EHBO/Benadering van het slachtoffer

Kalmte

Het kan niet genoeg gezegd worden : blijf kalm en treed zelfzeker op. Behoudt ten allen tijde je koelbloedigheid. Door je kalmte en je zelfzekerheid zal het slachtoffer meer vertrouwen hebben, zich veiliger voelen en ook kalmeren. De omstanders zullen ook vlugger bereid zijn je te helpen als je dat aan hen vraagt.

Veiligheid

Veiligheid voor jezelf

Zorg ervoor dat je zelf geen slachtoffer wordt als je aan het helpen bent. Beter een slachtoffer en een helper dan 2 slachtoffers. Let bijvoorbeeld op :

Instortingsgevaar : het gebouw niet betreden.
Brand : enkel het gebouw betreden indien dit veilig is en nooit je kleding nat maken om een brandend gebouw te betreden. Het vocht verdampt razend snel omdat de temperatuur in een brandende ruimte zeer snel meerdere honderden graden kan zijn. Feitelijk ontstaat er stoom en loopt je het risico levend gekookt te worden.
Ongevallen op de openbare weg : plaats een gevarendriehoek (op de reglementaire afstand van 30 meter op gewone wegen en 100 meter op autosnelwegen).
Gas- en benzinelekken : maak geen vonken of vlammen, rook niet, zet je GSM niet aan en gebruik geen radiotoestellen.
Elektriciteit : schakel de stroombron uit alvorens de patiënt te benaderen.
Agressieve patiënten : let erop dat je niet gaat vechten.
Vreemde lichaamsvochten : draag handschoenen als je in contact kan komen met bloed, urine, sperma, speeksel, ...
Scheikundige stoffen : let erop dat je deze stoffen NOOIT met de blote hand aanraakt.
Werkende machines : gebruikt de noodstop om de machine uit te zetten.

Veiligheid van het slachtoffer

Naast je eigen veiligheid dien je ook in te staan voor de veiligheid van het slachtoffer. Let bijvoorbeeld op :

Gevaarlijke omgevingen (brandgevaar, instortingsgevaar, ongeval op autosnelweg, werkende machines, verstikkingsgevaar, ...) : verplaats het slachtoffer voorzichtig uit de gevaarlijke situatie.
Verzorg het slachtoffer zo veel mogelijk ter plaatse, zonder het te verplaatsen. Verplaatsen verhoogt namelijk het risico op letsels en andere kwetsuren.

Veiligheid voor je omgeving

Vaak dien je ook nog voor de veiligheid van de omstaanders te zorgen, die staan toe te kijken en daarbij soms roekeloos gedrag vertonen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij :

Ontploffingsgevaar : laat iedereen zijn/haar sigaret doven en duid ook iemand aan die hierop toeziet.
Verkeersongevallen : let erop dat niemand ondoordacht de straat oversteekt.

Omstaanders kunnen de hulpverlener met hun mening en commentaar behoorlijk het leven zuur maken. Probeer deze betweters een schijnopdracht te geven, maar laat in ieder geval je hulpverlening hierdoor niet in het gedrang brengen. Kwaad worden of woedeaanvallen heeft meestal het averechtse effect.

Vitale functies

Na een algemene benadering van de situatie, onderzoeken we het slachtoffer. Eerst controleren we de levensnoodzakelijke functies in volgende volgorde.

Het bewustzijn

Start met de geluidsprikkel : "Mevrouw/Meneer, hoort u mij ? Is alles in orde ?". Stel niet onmiddellijk ingewikkelde vragen, zoals "Hoe is dit gebeurd ?" en vermijd ten stelligste onnodige vragen als "Hoeveel huisdieren hebt u ?".

Ga dan over naar de gevoelsprikkels. Geeft zachte tikjes op de schouder of de wang. Schud eventueel even met de schouders (NOOIT met het hoofd !) of knijp zachtjes in de wang.

De ademhaling

Maak de luchtwegen vrij door het hoofd achterover te kantelen door met je wijs- en middenvinger de kin op de liften. Dit noemen we de hyperstrekking. Inspecteer de mond op eventuele blokkades (tong in de keel, braaksel, kleine voorwerpen, ...). Maakt de ademhalingswegen voorzichtig vrij. Hou je oor boven de mond en neus van het slachtoffer, kijk in de richting van de borstkas en :

Luister naar ademhalingsgeluiden, rochelen, hoesten, ...
Kijk naar de ademhalingsbewegingen van de borstkas of de buik.
Voel naar de uitgeademde lucht met je wang.

Maak de spannende kledij (broeksriem, stropdas, ...) los om de ademhaling te bevorderen.

