkheid als geheel de "psyche" genoemd. Alle gedachten, gevoelens en gedragingen, bewust of onbewust, maken daar deel van uit. Volgens Jung is de persoonlijkheid oorspronkelijk een geheel; de mens zal zich er zijn hele leven lang voor moeten hoeden opdat deze samenhang en harmonie die hij bij geboorte bezit niet desintegreert. Daarbij helpt volgens Jung de psychoanalyse.
- Psychische energie - zie Libido.
- Psychoanalyse - of 'dieptepsychologie' werd in de jaren 1890 in Wenen uitgevonden door Sigmund Freud (1856-1939), die het omschreef als "een procedure voor de medische behandeling van de zenuwzieken". De patiënt, van zijn kant, bracht verslag uit van zijn dromen en herinneringen en deed vrije woordassociaties. De analyticus interpreteerde vervolgens wat de patiënt had gezegd. Het doel van de freudiaanse psychoanalyse is om pijnlijke, naar het onbewuste verdrongen ervaringen uit het verleden op het spoor te komen. Volgens Freud zijn het deze verdrongen herinneringen die zenuwziekten bij neurotische patienten veroorzaken, terwijl zij ook de kern vormen van niet-neurotische persoonlijkheden.
