Gedichten uit de wereldliteratuur/The Flea

The Flea (De Vlo) is een gedicht van John Donne. De spreker in het gedicht probeert zijn geliefde zo ver te krijgen dat ze met hem naar bed gaat.

The Flea Marke but this flea, and marke in this, How little that which thou deny'st me is; Me it suck'd first, and now sucks thee, And in this flea our two bloods mingled bee; Confesse it, this cannot be said A sinne, or shame, or losse of maidenhead, Yet this enjoyes before it wooe, And pamper'd swells with one blood made of two, And this, alas, is more than wee would doe. Oh stay, three lives in one flea spare, When we almost, nay more than maryed are. This flea is you and I, and this Our marriage bed, and marriage temple is; Though parents grudge, and you, w'are met, And cloysterd in these living walls of Jet. Though use make thee apt to kill me, Let not to this, selfe murder added bee, And sacrilege, three sinnes in killing three. Cruell and sodaine, has thou since Purpled thy naile, in blood of innocence? In what could this flea guilty bee, Except in that drop which it suckt from thee? Yet thou triumph'st, and saist that thou Find'st not thyself, nor mee the weaker now; 'Tis true, then learne how false, feares bee; Just so much honor, when thou yeeld'st to mee, Will wast, as this flea's death tooke life from thee.

Parafrasering

Kijk eens goed naar die vlo

En merk vooral hoe weinig het toch is dat je me onthouden wil

Ze zoog eerst aan mij, en zuigt nu aan jou

En in die vlo wordt ons bloed vermengd

Zie nu toch in dat het geen zonde kan zijn

Of schande, of verlies van maagdelijkheid

Kijk hoe ze geniet, voordat ze lijdt

En opzwelt van twee druppels bloed in één

Helaas is dit veel meer dan wij gedaan hebben

Hou op, je neemt drie levens en niet één

Spaar haar leven nu we zo goed als getrouwd zijn

Want die vlo ben jij en ik,

En zij is ons huwelijksbed en tempel

Ondanks het verzet van je ouders en dat van jou

Zijn wij, als in een klooster, verenigd tussen die levende wanden

Zelfs als je mij zou willen doden

Mag je daar geen zelfmoord aan toevoegen

Een Heiligschennis: drie zonden voor drie doden

Wreed en snel heb je toch toegeslagen

En je nagel in het purperen bloed gedoopt

Waar was die vlo dan wel schuldig aan?

Behalve aan die druppel die ze van je opzoog?

Maar je glundert van triomf en zegt

Dat jij noch ik geschaad zijn met haar dood

Dat is waar, maar ook dat je vrees op niets berust,

Je zal maar even weinig eer verliezen als je jezelf aan mij overgeeft

Als je verloren bent met het doden van die vlo.

Analyse

Een vlo of een ander insect werd in de 16e- en 17e-eeuwse erotische poëzie soms opgevoerd opdat de dichter zich in de rol van het insect kon inleven dat zich grotere vrijheden met het lichaam van zijn geliefde kon permitteren dan hij zelf mocht. Donne kiest voor een wat verschillende benadering: de vlo zuigt bloed van beiden op, waardoor ze in het lichaam van de vlo verenigd worden. Als ze dan verenigd zijn, in een soort huwelijksplechtigheid binnen in de vlo door vermenging van hun bloed, is er volgens de dichter geen beletsel meer voor de vrouw om zich aan hem over te geven. Zaad werd in de 16e eeuw eigenlijk gezien als een vorm van bloed, waardoor het zoals hier in seksuele metaforen werd gebruikt om de geslachtsdaad ermee te suggereren. De vlo wordt door de geliefde uiteindelijk toch gedood, zodat de dichter zijn tactiek (en zijn argumentatie) plotseling moet veranderen. Hij zegt dat het opgeven van haar maagdelijkheid niet erger kan zijn dan het doden van de vlo.

Er zit ook heel wat religieuze en seksuele beeldspraak in het gedicht: Confesse it (biecht op), one blood made of two suggereert seks en/of zwangerschap, - three lives in one flea (de Heilige Drievuldigheid), cloysterd (in een klooster, hier de ingewanden van de vlo), sacrilege (heiligschennis), three sinnes in killing three (zonden, ook weer de Drievuldigheid), blood of innocence (het onschuldige bloed dat vloeit, zoals in het lijden van Christus).

Externe links

• Nederlandse vertalingen van "The Flea"