De hartwerking

Controleer met je wijs- en middenvinger de halsslagader in de hals. Duw niet te hard, zachtjes aanraken volstaat meestal. Voel je niets, dan controleer je met je hand op de borst de hartkloppingen.

Wanneer er hartwerking is, blijf je beademen en controleren.

Als er geen ademhaling is, dan moet je beademen en hartmassage toepassen. In de praktijk komt dit neer op het ritmisch (100 x per minuut) krachtig drukken op de borstkas, waardoor er een afwisselende positieve en negatieve druk wordt opgebouwd in de thorax met als gevolg dat de grote vaten bloed aanzuigen. Doe dit met de onderkant van je rechterhand en plaats daarop je linkerhand, waarbij je de vingers in elkaar haakt. Duw zeker niet te hard, want dan riskeer je breuken ! Wissel dit dan af met beademing, volgens dit schema :

2 keer beademing
30 keer hartmassage
2 keer beademing
30 keer hartmassage
enz...

Bloedingen

Bloedingen kunnen zowel inwendig (bloeduitstorting) als uitwendig (open wonde, schaafwonden, ...) zijn. Je kan de uitwendige bloedingen stelpen door :

Een drukkend verband : ter hoogte van de wonde (stelpt bijna iedere bloeding). Vervang regelmatig het verband.
Een knelverband of afbinding : enkel te gebruiken in zeer uitzonderlijk gevallen.

Bloeding naar bloedvat

Slagaderbloeding : hierbij kan het bloed er letterlijk uitspuiten, en kan er vrij snel een aanzienlijk bloedverlies op treden. Bij een dergelijke verwonding moet de wond worden dichtgedrukt, en medische hulp ingeroepen.
Veneuze bloeding : uit een of meer grotere aderen. Lichte druk kan de bloeding meestal stoppen.
Capillaire bloeding : bloeding uit haarvaatjes, bijvoorbeeld uit een wondvlak of schaafwond. Komt over het algemeen spontaan tot stilstand.

Bloeding bij verwonding

Bij een verwonding kunnen bloedvaten kapot gaan, waarbij er een open verbinding ontstaat met de buitenwereld (bloeding) of met bijvoorbeeld de buikholte (inwendige bloeding). Wanneer een slagader geraakt is, leidt dit al snel tot veel bloedverlies. Het koelbloedig optreden is in dit geval gepast !

De hulpdiensten alarmeren

Voor je de 100 of 112 alarmeert, dien je eerst voldoende informatie verzameld te hebben om het hulpcentrum 100 alle gegevens te kunnen doorspelen. Je moet ook weten waar je in het bedrijf of instelling een buitenlijn ter beschikking hebt om de 100 te bellen, en welk nummer je moet vormen om een buitenlijn te bekomen. Aan het hulpcentrum 'dienst 100' meld je :

Wie je bent.
Wat er is gebeurd (omstandigheden, ...).
Waar het is gebeurd : precieze plaatsbepaling (straatnaam, nummer, gemeente/stad en postcode).
Aantal slachtoffers.
Een omschrijving van het letsel.
Bijzonderheden of opmerkingen (gekneld slachtoffer, slachtoffer zit vast in een put of in water, brand, ...).

Stuur bij voorkeur iemand anders om de 100 te bellen, zodat je zelf bij het slachtoffer kan blijven voor observatie of reanimatie.

Laat iemand de ziekenwagen opwachten aan de ingang, en laat aanwijzen waar deze moet zijn. Hou er ook rekening mee dat, wanneer er meer dan 1 ziekenwagen of MUG-wagen komt, je ook deze mensen de aanwijzingen moet geven.

Aandachtspunten

Zeer belangrijke, in acht te nemen zaken zijn :

Controleer steeds bewustzijn, ademhaling en hartwerking.
Ondervraag het slachtoffer constant en houdt verbaal contact.
Controleer de letsels en vraag waar hij/zij pijn heeft.
Roep gepaste hulp.
Stel het slachtoffer gerust en houd contact.
Laat het slachtoffer NOOIT alleen !
Laat het slachtoffer niet roken, drinken of eten. De lippen bevochtigen mag wel.
Laat een staand slachtoffer ten minste zitten voor verzorging en geef hem/haar een comfortabele en aangepaste houding.
Zorg voor een zuurstofrijke omgeving, maak ramen open.
Toon het slachtoffer niet onnodig zijn kwetsuren en fantaseer geen wilde verhalen over moeilijke operaties !
Bescherm het slachtoffer tegen onderkoeling.
Verplaats het slachtoffer niet onnodig.

<<<Inhoudsopgave--Benadering van het slachtoffer--Les 4: Reanimatie>>>